Geneza "Beniowskiego" Juliusza Słowackiego.
Juliusz Słowacki od pierwszych dni pobytu na emigracji odczuwał wyraźną wrogość wobec własnej osoby. Decydując się na dłuższy pobyt w Paryżu wiedział, że czeka go ostra walka z przeciwnikami ideologicznymi. Ataki rozpoczęły się z różnych stron. Uderzyli zarówno czartoryszczycy, jak i demokraci urażeni ostrą krytyką emigracji w "Anhelim". Najostrzej jednak zaatakowali ludzie skupieni wokół katolickiego pisma "Młoda Polska". Poczuli się oni urażeni krytyką emigracji w "Anhelim", antywatykańską tendencją poezji Słowackiego, faktem, że krytykował on niektóre idee Mickiewicza i głosił radykalne poglądy na temat walki narodowo i społecznowyzwoleńczej. "Jezuici", bo tak pogardliwie nazwał ich Słowacki swój atak rozpoczęli od recenzji jego utworów. Ukazały się więc artykuły kompromitujące min. "Anhelliego", "Balladynę". Autorem ich wszystkich był S.Ropeliwski, jego recenzje ośmieszały i kompromitowały utwory Słowackiego, drukiem ogłosił "Kilka słów odpowiedzi na artykuł pana Z.K o poezjach Juliusza Słowackiego". Redakcja "Młodej Polski" wydrukowała wprawdzie odpowiedź Słowackiego, ale z takim wstępem, który nastawiał czytelników niechętnie wobec autora jak i jego dzieł. Wrogowie posunęli się nawet do tego, że ukazywały się recenzje utworów oddanych dopiero do druku. Najsilniej walka "jezuitów" ze Słowackim uwidoczniła się na przełomie 1840/41 r. 24 X 1840 r. znany polski wydawca, Januszkiewicz zorganizował ucztę na cześć Mickiewicza z okazji objęcia przez niego katedry College de France. Na spotkanie to zaproszony został również i Słowacki, wiedziano bowiem o osobistych nieporozumieniach między nimi oraz dzielących ich różnicach ideologicznych. Podczas uczty zmuszono Słowackiego do wygłoszenia improwizacji na cześć Mickiewicza. Liczono na to, że propozycja ta zaskoczy poetę i skompromituje go. Słowacki natomiast wygłosił mowę na cześć Mickiewicza, złożył mu należny hołd, jednocześnie nie poniżając się. Z kolei Mickiewicz w improwizacji wygłoszonej na cześć Słowackiego uznał jego wielkość jako poety zaznaczając, że kroczy niewłaściwą drogą ideologiczną. Taki rozwój sytuacji zaskoczył "jezuitów" i nazajutrz po uczcie zaczęli oni nowe intrygi. W rezultacie w paryskim "Tygodniku Literackim" ukazał się artykuł "Improzatorowie", którego autorem był Januszkiewicz. Artykuł ten w fałszywy sposób przedstawia przebieg uczty i treść obu improwizacji. Autor stwierdzał w nim, że Słowacki swoją improwizacją poniżył się przed Mickiewiczem, on zaś zaprzeczył, że Słowacki jest wielkim poetą i ostro skrytykował cała jego twórczość.
Słowacki obruszony i rozgoryczony zaczął niesłusznie podejrzewać, że ogłoszenie tego artykułu odbyło się nie bez wiedzy i aprobaty Mickiewicza. Doszło nawet do tego, że chciał on Mickiewicza wyzwać na pojedynek. Ostatecznie jednak ze swoimi wrogami rozprawił się inaczej. Miał on też napisaną część poematu "Beniowski", dokończył ją więc i rozbudował o liczne dygresje. W utworze tym bardzo ostro zaatakował on swych przeciwników osobistych, politycznych i ideologicznych. Natomiast pieśń piątą utworu zakończył dygresją skierowaną przeciwko Mickiewiczowi. Utwór ukazał się drukiem w maju 1841 r. i odniósł zamierzony skutek i przyniósł pełne zwycięstwo. Zdumieni i przerażeni wrogowie zamilkli, a poszczególne stronnictwa polityczne zaczęły zabiegać o względy poety. Uważano bowiem, że lepiej być jego sprzymierzeńcem, a niżeli wrogiem.
2. Cechy gatunkowe poematu dygresyjnego.
Poemat dygresyjny jest gatunkiem typowym dla literatury romantyzmu. Jest to gatunek poezji narracyjnej łączący wątki epickie z lirycznymi. Jest to rozbudowany utwór wierszowany o charakterze fabularnym, mający fragmentaryczną kompozycję spojoną podróżami głównego bohatera. Na plan pierwszy wysuwa się jednak nie wątek fabularny, ale dygresyjny. Ważną rolę odgrywa narrator, który daje do zrozumienia, że fabuła stanowi podtekst do wypowiadania refleksji na różnorodne tematy. Z tego właśnie powodu w poemacie dygresyjnym wyróżnić możemy dwie części : fabularną, dygresyjną.
3. Wątek fabularny w "Beniowskim"
Akcja epicka "Beniowskiego" ukazuje obraz konfederacji barskiej w czasie walk z wojskami rosyjskimi i powstańcami ukraińskimi. Głównym bohaterem zaś jest prosty szlachcic - Beniowski, który po stracie majątku przystąpił do konfederacji barskiej. Poemat przedstawia liczne podróże Beniowskiego i jego dzieje jako wysłannika konfederacji na Krym do chana tatarskiego. Beniowski miał swój pierwowzór, był nim autentyczny szlachcic pochodzenia węgierskiego Maurycy Beniowski, którego losy podobne były do tych przedstawionych w utworze.