Nadsekcja: Coelomata - wtórnojamowce:

• Trzeci listek zarodkowy - mezoderma, wewnątrz znajduje się celoma

• Wtórna jama ciała

• Trochofora

• Mezoblasty

• Układ nerwowy po stronie brzusznej

• Układ krwionośny po stronie grzbietowej

• Schizoceliczny sposób powstawania jamy ciała

Nadtyp: Lacunifera

Typ: Molusca - mięczaki

• Głowa

• Wór trzewiowy

• Noga - narząd ruchu

• Brak segmentacji ciała

• Pokryte skorupką

• Tarczka chitynowa do zeskrobywania pokarmu w gardzieli (radula)

• Wątrobotrzustka - wchłanianie, trawienie, magazynowanie, wydzielanie enzymów

• Skrzela - ktenidia, w jamie płaszczowej

• Układ krwionośny otwarty

• Tzw. Nerki - przekształcone metanefridia

• Układ nerwowy - typ drabinkowy, skoncentrowany - zwoje

• Głównie formy morskie, część na lądzie

• Układ rozrodczy - rozdzielnopłciowe i obojnacze, występuje zmiana płci, rozwój prosty z przeobrażeniem, larwa typu trochofora, weliger - ma skorupkę i nóżkę - larwa trochoforopodobna

Podtyp: Aculifera - Igłoskóre

• Formy morskie, w morzach o pełnym zasoleniu

• Głowa, wór trzewiowy, duża noga

• Układ oddechowy - ktenidia

• Układ krwionośny - serce po stronie grzbietowej, jedna aorta, otwarty

• Układ wydalniczy - para nerek dochodząca do osierdzia

• Rozdzielnopłciowe, zapłodnienie zewnętrzne, larwa trochoforopodobna

Gromada: chitony - Polyplacophora

• Morskie, żyją w strefie przyboju

• Przywierają do skał

• 8 płytek dachówkowatych na grzbiecie

• ktenidia 6 - 68 par

• W gardzieli tarka (radula)

• Gruczoł wątrobotrzustkowy

• Brak zwojów, prymitywny układ nerwowy

• Narządy zmysłów - estety - brodawki nabłonkowe w peristocum, wchodzą do tegmentum, reagują na światło; na płytkach na grzbiecie

• Rozdzielnopłciowe, larwa trochofora

Podtyp: Conchifera - muszlowce

• Jedno lub dwu klapowa skorupka, możliwość redukcji np.. głowonogi

• Symetria dwuboczna

• Nogi dobrze wykształcone

• Muszelka na grzbiecie

• 5-7 par skrzeli

• Układ nerwowy segmentowy

• 6 par nefrytów

• Układ krwionośny - 2 komory, 4 przedsionki, otwarty

• Obojnacze, gonady do nerek

• Zwierzęta denne, okrzemki, otwornice, promienice

Gromada: jednopłytkowce - Monoplacophora

Gromada: ślimaki - Gastropoda

• Z reguły z muszelką, skręcone w prawo, wtórnie asymetryczne (asymetryczny wór)

• Układ nerwowy tworzy zwoje

• Oczy: od prostych do pęcherzykowatych

• Statocysty - narządy równowagi

• Ostredia - narządy zmysłu chemicznego

• Układ pokarmowy - ryjek, tarka w gardzieli, gruczoł wątrobotrzustkowy

• Układ oddechowy - jedno skrzele

• Unaczyniona jama płaszczowa

• Układ krwionośny na grzbiecie, 1 komora, 1 przedsionek (2 przedsionki -> 2 nerki)

• Przodoskrzelne i tyłoskrzelne

• Krew bezbarwna

• Nerki nieparzyste

• Obojnacze płucodyszne tyłoskrzelne; rozdzielnopłciowe przodoskrzelne

• Jajorodne, żyworodne - rzadko

• Trochoforopodobna larwa, weliger

• Płucodyszne rozwój prosty

• Roślinożerne i drapieżne, głównie polifagi

• Potrzebują wilgoci

• Formy bentosowe, żyją na dnie, niewiele pływa

• Podgromada: Prosobranchia - przodoskrzelne

• Skrzela z przodu, pod sercem

• Noga z wieczkiem

• 60 tys. gatunków - głównie formy morskie oraz lądowe i słodkowodne

• Np. - rodzaj Murex, ślimak morski, wydziela purpurę

• Podgromada: Opistobranchia - tyłoskrzelne

• Formy morskie, skrzela za sercem, obojnaki

• Podgromada: Pulmonta - płucodyszne

• Pozbawione skrzeli

• Jama płucna silnie unaczyniona => przekształcona w płuco

• Skorupka zwykle dobrze rozwinięta

• Formy obojnacze

• Np.: błotniarki, zatoczki, ślimaki nagie, winniczek

Gromada: małże - Bivalvia

• Dwuboczna symetria ciała

• Dwie skorupki (zamki i więzadła na łączeniach, elastyczne, muszla w stanie pólotwartym), zamek - cardo

• Płaszcz wyścieła obie muszle

• Tylny brzeg płaszcza - syfony wpustowy i wypustowy

• Jama płaszczowa w niej głównie skrzela (płatowate do nitkowatych)

• Otwory: gębowy, odbytowy, wydzielniczy, płciowy

• Brak głowy

• Brak tarki -> filtracja: syfon dolny jest większy - wpustowy, na skrzelach rzęski, syfon górny, kloakalny, wypustowy

• Słabo rozwinięte narządy zmysłów

• Układ nerwowy - zwoje jak u ślimaków

• Serce: 1 komora i 2 przedsionki -> 2 nerki

• Jelito tylne przechodzi przez serce (jak u ślimaków przodoskrzelnych)

• Blaszkoskrzelne - najwięcej, mają rzęski

• Letnie jasne i ciemne zimowe przyrosty muszli

• Obojnaki i rozdzielnopłciowe, zmieniają płeć

• Zapłodnienie w wodzie

• Liczba jaj zróżnicowana - ostrygi 6 mln

• Może być larwa trochoforopodobna

• Typowa larwa to weliger

• Pasożytnicza larwa glochidium, przyczepia się do małych ryb i żywi się hemolimfą (?)

• Zwierzęta denne, formy morskie (rzadko słodkowodne np. omułek jadalny)

• Zagrzebane w podłożu lub przyczepione do czegoś gruczołem bisiorowym

• Wielkość skorupki zależy od dostępu do soli mineralnych

• Mogą być pokarmem dla innych organizmów

• Znaczenie gospodarcze (perły)

• Świdraki - szkodniki, niszczą drewno w wodzie

• Sercówka, skójka - w jeziorach, szczeżuja, rogowiec bałtycki max 2 cm

Gromada: głowonogi - Cephalopoda

• Największe bezkręgowce

• Dwubocznie symetryczne

• Chwytne ramiona wokół otworu gębowego, przekształcona noga (8,10 ramion)

• Ramiona mają przyssawki i/lub haki

• Prymitywne - muszle zewnętrzna, 2 pary skrzeli; czteroskrzelne, muszla pusta

• Wyższe dwuskrzelne

• Na głowie dobrze rozwinięte oczy, ich budowa przypomina oczy kręgowców, zdolność akomodacji

• Puszka chrzęstna otacza mózg, jedyny taki przypadek z tkanką chrzęstną u bezkręgowców

• Tułów workowaty(ośmiornica), opływowy (kalmar)

• Komórki barwnikowe -> zmiana koloru ciała, komórki chromatoforowe

• Układ nerwowy: najbardziej skomplikowany z bezkręgowców, 4 pary zwojów, znakomicie rozwinięte zwoje oczne poruszają gałką oczną, średnica oka do 30 cm, narządy węchu i równowagi

• Układ pokarmowy: silne szczęki rogowe, tarczka z ostrymi zębami

• Gruczoł atramentowy w jelicie tylnym

• Układ oddechowy: 4 lub2 pary skrzeli

• Układ krwionośny: naczynia włosowate w mięśniach i skrzelach, układ półotwarty, 1 komora (u ośmiornic lewa i prawa) 2 lub 4 przedsionki, dodatkowe serce skrzelowe

• Układ wydalniczy: ściśle związany z układem krwionośnym, 2 przedsionki => 2 nerki; 4 przedsionki => 4 nerki

• Układ rozrodczy: rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, u niektórych samców ramię służy, jako narząd kopulacyjny, który po oderwaniu samodzielnie pływa = helitoktyl

• Rozwój z paralarwą, złożony,

• Ruchliwe, drapieżne

• Żyją w Pelagiach, bądź na dnie

• Poruszają się za pomocą odrzutu bądź ruchu ramion

• 2 skrzelowe: muszla wewnętrzna, zredukowana, 10 ramion - kalmary i mątwy; 8 ramion - ośmiornica pospolita, 70cm, 25 kg

Podgromada: Łodziki - Nautiloidea

• 11 gatunków

• Muszla zewnętrzna - wielokomorowa, w nich syfon i gaz - działa jak pęcherz pławny

• 2 pary skrzeli - 4 szkrzelowiec, efektywnie działające oko

• Nogi przekształcone w czułki do 80 wchodzą na głowę - cefalopodium, czułki pochowane w kieszeniach, kapiszon - noga, zamyka łodzika z góry

Mątwa:

• 10 ramion zamiast czułków, 2 ramiona wydłużone, przyssawki

• Aktywniejsze, sprawniejsze motorycznie

• Muszla wewnętrzna, wapienna, krucha, występuje żeberkowanie

• Ruch odrzutowy

• Lejek, jama płaszczowa, woreczek wątrobowy

• Dobrze wykształcone chitynowe szczęki

Kałamarnice - muszla wewnętrzna, zbudowana z konchioliny

---