PEDAGOGIKA SPOŁECZNA - ćwiczenia

Definicja szkoły - przez szkołę rozumie się zgrupowanie uczniów wokół osoby nauczyciela (mistrza) z zamiarem realizacji wspólnie zaakceptowanych celów dydaktyczno - wychowawczych.

Mówi się, że w postępowej szkole współczesnej są to cele wielostronnego, harmonijnego rozwijania osobowości uczniów w sferze fizyczno - ruchowej, psychicznej i duchowej.

(wg J. Kujawiński, Szkoła dialogu i samodzielnego uczenia się uczniów.)

Podkreśla się, że:

• szkoła jest środowiskiem społeczno - wychowawczym

• szkoła należy do środowiska społeczno - instytucjonalnego

• szkoła jest instytucją, gdzie występuje społeczność dwupokoleniowa (nauczyciele i uczniowie), przy czym uczniowie są dzieleni na klasy i oddziały wg roczników, a nauczyciele otrzymują gratyfikację wg upływu lat (tzw. stażu), a nie za wyniki pracy.

Istotne jest to, aby szkoła jako układ instytucjonalny nie wywoływał ujemnych skutków dla rozwoju psychospołecznego wychowanków. Ujęcie szkoły jako układu instytucjonalnego ma zapewniać porządek życia społecznego, ułatwiać je, służyć mu, ale nie zastępować.

Funkcje są to skutki wywoływane przez działania czy zachowanie się członków grupy, występujące w szerszej zbiorowości bez względu na to, czy były one zamierzone czy pożądane. Zadania różnią się tym od funkcji, że są zamierzone, mają określony cel i środki działania, pokrywają się z funkcjami założonymi (zamierzonymi), w rzeczywistości szkolnej oddziaływanie na uczniów wykraczają poza czynności zamierzone i dlatego mówi się raczej o funkcjach mających szerszy zakres niż zadania.

Funkcje szkoły łączą się wzajemnie i zazębiają.

Funkcje szkoły:

1. Kształcąca (dydaktyczna) [kształcąco - wychowująca] - realizująca proces dydaktyczny:

• optymalne wykorzystanie doświadczeń dzieci i młodzieży w działalności dydaktyczno - wychowawczej

• rozszerzanie różnorodnych form aktywności uczniów i ich samorządności w szkole i miejscu zamieszkania

• organizowanie współpracy szkoły z innymi instytucjami w celu realizacji programu nauczania i wychowania, np. z organizacjami pozarządowymi, samorządem lokalnym i Kościołem

• zmiana roli nauczyciela w toku realizacji zadań dydaktycznych

• ścisła integracja procesu kształcenia i wychowania

• uwzględnienie wymogu kształcenia ustawicznego

1. Metody kształcenia:

• operatywne - związane z działaniem, stosowaniem wiedzy w praktyce z wykorzystywaniem źródeł pozaszkolnych np. Zachęcanie uczniów do uczestniczenia w działaniach społecznych - wolontariat, przynależność do organizacji pozarządowych, kół zainteresowań, świetlic rozwijających zainteresowania dzieci i młodzieży, pobudzanie do twórczego, kreatywnego myślenia, stwarzanie sytuacji, w których uczniowie zastosują teorie w praktyce.

• waloryzacyjne - powodujące przeżywanie wartości, np. Uczestniczenie w wystawach prezentujących malarstwo, rzeźbę (uwrażliwianie na sztukę),zachęcanie uczniów do wyrażania własnej interpretacji utworów poetyckich

• problemowe - związane z rozwiązywaniem problemów praktycznych i naukowych, odkrywanie rozwiązań zadań, np. Stwarzanie sytuacji problemowych z uwzględnieniem możliwości i zainteresowań dzieci i młodzieży, pobudzanie do aktywności dzieci i młodzież, stwarzając możliwości przygotowywania i uczestniczenia w samodzielnych projektach.

2. Wychowawcza

• internalizacja wartości uniwersalnych (sprawiedliwość, równość, wolność, solidarność, prawda) i indywidualnych (uczciwość, tolerancja, godność, życzliwość, samoograniczenie, autonomia, zaradność, opiekuńczość)

• respektuje zasadę wychowania we wspólnocie - ukierunkowanie pracy wychowawczej na uruchomienie, włączenie różnych grup uczniowskich o charakterze otwartym, głównie samorządne organizacje uczniowskie

• uwzględnia wielostronny rozwój aktywności uczniów

• pole działań wykracza poza teren szkoły - oddziaływania dotyczą także rodziców uczniów

3. Opiekuńczo - pomocowa [opiekuńczo - wychowawcza]

• stwarzanie korzystnych i optymalnych warunków do zaspokajania i rozwijania potrzeb dzieci i młodzieży, wspieranie ich rozwoju poprzez tworzenie także korzystnych warunków dla przebiegu procesu wychowania

• obejmuje ogół uczniów, nie tylko tych, którzy są pozbawieni dostatecznej opieki rodzicielskiej

• zapewnia poczucie bezpieczeństwa oraz stwarza warunki dobrego samopoczucia podczas nauki i odpoczynku

• zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych oraz społecznych

• wzbogacanie potrzeb przez rozwijanie zainteresowań i zamiłowań

• zapewnienie uczniom możliwości indywidualnego rozwoju, z uwzględnieniem posiadanych możliwości i umiejętności

• prowadzenie działalności korekcyjnej i wyrównawczej

• pomoc w wyborze określonego systemu wartości oraz w kreowaniu siebie i odnajdywaniu wśród rzeczywistych warunków życia własnej drogi do ideału pełnego człowieka

• wychowanie do czasu wolnego - organizowanie różnych form racjonalnego korzystania z czasu wolnego.

1. Formy realizacji funkcji opiekuńczo- wychowawczej:

• diagnoza sytuacji dziecka w rodzinie i środowisku

• ratownictwo indywidualnego

• kompensacja w tym kompensacja wychowawcza

• profilaktyka

• stymulowanie rozwoju

• poradnictwo

• integracja i koordynacja działalności

Kompensacja wychowawcza - korygowanie niewłaściwie ukształtowanych poglądów i postaw moralnych.

Profilaktyka pierwotna - zapobieganie wystąpieniu zjawisk patologicznych, dewiacyjnych, oraz wszelkich zjawisk zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu dziecka i jego rodziny.

Profilaktyka wtórna - zapobieganie, po wcześniejszym procesie resocjalizacyjnym, przed powrotem do niewłaściwych form zachowania z okresu wcześniejszego, poprzez współpracę z kuratorami sądowymi i społecznymi.

Poradnictwo (doradztwo) - działalność służąca uczniom przede wszystkim w ich samodzielnej pracy poprzez umożliwienie korzystania z konsultacji i rady nauczyciela w sprawach bieżących, a także dotyczących kwestii dalszego kształcenia. Swoim zasięgiem powinno obejmować także rodziców i pedagogów środowiskowych zatrudnionych w osiedlach mieszkaniowych.

Integracja - tworzenie harmonijnej całości z całym systemem wychowawczym szkoły.

Integracja pionowa - zapewnienie ciągłości procesów opiekuńczo - wychowawczych od wczesnego dzieciństwa poprzez przedszkole do wyższych szczebli systemu szkolnego,co przekłada się na likwidację tzw. progów z trudem przezwyciężanych przez dzieci.

Integracja pozioma - dążenie do ujednolicenia celów i metod postępowania z wychowankami w zaspokajaniu ich potrzeb w rodzinie, szkole i w środowisku.

4. Integracyjna - [in. koordynacyjna] - działania animacyjno - koordynacyjne

• otwartość na własne środowisko i rozbudowanie więzi społecznych

• poparcie instytucji oraz osób środowiska, w którym działa

• utrzymywanie pomiędzy szkołą a środowiskiem współpracy i partnerstwa

• autonomia szkoły niezbędna do własnych prób i poszukiwania racjonalnych rozwiązań programowo - organizacyjnych