TEORIA REDUKOWANIA NIEPEWNOŚCI

Charles Berger

 

 

- Podczas początkowych etapów związku interpersonalnego dominuje uczucie niepewności. To uczucie niepewności można porównać z naszym zmniejszonym poczuciem bezpieczeństwa. Człowiek ma potrzebę redukowania niepewności, a więc zwiększania poczucia bezpieczeństwa i czyni to zbierając informacje pozwalające na intensyfikacje komunikacji.

- Sytuacja ta powstaje, gdy spotykają się 2 osoby, tworzy się wtedy dystans między nimi, myślimy jak ta druga osoba może postąpić, czujemy się niepewnie. Berger pisze „Teoria ta opiera się na założeniu, że dwoje obcych ludzi przy pierwszym spotkaniu dąży do zredukowania niepewności czy też zwiększenia przewidywalności zachowania oby stron podczas interakcji”. Taka niepewność może wprowadzać stany frustracji w czlowieku

 

- Powody redukowania niepewności - przewidywanie przyszłych interakcji (jesteśmy istotami, które chcą wybiegać w przyszłość, chcą przewidywać, co będzie podczas następnego spotkania i wiemy, że się jeszcze z tą osoba spotkamy), wartość motywacyjna (inne osoby motywują nas do intensyfikacji kontaktów, czyli osoba ta kontroluje coś, na czym nam zależy), odchylenie od normy (szczególnie gdy inne osoby zachowują się dziwnie, inaczej).

 

- Elementem pomagającym redukować niepewność jest naturalna potrzeba człowieka - przewidywania oraz wyjaśniania. Dlatego jak poznajemy drugą osobę, cały czas dążymy do tego, by rozwiązać zagadkę kim ona jest? Berger powołuje się tutaj na zaproponowaną przez Shannona i Weavera teorię informacji, gdzie teza główna brzmi następująco: „W miarę jak maleje zdolność jednostki do przewidzenia, która z opcji nastąpi, wzrasta poziom jej niepewności”. Przytacza też teorię Heidera o koncepcji człowieka jako intuicyjnego psychologa.

- Przed spotkaniem z daną, nie znaną nam osobą rozpatrujemy kilka kwestii (typów niepewności): behawioralną (czyli zbiór dobrych manier, norm zachowania) oraz wątpliwości poznawcze (zbiór indywidualnych cech nowo poznanej osoby;czy się złości, z czego się cieszy itp.)

- Teoria Bergera opiera się na redukowaniu niepewności poznawczej, czyli na zbieraniu informacji pozwalających na odrzucenie wielu z tych ewentualności, które towarzyszą nam przy pierwszym spotkaniu, tj. wyobrażeń o danej osobie, fantazji itp.

- Berger wyróżnia 8 aksjomatów - oczywistych prawd na temat niepewności: 

Aksjomat 1 Dane werbalne - nasilanie się komunikacji werbalnej pomaga redukować niepewność, a redukcja niepewności znów zachęca do dalszej komunikacji. Im więcej dobrej i szczerej wymiany słów, tym bardziej osoby dialogu czują się spokojne i chętne do dalszej wymiany zdań.

 

Aksjomat 2 Niewerbalna serdeczność - dynamika komunikacji niewerbalnej, przyjacielska ekspresja powoduje spadek poziomu niepewności i podobnie, jak przy komunikacji werbalnej, stymuluje do dalszej intensyfikacji komunikacji (pierwsze uśmiechy, gdy ustępuje sztywność i pojawiają się oznaki życzliwości)

 

Aksjomat 3 Poszukiwanie informacji - w miarę pozyskiwanych informacji następuje spadek poziomu niepewności, a konsekwentnie także osłabienie zapotrzebowania na informację spontaniczną; zaczynamy pozyskiwać więcej informacji o naszym rozmówcy i zaczynamy orientować się czego możemy się spodziewać po rozmówcy

 

Aksjomat 4 Zwierzenia- ten aksjomat odpowiada na podstawową ludzką potrzebę, zwaną potrzebą intymności. Intensyfikacja komunikacji powoduje obniżenie poziomu niepewności, a to prowadzi właśnie do zwiększenia poziomu intymności. Kiedy ludzie zaczynają się zwierzać, tzn. że maja pewność, jaka będzie reakcja słuchacza.

 

Aksjomat 5 Wzajemność - podkreślający rolę redukcji niepewności we wzmacnianiu wzajemności. Wysoki poziom niepewności przyczynia się do wzrostu wzajemności i odwrotnie. Kiedy np. w związku się poznajemy to od razu nie ujawianiu wszystkiego o sobie, nie pozwalamy, by partner zdobył nad nami władzę, ale gdy się już poznamy, swoje słabe i mocne strony to wtedy to przestaje być istotne.

 

Aksjomat 6 Podobieństwo - podobieństwa między uczestnikami zmniejszają niepewność, a różnice powodują jej wzrost. Im więcej będzie elementów wspólnych (np. wspólne pasje) tym szybsza redukcja niepewności.

 

Aksjomat 7 Sympatia - wzrost poziomu niepewności powoduje spadek sympatii i odwrotnie; jeśli więcej się dowiemy o kimś, to go bardziej polubimy.

 

Aksjomat 8 Wspólne sieci społeczne - wskazuje na prospołeczną cechę człowieka. Pary angażujące się w życie społeczne tworzą zwykle trwalsze związki. Ludzie, którzy nie zamykają się tylko dla siebie, ale są otwarci także na innych, wzmacniają równocześnie własny związek.

- Wg. Bergera każdy człowiek przy kontaktach z innymi wyznacza sobie cel; jest to tzw model komunikacji planowej, kt. Polega na tym, ze obranie planu umożliwią obranie takich działań, by zrealizować jakiś cel. Nawet genialny i dopracowany plan nie gwarantuje sukcesu, bowiem można zawsze go źle zrealizować; lub nasz rozmówca źle zinterpretuje nasze intencje, lub ten rozmówca ma swój własny plan i cele, kt. Automatycznie popsują szyki.

- Berger podkreśla, że prawdopodobieństwo idealnej komunikacji równa się 0.

- Berger dalej zaczął się zastanawiać jak człowiek radzi sobie z niepewnością, z przypuszczalnym odrzuceniem, wstydem itd. Wyróżnia dlatego następujące strategie; W obrębie poszukiwania informacji są 3 podejścia, kt. Pomogą nam przewidzieć reakcje innych na nasze komunikaty:

• Strategia bierności - dyskretne obserwowanie innych; tzw. podglądanie przez dziruke od klucza, badanie terenu

• Strategia aktywności - gdy zbieramy informacje o kimś od osób trzecich, sa to inf. Subiektywne

• Strategia interakcji - rozmawiamy z interesującą nas osobą, zadając jej konkretne pytania; sondowanie ludzi

W obrębie decydowania o stopniu złożoności planu pojawiają się 2 sposoby - liczba szczegółów uwzględnianych w scenariuszu i liczba planów awaryjnych - dokładne przygotowanie się, by osiągnąć cel, czasochłonne i pracowite

Zabezpieczanie się - w obrębie ryzyka, spalenia na panewce chodzi o to, by zachować twarz, wyjść z krępującej sytuacji godnie; Berger przedstawia kilka sposób wyjścia: niejednoznaczne zwroty (nie odkrywanie kart od razu, gdy nie poznamy rozmówcy); humor („Dajże spokój tylko żartowałem” w sytuacjach stresu, zażenowania, poczucia urażenia itp.)

Hipoteza hierarchii - kiedy plan się nie powiedzie używamy innych elementów z naszej piramidy ważności i tak można te elementy komunikacyjne znajdujące się poniżej brać jako pierwsze; a argumenty, kt. Nie zostały zrozumiałe przez rozmówcę z reguły się powtarza tylko głośniej

- Ważne, by swój plan działania przedstawić komuś znajomemu, by ocenił, czy jest skuteczny

- Zarzuty do teorii Bergera: teoremat 17 im bardziej kogoś lubimy, tym mniej jesteśmy skłoni poszukiwać o nim informacji - odwrotnie to zinterpretowano; dążenie do redukowania niepewności jest kluczem do zrozumienia pierwszych interakcji - uczony inny twierdzi, ze chodzi nie o zrozumienie osobowości człowieka, tylko o maksymalizowanie zysku

---