HOSPITACJA - jako element kształcenia i doskonalenia kompetencyjnego - to bezpośrednia obserwacja pracy nauczyciela i uczniów w czasie zajęć szkolnych (lekcji).
Hospitacja w pierwotnym rozumieniu tego słowa oznacza odwiedziny (z łac. hospitant, hospitantis = goszczący).
Hospitacja w powszechnej praktyce pedagogicznej jest znana przede wszystkim jako forma nadzoru pedagogicznego.
Jej główną funkcją jest kontrola i ocena pracy nauczyciela.
Właściwie zaplanowana hospitacja kontrolno - oceniająca pozwala na dokonanie analizy merytorycznego i metodycznego przygotowania nauczyciela wf do lekcji i jego zaangażowania i zainteresowania własnym warsztatem pracy.
Tadeusz Maszczak ze względu na cel wyróżnia:
Hospitację merytoryczną
Hospitację organizacyjno - formalną
Hospitację typu mieszanego - merytoryczno - formalną.
Hospitacja nie powinna być całkowitym zaskoczenie dla nauczyciela. Np. hospitacje kontrolno - oceniające są krytykowane (atrybut władzy, podkreśla przewagę dyrektora nad nauczycielem).
Wyróżniamy hospitacje:
partnerskie (doradczo - doskonalące) - obserwacja warsztatu pracy, diagnoza mocnych i słabych stron nauczyciela (np. na kontraktowego hospituje opiekun stażu);
nauczycielskie - w ramach lekcji koleżeńskich, służą doskonaleniu zawodowemu i podnoszeniu poziomu pracy dydaktyczno- wychowawczej;
diagnozująca - podejście badacza, wybór technik, przygotowanie narzędzi, prowadzenie hospitacji i opracowanie wyników - ukierunkowana na obserwację ucznia (zaangażowanie, samodzielność, wiedza, umiejętności), na jego rozwój czyli: rodzaj obserwacji skoncentrowanej na uczniach w zakresie umiejętności, wiedzy, postaw.
Hospitacja stanowi ważny element przygotowania zawodowego studentów - refleksja o zawodzie, weryfikacja teoretycznej wiedzy wyniesionej z uczelni w praktyce szkolnej, uczy umiejętności analizowania hospitowanej lekcji, jej oceny, wyciągania wniosków.