Formy wychowania - klasyfikacja według Mieczysława Łobockiego.
Formy oddziaływań werbalnych.
Do form oddziaływania werbalnego zaliczamy:
burzę mózgów
sondaż opinii o wychowanku
technikę swobodnych tekstów.
Burza mózgów polega na umożliwieniu dzieciom i młodzieży zgłaszania w sposób całkowicie swobodny i nieskrępowany własnych pomysłów w jakiejś sprawie. Zakłada się przy tym celowe unikanie natychmiastowego komentowania zakładanych pomysłów. Chodzi o to aby nie eliminować zbyt wcześnie pomysłów oryginalnych i wartościowych.
Według A.F. Osborna burza mózgów może przebiegać w trzech etapach:
Faza wstępna - formułuje się problem i zapoznaje uczestników z zasadami zgłaszania pomysłów w postaci jednego ogólnie zadanego pytania, a w razie konieczności uszczegółowienia za pomocą spójników: gdzie, dokąd, co, dlaczego, kiedy, kto i jak. Pytania zapisuje się na tablicy lub na kartkach, podaje się obowiązujące zasady zgłaszania pomysłów. Ważne jest to aby były one podawane w formie zwięzłej, bez próby oceniania, bez krytycznych uwag, ze należy wypowiadać pomysły bez względu na to jakie one są nawet te najbardziej fantastyczne i oryginalne, zadbać o to by było ich jak najwięcej (większe prawdopodobieństwo sukcesu), nie należy ograniczać się wyłącznie do własnych pomysłów, lecz rozwijać i modyfikować pomysły wysuwane przez innych.
Drugi etap burzy mózgów obejmuje zgłaszanie pomysłów w związku z postawionym wcześniej problemem. Zgłasza się je ustnie, ale nie wyklucza się formy pisemnej, jako wyniku pracy w zespołach. Pomysły zapisane odczytuje się wobec całej klasy.
Trzeci etap polega na ustosunkowaniu się do zgłoszonych pomysłów. Następuje to najczęściej w pewnym odstępie c´asowym aby dać uczestnikom możliwość głębszego zastanowienia siƴ nad ostateczna ich oceną.
Sondaż opinii o wychowanku.
Jest to próba pokazania wychowankowi tego, co sądzą o nim inni koledzy. Przewiduje się, że dzięki temu jest on w stanie zrekonstruować własny obraz o samym sobie i krzywdzące go opinie, podzielane przez klasę. Udział jest zupełnie dobrowolny. Może mu się poddać każda dziewczyna lub chłopiec w wieku powyżej 11 -12 lat. Wyklucza się tu wszelkie sankcje i zobowiązuje wszystkich do pełnej dyskrecji na temat zgłoszonych opinii i ocen. Tutaj wyróżniamy cztery etapy:
w pierwszym informuje się uczestników o ogólnych założeniach przeprowadzanego sondażu i o jego przebiegu.
w drugim - uczestnicy mówią o tym co nie podoba im się w zachowaniu kolegi
w trzecim - o tym co im się w jego zachowaniu podoba,
w czwartym - wychowawca wspólnie z najbardziej aktywnymi uczestnikami ustala i zgłasza wnioski końcowe.
Wnioski pozwalają na uświadomienie sobie charakterystycznych cech ocenianego kolegi, jego dobrych i złych stron charakteru, sposobu pracowania nad swoimi złymi stronami charakteru. Ważne jest to aby grupa zapewniła kolegę o tym, że będą go wspierali.
Okazuje się, że ocenianemu koledze w sporządzeniu obrazu własnego siebie pomagają najbardziej opinie pozytywne. Dlatego tez niekiedy celowo należy rezygnować z sondowania opinii negatywnych, zwłaszcza w przypadku dzieci uznawanych za zdecydowanie nieprzystosowane społecznie, tzn. nadmiernie aktywne lub przesadnie bierne.
Technika swobodnych tekstów.
Nazywana jest także techniką ekspresji słownej lub techniką twórczości literackiej i poetyckiej.
Technika ta umożliwia swobodne wyrażanie myśli i uczuć w formie utworu pisanego oraz wspólne jego omówienie. W ten sposób nie tylko wychodzi się naprzeciw naturalnej potrzebie samorodnej twórczości literackiej lub poetyckiej dzieci i młodzieży, lecz także pozwala im odreagować wiele napięć psychicznych z powodu nie rozwiązanych problemów własnych - udaje się również lepiej poznać wychowanków. Technikę tę uważa się za rodzaj autoterapii wychowanka i jest na ogół próbą kompensacji przykrych przeżyć jakich doznali oni w życiu rodzinnym albo szkolnym. Sprzyja także rozwojowi zdolności twórczych.
W technice tej stosuje się trzy etapy:
po pierwsze wyjaśnia się uczestnikom zadania, zachęca do twórczości i uprzystępnienia jej innym. Mają to być teksty w formie opowiadań lub wierszy na tematy dowolne. Rzuca się hasło np. szkoła, rodzina, przyjaciel,
po drugie wybiera się najciekawsze teksty, z uwzględnieniem przede wszystkim ich treści, wybrane teksty poprawia się i uzupełnia
po trzecie wykorzystuje się je w przygotowaniu różnego rodzaju wystaw, gazetek ściennych lub nagrań.