SZKODNIK - gatunek zwierzęcia, który przynajmniej niekiedy pojawia się na określonym obszarze dostatecznie licznie i powoduje szkody o znaczeniu gospodarczym; obecność szkodnika na roslinach jest określona jako WYSTĘPOWANIE USZKODZENIE - wynik oddziaływania szkodnika na roślinę (np. ubytek masy liści, deformacje, wygryzione pąki i owoce); STOPIEŃ USZKODZENIA - wyrażony w wartościach bezwzględnych (np. 40 %uszkodzonych pąków kwiatowych kwiecioka jabłkowca); w stopniach wg. skali 3, -5, -8 lub -10 stopniowej. SZKODA - procentowy lub wagowy ubytek plonu czyli różnica plonem uzyskanym z roślin uszkodzonych a plonem roślin zdrowych uprawionych w tych samych warunkach STRATA - to pojęcie ekonomiczne, określające wartość pieniężną utraconego plonu; stratę można ocenić jako 1) zniżkę plonów spowodowaną przez szkodnika wówczas kiedy zabieg ochrony nie był przeprowadzony, 2) zniżkę plonów, spadek opłacalności produkcji mimo zwalczania szkodnika STRATA: a) bezpośrednia - różnica między wartością plonu roslin zdrowych a uszkodzonych, b) bezpośrednia - będąca następstwem szkód2. Pojęcia PRÓG ZAGROŻENIA - najniższa liczebność populacji szkodnia grożąca przy dalszym wzroście startami ( wyższymi niż starta tolerowana dla danej uprawy) PRÓG SZKODLIWOŚCI - takie nasilenie szkodnika po którym następuje zniżka plonu danej rośliny PRÓG OPŁACALNOŚCI - najniższe nasielenie szkodnika przy którym opłaca się go zwalczać 3. Czynniki środowiskowe - ich wpływ na bionomię szkodnika CZYNNIKI ABIOTYCZNE (cz. Natury fizycznej) - czyli warunki środowiska nieożywionego; woda, temperatura, powietrze, gleba i światło działają niezależnie od zagęszczenia populacji szkodnika CZYNNIKI BIOTYCZNE - czynniki środowiskowe będące efektem oddziaływania w sposób bezpośredni lub pośredni jedynych organizmów na drugie - pokarm, konkurencja CZYNNIKI ATROPOLOGICZNE - różnorodna działalność człowieka wpływająca na środowisko naturalne, modyfikująca system powiązań ekologicznych zasiedlająca je zwierząt i roślin); w odniesieniu do produkcji ogrodniczej to różnorodne zabiegi o charakterze agrotechnicznym, wszelkie zabiegi uprawowe zmianowanie, zwalczanie szkodników chorób i chwastów CZYNNIKI ABIOTYCZNE : Temperatura - prawo von HOFFA - wzrost temperatury o 10 skraca o połowę czas przebiegu reakcji chemicznej, Temperatury progowe - progi życia, czyli skrajne wartości temperatury, w których szkodniki mogą żyć Preferendum termiczne gatunku - zakres temperatur, w których najlepiej rozwijają się gatunki; EUTERMICZNE - szeroki zakres; STEROTERMICZNE - wąski zakres 4. TEMPERATURA „0” FIZJOLOGICZNEGO - tem. Przy której następuje zahamowanie aktywności fizjologicznej TEM. EFEKTYWNA - temperatura powyżej zera fizjologicznego, suma ciepła niezbędnego do funkcjonowania organizmu STAŁA TERMICZNA S=Σ(T-t) T - średnia dodatnia tem. t - tem. „0” fizjo.

5.Fitofagi - organizmy roslinożerne, odżywiające się częściami roslinnymi zoofagi- mięsożerne, saprofagi- martwa materią Ze względu na asortyment zjadanego pokarmu: monofagi- żerujące na jendym gatunku żywiciela oligofagi- odżywiające się kilkoma najcześciej spokrewnionymi ze sobą gatunkami polifagi- szerokie centrum pokarmowe Patogeny- mikroorganizmy chorobotwórcze wywołujące choroby najczęściej choroby wirusowe *czynniki antropogeniczne: nawożenie roslin, zmianowanie, przestrzenne rozumienie uprawy , stosowanie herbicydów , 6.przykłady entomofagów: Entomofag- zwierzę lub rzadziej roślina odżywiająca się owadami zarówno larwami, poczwarkami jak i odwadami dorosłymi Entomofagi dzieli się zarówno na pasożyty jak i na drapiezniki: Entomofagi wśród zwierząt - wije - roztocza - nietoperze- sikorki- szpaki Entomofagi wśród owadów: chrząszcze biegaczowate, biedronki sieciarki(larwa złotooka) pluskwiaki róznoskrzydłe , mchówki łowikowate Entomofagi wśród roslin: muchołówki , rosiczki, kapturnice

7.Konkurencja- jako czynnik ograniczający liczebność szkodników - interakcja w której dwie populacje tego samego gatunku lub różnych o podobnych wymaganiach środowiskowych rywalizują o ograniczone zasoby środowiska w wyniku silnej konkurencji obie populacje tracą na tym jest to odziaływanie antagonistyczne czyli sprzeczne. Konkurencja bezpośrednia - gdy populacje ograniczają możliwości sowjego rozwoju lub Pośrednia gdy wykorzystuja jedynie ograniczone zasoby środowisk Drapieżnictwo- rodzaj interackcji w której wykorzystywany jest jeden gatunek zwierząt (ofiar) przez inne gatunki drapieżniki jako źródło pokarmu. Pasożytnictwo- jeden czerpie korzyści ze współżycia podczas gdy drugi ponosi szkody Pasożyt - żywiciel w przypadku śmierci żywiciela ginie także pasożyt Amensalizm- hamowanie rozwoju jednej populacji przez drugą Komensalizm- wspólbiesiadnictwo jedno odżywia się kosztem drugiej populacji, nie czyniac szkody ale nie ponosząc korzyści. 8.Czynniki redukujące i regulujące populację- czynniki redukujące- niszczące więcej osobników niż ich przebywa w danym czasie w populacji daja efekt krótkotrwałych i nie zależą od zagęszczenia populacji (czynniki abiotyczne i antropogeniczne np. wysoka temperattura ulewny deszcz zabiegi chemiczne) Czynniki regulujące- których działanie zależy od zagęszczenia się wraz ze wzrostem zagęszczen( biotyczne:pokar, naturalni wrogowie ) efekt długotrwały

9.Gradacji szkodnika. Gradacje - silne fluktuacje charakteryzujące się fazowym narastaniem liczebności, natsepuje gdy potencjał biotyczny gatunku jest duży a opór środowiska słabnie Przebieg gradacji-faza normalnej liczebności ( okres rozwoju populacji)- faza progradacyjna - czyli wzrost liczebności aż do stanu ostrzegawczego- faza wybuchu gradacji- liczebnośc gradacji osiąga maź wartości - faza retrogradacji- gdy liczebnośc populacji gwałtownie spada na skutek wzmożonego działania czynników biotycznych ( opór środowiska) oraz spadku rozrodczości i wzrostu smiertelności Powrót do normalnej liczebności ( po retrogradacji)

10.zadania i cele monitoringu- prowadzenie stałych i systematycznych obserwacji dotyczących wystąpenia danego szkodnika oraz nasilenia ( wielkości i liczebnośc) na roślinach populacji.Monitoring pozwala na opracowanie prognozy ( przewidywanie przejawu szkodnika) i sygnalizację terminu zastosowania zabiegu ochronnego ( najbardziej optymalnego) Zadania Monitoringu- systematyczne pfrowadzenie obserwacji pól/upraw w całym sezonie wegetacyjnym w celu rezerwacji aktualnego zagrożenia dla roślin wynikającego zagrożenia dla roślin wynikającego z występowania szkodników oraz ocena ich szkodliowści Cele monitoringu- 1- zdobycie iformacji o aktualnym stanie fitosanitarnym roślin tj- wykrycie i pojawienia się szkodnika - prognozowanie krótkie i długoterminowe - wyznaczanie optymalnego terminu ochrony okreslenia stopnia zagęszcenia szkodnika dla uwzględnianej wartości program ekonomicznej szkodliwośći) 2- ocena szkodliowści fitofagów na terenach kraju i prognozowanie długoterminowe 3- sygnalizowanie przenikanie na teren polski nowych szkodników z innych krajów 11.Rodzaje pułapek - Pułapki Barber's na 1 ha -5 pułapek -wabienie - np. drutowców na pułapki pokarmowe- na 1 ha -5 pułapek - wabienie samców na pułapki feremonowe (synteyczne związki będace analogami naturalnych feromonów płciowych samic =atraktanów płciowych ) Metody odławnia owadów:przynęty świetlne ( samołówki świetlne do odłowyu motyli nocnych- rolnice, piętnówki błyszczka jarzynówka owocówki i inne zwójki pochówka strąkóweczka ) przynęty zapachowe ( przefermentowane przetwory owocowe +esencja owocowa + miód pszczeli lub cukier ) do smarowania pni lub drzew lub palików o wys 1 m na polach - przynęty barwne odławianie za pomoca czerpaka. 12.Klasyfikacja zwalczania szkodników: Grupa metod technicznych ( fizycznych i chemicznych)- Grupa metod ekologicznych uprawowe i biologiczne (genetyczne) - grupa metod biotechnicznych Metody Niechemiczne- Kwarantanna roślin M.mechaniczna, fizyczna, agrotechniczna, biotechniczne, genetyczne, hodowlane, biologiczne /Metoda chemiczna. 13.Definicja i miejsce kwarantanny roslin: Kwarantanna zewnetrzna celem jest zapobieganie przedostawaniu się na nasz teren nowych agrofagów( czynników chorobowych szkodników chwastów z innych krajów) Kwarantanna wewnętrzna ograniczenie rozprzestrzeniania się nowych agrofagów szkodników z jednego rejonu do drugiego. Oznacza ona wszelkie działania mające na celu zapobiegnięcie przedostaniu się szkodliwych agrofagów na nowe terytoria I- burak i trzcina cukrowa II- zboża III- ziemniaki Przykładem może być Stonka ziemniaczana ZADANIA KWARANTANNY: organ inspekcja ochrony roślin i nasiennictwa - ustalenie wykazu agrofagów oraz roślin, produktów pochodzenia roślinnego i przedmiotów, których przewóz jest zabroniony lub ograniczony, - prowadzenie stałej obserwacji/kontroli specjalistycznej fitosanitarnej wszelkich towarów pochodzenia roślinnego, a także opakowań i środków transportu, mogących być nośnikami jawnych lub ukrytych form agrofagów kwarantannowych, - stała obserwacja stanu fitosanitarnego upraw rolniczych, ogrodniczych i leśnych na terenie kraju, pod kątem ryzyka niekontrolowanego przeniknięcia, rozprzestrzeniania się i zadomowienia agrofagów kwarantannowych.

14.Najnowsze szkodniki kwarantannowe RP * zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa- Diabrotica virgifera Le Conte*skośnik pomidorowy- Tuta absoluta Povolny( tu roslinami żywicielskim jest także bakłażan i ziemniaki) 16.def agrotechnicznych, higienicznych metod + zabiegi celowe zmiany agrocenozach Zabiegi agrotechniczne Wszystkie zabiegi agrotechniczne (uprawowe, nawożenie, płodozmian, termin siewu i zbioru, likwidowanie chwastów czy resztek pożniwnych, przestrzenne rozmieszczenie upraw, dobór odmian, itp.), wpływają na wielkość populacji owadów. Stosowanie takich zabiegów przez rolników, często niezależnie od pierwotnego celu, przyczynia się również do uniknięcia zagrożenia ze strony wielu grup fitofagów. Zabiegi agrotechniczne, poprawiają kondycję roślin i czynią je odporniejszymi na żerowanie szkodników. Przykładowo, wszelkie czynności uprawowe mogą zniszczyć mechanicznie większe szkodniki glebowe (drutowce, pędraki, rolnice) lub wyrzucić je na po-wierzchnię, gdzie są łatwym łupem dla drapieżnego ptac-twa. Z kolei przykrycie warstwą gleby resztek pożniwnych (miejsc zimowania i schronienia dla wielu gatunków szkodników), uniemożliwia ich wychodzenie wiosną na powierzchnię i zasiedlenie roślin żywicielskich. Należy pamiętać, że na odwracanie i spulchnianie gleby silnie reagują też organizmy pożyteczne np. dżdżownice czy biegacze. Zatem wszelkie zabiegi uprawowe powinny być stosowane w sposób przemyślany i uzależnione od konkretnego zagrożenia. zmiana składu gatunkowego agrocenozy (poprzez kwarantannę, met biologiczne i met agrotechniczne). W tym celu przede wszystkim konieczne są zabiegi mające znaczenie w rekonstrukcji agrocenoz w kierunku bardziej stabilnym układów biocenotycznych a dotyczy to zmian jakościowych i ilościowych agrofagów i ich wrogów naturalnych, maja one na celu ułatwienie rozwoju roslin i pogorszenie warunków życia szkodnika. zmiana warunków żerowania, rozwoju i rozmnażania na niekorzyść szkodników i odwrotnie korzystnych dla rozwoju pożytecznych entomofagów.(poprzez met agrotechniczne i met hodowlane) To zadanie może być osiągnięte przy pomocy szeregu agrotechnicznych zabiegów, selekcji roślin itp. -zmniejszenie stopnia uszkodzeń roślin uprawnych i zwiększeniach odporności (m.in. przez zabiegi agrotechniczne i hodowlane). Do takich zabiegów agrotechnicznych zaliczamy nawożenie mineralne, terminy siewu i zbioru, wykorzystanie odmian mniej uszkadzanych a charakteryzujących się wysokim plonowaniem. Wykorzystując zabiegi agrotechniczne możemy nie tylko pogorszyć warunki bytowania szkodników ale także zwiększyć tolerancję roślin na uszkodzenia. -bezpośrednie niszczenie szkodników przez działanie preparatów chemicznych, zabiegi agrotechniczne, fizyczne i mechaniczne metody zwalczania, a także przez wprowadzenie drapieżnych i pasożytniczych entomofagów- wrogów naturalnych szkodników oraz przez wykorzystani bakterii, wirusów, grzybów wywołujących choroby owadów. 17. Metoda mechaniczna - zabiegi te nie są stosowane na szeroką skalę z uwagi na dużą pracochłonność pracochłonność i koszty. Niektóre zabiegi są stosowane w małych gospodarstwach, ogródkach. Można je podzielić na kilka grup: -bezpośredni nacisk na szkodniki - zeskrobywanie, rozgniatanie, nacisk ręki Stosowanie przeszkód i zapór między chronionymi roślinami i c szkodnikami. Płoty chronią przed zwierzętami. Siatki są przeciwko zającom, sarnom. Rodzajem zapór są opaski lepowe zakładane na pnie drzew. Opaski posmarowane lepem umieszcza się tuż pod nasadą konarów. Używa się też siatek w oknach. - odstraszanie szkodników - przed wróblami i szpakami, rozciąga się nici nad zagonami - zbieranie szkodników szkodników niszczenie, niszczenie jaj, gniazd, prześwietlanie drzew. Można też używać opaski chwytowe zakładane na pnie drzew, pułapek świetlnych, mechanicznych. Większość tych wymienionych sposobów ma większe znaczenie w prognozowaniu niż w zwalczaniu 18. podaj przykłady wykorzystania wysokiej i niskiej temp. do niszczenia szkodników: Szkodniki magazynowe mogą żyć i rozwijać się w wąskim zakresie temperatur, po za tym zakresem giną, albo są nieruchome. Temperatura ciała owadów i roztoczy (nie tak, jak u ptaków i ssaków) zależy od temperatury otoczenia. Temperatury optymalne i suboptymalne są to temperatury, przy których następuje największy rozród i najszybszy rozwój, są tylko o około 5oC niższe lub wyższe, od tych, które hamują rozwój i obniżają płodność. Znajomość cech rozwojowych szkodników wykorzystujemy do ich zwalczania poprzez ogrzewanie miejsc ich zasiedlenia do temperatury ok. 55oC.Stosowanie wysokich temperatur polega na krótkotrwałym ogrzaniu (a) pomieszczeń do temperatury 50-60oC przez 12-24 godziny, albo (b) porażonych produktów do temperatury 50-70oC i następnie schłodzeniu. Takie zabiegi skutecznie niszczą szkodniki i jednocześnie zapobiegają uszkodzeniu wrażliwych urządzeń i produktów
Zakres zastosowania wysokich temperatur: dezynsekcja maszyn i urządzeń w zamkniętych pomieszczeniach lub w tunelach foliowych, dezynsekcja wydzielonych pomieszczeń, dezynsekcja hal produkcyjnych i magazynów o kubaturze do 15000 m3 (sprzętem dostępnym w Polsce). Zalety dezynsekcji termicznej: zabieg ekologiczny nie wymagający użycia produktów biobójczych, ani środków ochrony roślin (środki trujące mogą być przyczyną skażeń), zabiegi mogą być wykonywane przed każdym procesem produkcyjnym (bez przerwania produkcji lub zamknięcia zakładu), lub w czasie produkcji (można dezynsekować pojedyncze maszyny lub wydzielone pomieszczenia podczas gdy inne maszyny i cały zakład pracują), nie koroduje urządzeń, zabieg bezpieczny ( nie ma potrzeby usuwania ludzi z sąsiednich pomieszczeń), zabieg tani (niższe koszty), zabieg szybki (temperatura 52+3oC przez 1 godz. zabija wszystkie szkodniki magazynowe i sanitarne). 19.wymień zalety wynikające z uprawy odmian odpornych i odmian tolerancyjnych. Jest to metoda: selektywna, kumulatywna, trwała, całkowicie nieszkodliwa dla środowiska, łatwa i tania w użyciu, łatwa w łączeniu z innymi metodami. Odmiany odporne posiadają mechanizmy (cechy fizyczne lub chemiczne) zabezpieczające je przed zasiedleniem i/lub żerowaniem szkodników. Odmiany tolerancyjne - wykorzystują dużą zdolność do regeneracji i kompensacji uszkodzeń (przy takim samym poziomie liczebności szkodnika) mogą wydawać plony wyższe aniżeli odmiany wrażliwe 20.omów sposoby wykorzystania w ochronie odpowiednich odmian roślin. Uprawa odmian odpornych jako główna metoda ochrony danej rośliny (odmiany o całkowitej (immunitet) i wysokiej odporności). Uprawa odmian odpornych jako uzupełnienie innych metod zwalczania szkodników (odmiany o umiarkowanym poziomie odporności redukujących o 15-50% populacje szkodników). Niewpisywanie do rejestru nowych odmian wrażliwszych od dotychczas uprawianych. 21.omów właściwości roślin i czynników odpowiedzialnych za mechanizm antyksenozy i antybiozy. Antyksenoza - (brak akceptacji) niechętność do zasiedlania i kolonizowania odmiany odpornej przy żerowaniu i/lub składniu jaj. Antybioza - niekorzystny wpływ odmiany odpornej na rozwój szkodnika. Antyksenoza - roślinne związki odstraszające (repelenty) i zniechęcające do złożenia jaj, żerowania i kolonizowania rośliny (deterenty) w tym mechanizmie ważną rolę odgrywają cechy morfologiczne (barwa, kształt, wysokość, pokrój rośliny, obecność wosków i włosków) i anatomiczne (grubość, twardość tkanek mechanicznych). Antybioza - podstawowe składniki pokarmowe tzw. metabolity podstawowe (cukrowce, białka, lipidy, związki fosforowe) i specyficzne substancje drugorzędne tzw. metabolity wtórne (alkaloidy i glikozydy, kw hydroksamowe i zw fenolowe). Antybioza indukowana - uwalnianie w uszkodzonych tkankach z glikozydów tzw. czynnych związków czyli metabolitów i ich aktywowanie przy udziale enzymów, głównie związków fenolowych a także alkaloidów i terpenoidów oraz prostych zw alifatycznych.

22.Konwencjonalne metody hodowli roślin odpornych. 1. Krzyżowanie roślin (łączenie cech korzystnych z różnych genotypów rodzicielskich) 2. Następny krok tj. trwająca kilka kolejnych lat selekcja w obrębie pokoleń mieszańcowych. Problemy: długi czas (15-20 lat) dla nowej odmiany odpornej, powst nowych biotypów szkodników, występowanie konfiktu cech roślin odpowiadających za odporność na rózne gatunki owadów. Te metody nie zawsze są skuteczne (np. brak odmian zmienkaów odpornych na stonkę ziem).

23.Introdukcja jako metoda biologicznego zwalczania szkodników opisz i wymien udane introdukcje. Introdukcja - wprowadzenie nierodzimego gatunku lub niższego taksonu pochodzącego z innego geograficznie regionu, jako nowego elementu danej biocenozy. W rolnictwie jest to celowe wprowadzenie przez człowieka na teren uprawy chronionej organizmów pożytecznych. Udane introdukcje: Zbrojec dwuplamy (z Am. Północn, niszczy stonkę) 24.Okresowa kolonizacja jako metoda biologiczna zwalczania szkodników + przykłady inokulum i zalewowe. okresowa kolonizacja, która polega na uwalnianiu w szklarniach, w sadach czy na polach opanowanych przez agrofagi dużych ilości ich wrogów naturalnych wyhodowanych w warunkach laboratoryjnych lub w specjalnych biofabrykach. Pozytywnym i sprawdzonym w praktyce przykładem jest stosowanie metody biologicznej w zwalczaniu szkodników szklarniowych poprzez wprowadzanie do szklarni pasożytniczej błonkówki dobrotnicy szklarniowej (Encarsia formosa) do zwalczania mączlika szklarniowego (Trialeurodes vaporariorum) oraz dobroczynka szklarniowego (Phytoseiulus persimilis) do zwalczania przędziorków (Tetranychus spp.). Natomiast typowym przykładem uwalniania zalewowego jest uwalnianie setek tysięcy osobników kruszynka (Trichogramma spp.) w sadach, ogrodach lub na polach do zwalczania różnych gatunków szkodników, w tym omacnicy prosowianki.

25.Sposoby protegowania organizmów pożytecznych 26.Wymień pasożytnicze błonkówki wykorzystywane w ochronie biologicznej upraw pod osłonami: Dobrotnica szklarniowa ( Encarsia formosa ), Osiec mączlikowy ( Eretmocerus eremicus ), Aphidius matricariae

27.wymień drapieżne roztocza Dobroczynkowate do zwalczania przędziorków i wciornastków: dobroczynek kalifornijski (A. californicus), dobroczynek wielożerny, syn. wciornastkowy (A. cucumeris), A. barkeri, A. Andersonie. Amblyseius swirskii, Typhlodromus pyri, 28.Dokonaj podziału zoocydów w zależności od drogi dostania się do organizmu zwierzęcego (omów przy okazji pojęcia karencja, tolerancja, prewencja). Zoocydy - są to związki chemiczne, używane do zwalczania szkodników zwierzęcych. Zoocydy w stosunku do zwierząt działają: - oddechowo - działają poprzez układ oddechowy, - kontaktowo - działają poprzez kontakt z oskórkiem, - żołądkowo - działają przez przewód pokarmowy. Zoocydy w stosunku do roślin działają: - powierzchniowo - pozostają na powierzchni rośliny, - wgłębnie - wnikają pod skórkę, - systemicznie - są pobierane przez roślinę i prowadzone naczyniami do wszystkich części rośliny: a) insektycydy - owady (DDT, TEPP, tlenek wapnia, kwas borowy, trioksan, nikotyna, aldrin, diazinon), b) rodentycydy - gryzonie (Rat Killer Perfect Granulat, Rat Killer Perfect Pasta, Rat Killer Perfect Kostka, Rat Killer Super, Ziarno Normix, Rattox BB, Toxanox Plus), c) moluskocydy - mięczaki (Pużomor, Limacid, Mesurol Alimax 02 RB, Ślimakol 06GB A200G, Ślimax 04 GB), d) nematocydy - nicienie (Vapam, Nemafos, Basamid, Nematin, Temik), e) larwicydy - larwy (Larwicyd 50 SP, Muchomox Larwicyd), f) aficydy - mszyce (Pirimix, AE, Pirimix 100 PC, Chlormezyl 500 EC, Cyperkill Super 25 EC, Diazol 500 EW, Dimezyl 400 EC), g) akarycydy - roztocza (Roztocz extra pł., Rospin 25 EC, Mitach 20 EC, Mospilan 20 SP, Apollo Plus 060 OF, Pennstyl 600 SC), h) owicydy - jaja owadów i roztoczy, i) repelenty - środki odstraszające dziką zwierzynę (Repentol, Emol 05 LA, 10 LA i BTX LA, Cervacol extra). Karencja - czas, jaki musi upłynąć od zastosowania chemicznego środka ochrony roślin do zbiorów lub możności spożycia. Wyrażana w dniach. Prewencja - czas, jaki musi upłynąć od zabiegu do momentu kiedy można bezpiecznie wejść na teren, gdzie był wykonany zabieg. Wyrażona w godzinach. Tolerancja - ilość preparatu jaka może pozostać w produktach spożywczych.

29. Omów znaczenie metod biotechnicznych w programach metod integrowanych (pojęcie + przykład + działanie) Coraz większego znaczenia nabiera integrowana ochrona roślin, polegająca na łączeniu metod (chemicz, agrotech, mechan, fiz, biolog, hodowl, kwarantanna) przydatnych pod względem gospodarczym, ekologicznym i toksykologicznym, jak najlepiej powiązanych, w celu utrzymania liczebności agrofagów poniżej progu ekonomicznej szkodliwości, przy czym pierwszeństwo ma świadome wykorzystanie naturalnych czynników ograniczających. Integrowana ochrona roślin łączy wszystkie dostępne metody zwalczania agrofagów przy wykorzystaniu w jak największym zakresie naturalnych procesów samoregulacji zachodzących w agrocenozach i celowym wspomaganiu tych procesów. Podstawowy cel - jakim jest ograniczenie strat plonów - musi być łączony z celem minimalizacji zagrożeń dla konsumentów (pozostałości szkodliwych substancji chemicznych), zwierząt gospodarskich i środowiska przyrodniczego (ochrona wód, gleby i powietrza). Praktyczne zastosowanie integrowanej ochrony roślin wiąże się z wykorzystaniem wszelkich alternatywnych dla ochrony chemicznej metod zwalczania agrofagów. działania pośrednie: opracowanie prawidłowego płodozmianu, wykorzystanie w jak największym zakresie odmian roślin odpornych i tolerancyjnych na patogeny i szkodniki, stosowanie mieszanin wewnątrz- i międzygatunkowych, ochrona organizmów pożytecznych.działania bezpośrednie: dobór ekologicznie bezpiecznych metod zwalczania agrofagów, w chemicznej ochronie wybór technik wykonywania zabiegów o możliwie najmniejszym zagrożeniu dla otoczenia, wykonywanie zabiegów chemicznych tylko po przekroczeniu ekonomicznych progów zagrożenia (szkodliwości), stosowanie selektywnych pestycydów, stosowanie pestycydów na ograniczonej powierzchni lub w niższych dawkach.

30. Omów program ochrony rozsady Kapustnych - szkodliwość można ograniczyć zabiegami profilaktycznymi polegającymi na: przykrywaniu pryzm folią, która utrudnia samicom szkodników składanie jaj,przesiewaniu ziemi z pryzm przed użyciem, termicznym odkażaniu ziemi przynajmniej 10-14 dni przed siewem w temperaturze 80-9 ^oC  przez 20-30 minut. ochronę chemiczną przed śmietkami  zaleca się  wykonać już na rozsadniku. podlewamy  doniczki ziemne z rozsadą (3 dni przed wysadzeniem w pole) środkami zalecanymi w aktualnym programie ochrony warzyw (Reldan 400 EC - 0,1%). Bezpośrednio po tym zabiegu rośliny należy spłukać czystą wodą (5 L na 1 m2). Pchełki - oprysk na polu Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha)mszyca kapuściana - podlewanie roślin Confidorem 200 SL (0,025%; 100 ml cieczy pod roślinę), 2 dni przed sadzeniem (rozsada w multiplatach) lub 7 dni po posadzeniu rozsady w polu. 31. Mączlik szklarniowy - chemiczne zwalczanie na pomidorze - Opryskiwanie roślin należy wykonać już po zauważeniu pierwszych uskrzydlonych owadów mączlika, stosując: Spruzit 04 EC (0,05%), gdy temperatura pod osłonami nie przekracza 20oC, mieszaninę preparatów Mospilan 20 SP (0,02%) i Talstar 100 EC 0,05%, najlepiej dwukrotnie w odstępach 7-10 dniowych. Postacie dorosłe i larwy mączlika zwalcza także Confidor 200 SL (0,075%). 32.Program ochrony róży w uprawie gruntowej i pod osłonami 33.Program ochrony goździka przed szkodnikami w szklarni i w uprawach ogrodowych. 34) OMÓW OC H RO N Ę RÓŻY G RU N TO W EJ I POD OSŁONAMI uprawa gruntowa -> Mszyca różano-szczeciowa Skoczek różany Po wykryciu pierwszych mszyc lub pierwszych objawów żerowania larwy, należy opryskać róże jednym z preparatowi w razie potrzeby zabieg powtórzyć - Decis Protech 015EW, Karate Zeon 050CS, Talstar 100EC, Sumi-Alpha 050EC. uprawa pod osłonami -> Przędziorek Chmielowiec Po zauważeniu objawów żerowania i stwierdzeniu szkodnika, opryskiwać krzewy 2 lub 3 razy co 7-10 dni. Nie zwalczać diapauzujących samic od połowy VIII. Podobnie zwalczać w uprawie doniczkowej.- Magus200SC, Ortus05SC, Sanmite 20WP, Abarex 018EC, Vertigo 018EC,Vertimec018EC. Karate Zeon 050SC, Talstar 100EC. Mączlik szklarniowy Po wykryciu pierwszych dorosłych osobników spryskać krzewy 2 lub 3 razy, co 14 dni. - AdmirałlOOEC, TalstarlOO EC. -> Wciornastek zachodni Po wykryciu wciornastków na żółtych tablicach należy spryskać- Tamaron 600 SL, Marshal 250 CS, Confidor200 SL, Mospilan20 SP, Biospin 120 SC, Vertimec018 EC 35) OMÓW OCH RONĘ GOŹDZIKA SZKLARNIOWEGO I OGRODOWEGO Goździk szklarniowy * przędziorek szklarniowiec: rośliny opryskiwać 2-3krotnie co7-10dni, gdy liczebność wynosi więcej niż 1 osobnik na liść [Karate Zeon 050 CS] * wciornastek zachodni: po wykryciu szkodnika na żółtych lub niebieskich tablicach chwytnych, umieszczonych tuż nad roślinami można wyłapywać postaci dorosłe Wciornastek zachodni Po wykryciu na roslinie oprysk 4-5 razy co 4-5 dni - Wciornastek tytoniowiec
- Mszyca brzoskwioniowa Po wykryciu pierwszych mszyc opryskiwac preparatem do wciornastka tytniowca - Pietnowka izw. protegowanie (wspomaganie) przez 1)Stosowanie przeciwko szkodnikom związków nietoksycznych dla entomofagów(semiozwiązki, naturalne substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, biopreparaty-Agrobacterium radiobacter i Bacillus thuringiensis (bakteria odkryta w 1901 roku przez Ischiwatę, stosowana przeciwko 150 gatunkom owadów-głównie larwom motyli, muchówek i chrząszczy). Opisano wiele szczepów tej bakterii np. B. thuringiensis ssp. kurstaki-do zwalczania gąsienic motyli; oraz B. thuringiensis ssp. tenebrionis- przeciwko stonce ziemniaczanej. Dobre rezultaty daje wykorzystanie grzyba Paecilomyces fumocoroseus- przeciwko mączlikom w uprawach pod osłonami oraz wirusa Cydia pomonella granulosis virus- przeciwko owocówce jabłkóweczce w sadach jabłoniowych. 2)Stosowanie preparatów chemicznych, odznaczających się częściową selektywnością w stosunku do pożytecznej entomofauny (np. Actellic, Owadofos) 3) wprowadzenie w sąsiedztwo upraw roślin nektarodajnych (miododajnych) jako źródeł nektaru i pyłku dla parazytoidów oraz drapieżców. 4)Środowiska ostojowe w postaci zadrzewień zakrzewień, miedz naturalnych lub zakładanie miedz (pasów ochronnych) z roślinnością kwitnącą jako źródeł pożywienia głównego (mszyce i inne owady) i alternatywnego (pyłek i nektar)- środowisko bytowania, schronienia i zimowania. 5)Dokarmianie ptaków i rozmieszczenie domków łęgowych w sąsiedztwie upraw. 32) OMÓW OCH RONĘ ROZSADY WARZYW KAPUSTNYCH. Ochrona rozsady 1. opryskiwanie roślin na rozsadniku lub bezpośrednio po posadzeniu w pole (Karate Zeon 050CS) zwalczane szkodniki: *Śmietka kapuściana - na rozsadniku, profilaktycznie w polu. Wg. Sygnalizacji- 2 muchy odławiane dziennie na pułapkę zapachową przez kolejne 2 dni lub na początku kwitnienia kasztanowca. *Pchełki- 2 chrząszcze na l.m.b? rzędu rozsadnika-2-4 chrząszcze na l.m2 uprawy. *Chowacze - 2-4 chrząszcze na 25 rosi. W liściach sercowatych. 2.podlewanie( wczesnej kapusty i kalafiora) po sadzeniu roślin w pole, jeśli nie stosowano opryskiwania (NomoIt140SC) *śmietka kapuściana- profilaktycznie 3.podlewanie roślin 2 dni przed sadzeniem (jeśli rozsada jest produkowana w wielodoniczkach) lub 7 dni po posadzeniu rosady w pole (Confider200SL-tylko w ochronie kapusty wczesnej) • mszyca kapuściana Po wysadzeniu roślin w pole 1. opryskiwanie w różnych terminach w zależności od zwalczanego szkodnika: *mszyca kapuściana -10 -14 dni po zauważeniu pierwszych kolonii i opanowaniu 10% roślin na plantacji; w miarę potrzeby zabieg powtórzyć *paciornica krzyżowianka-przed formowaniem główek lub róż i przy stwierdzeniu 10-15 jaj w liściach sercowatych na 50 roślin *tantniś krzyżowiaczek- przed lub na początku formowania główek lub róż i przy stwierdzeniu 5-10 gąsienic na 50 roślin *Wciornastki- po stwierdzeniu obecności ow.? lub trzeciej dekady czerwca, jeden cykl obejmuje 2zabiegi co 7 dni *Piętnówkakapustnica-4-5 gąsienicna50 roślin (czerwiec-wrzesień)gasienice zwalczać przed wgryzaniem się do główek. *Bielinek kapustnik-3-4 złoża jaj lub 10 gąsienic na 10 roślin; opryskiwać rośliny w okresie masowego wylęgania się gąsienic *Bielinek rzepnik-1-3 gąsienice na 10 roślin UWAGA: W przypadku konieczności zwalczania ll i lll pokolenia śmietki kapuścianej stosować zabiegi wg. Sygnalizacji, podobnie jak na l pokolenie 33) OMÓW ZWALCZANIE CHEMICZNE MĄCZLIKA SZKLARNIOWEGO U POMIDORA Wyłapywanie owadów na żółte pułapki lepowe, po posadzeniu roślin na miejsce stałe. Mączlik szklarniowy silnie reaguje na tablice o barwie żółtej i żółtej nasyconej, najlepsze do odławiania mączlika są żółte pułapki podświetlane. Montuje się 1 tablicę na 20-25m² szklarni, w międzyrzędziach na takiej wysokości aby 1/3 tablicy znajdowała się ponad wierzchołkiem roślin. Opryskiwanie roślin po stwierdzeniu pierwszych uskrzydlonych mączlików. Zabieg wykonuje się 4 razy w 7 dniowych odstępach. - Admirał 100EC, Confidor 200SL, Nomolt 150SC, Polysect 002EW, Talstar 100EC, Vydate 240SL

---