2. POCHODZENIE I PODZIAŁ BAŁTÓW
Pochodzenie
etnogenezę Litwinów można wyjaśnić za pomocą badań porównawczych nad językami europejskimi
w 1861r. A. Schleicher doszedł do przekonania że język litewski wywodzi się z języka indoeuropejskiego
spośród ludów indoeuropejskich Litwini wraz z Łotyszami, dawnymi Prusami i Jaćwięgami tworzą grupę określaną mianem Bałtów
K. Buga dowiódł że w zamierzchłej przeszłości Bałtowie mieszkali na północ od Prypeci w dorzeczu górnego Dniepru aż po Bałtyk; we wschodniej części tego obszaru żyli Litwini, którzy w VI- VII w. mieli przesunąć się na swe obecne ziemie
M. Vasner, V. Toporov, O. Trubačew wykazali, że siedziby Bałtów sięgały na wschodzie do dorzecza Oki; tym sposobem Litwini mieli pochodzić ze stepów środkowoazjatyckich
H. Łowmiański uważał że w przeszłości miały miejsce dwie migracje Indoeuropejczyków do Europy; zdaniem Łowmiańskiego na terenie Polski oraz Litwy przed nadejściem Słowian i Bałtów zamieszkiwał staroindoeuropejski lud Wenedów, który został następnie wchłonięty lub częściowo wytępiony przez Słowian i Bałtów; zatem w/g Łowiańskiego Bałtowie wzięli udział w drugiej fali migracyjnej
przodków Litwinów upatrywano w kulturze "sznurowców", bądź w kulturze ceramiki kreskowej, która pojawiła się w XII w. p.n.e.
"sznurowcy" grzebali swoich zmarłych natomiast "kreskowcy" palili zwłoki
fakt utrzymywania się na Litwie obrządku szkieletowego przez trzy tysiące lat pozwala przypuszczać, że "sznurowcy"- pierwsza fala Indoeuropejczyków" nie wyginęli w zupełności
w/g przekazu kronikarza Henryka Łotewskiego obszary gdzie powstała później Ryga zamieszkiwało plemię Vindi, które zostało wypędzone na te tereny znad rzeki Winda;z terenów obecnej Rygi plemię zbiegło do ziemi Lettów, gdzie pozostał po nich gród Ventspils, czyli gród Windów- Weletów; znamienne jest to, że nad rzeką Winda (Windawa) do czasów wygnania Windów utrzymywała się kultura grobów szkieletowych; zatem przypuszcza się, że Windi- Wenetowie są potomkami starożytnych Wenetów nad Bałtykiem
przeciwko utożsamianiu Bałtów z "kreskowcami" zdają się przemawiać względnie obfite paralele tracko- litewskie w słownictwie; dowodzą one, że Trakowie i Litwini żyli w dość bliskim sąsiedztwie; Trakowie na terenach dzisiejszej Bułgarii i Rumunii pojawili się w początkach II tysiąclecia p.n.e., czyli równocześnie z kulturą "sznurowców"; dopiero w XIII w. p.n.e. przesunęli się do Azji Mniejszej; ale nie wszyscy się przesiedlili; zatem kontakty litewsko- trackie mogą pochodzić ze schyłku II tysiąclecia p.n.e., czyli z czasów, kiedy napłynęli do Europy "kreskowcy"
najnowsze badania wskazują, że typ antropologiczny "sznurowców" odpowiadał typowi antropologicznemu Żmudzinów; o antropologii "kreskowców" nie wiadomo nic, gdyż palili swych zmarłych; istnieją jednak różnice antropologiczne między Litwinami i Żmudzinami, dlatego przypuszcza się że Żmudzini zmieszali się ze "sznurowcami" natomiast Litwini wywodzą się od "kreskowców"
podsumowując, przodkami Litwinów byli "kreskowcy", przybyli na ziemie historycznej Litwy w XII w. p.n.e. i częściowo zmieszali się z wcześniejszymi mieszkańcami tych terenów, ze "sznurowcami"
Podział
Bałtowie zajmowali terytorium między ujściem Wisły i Bałtykiem na zachodzie, Prypecią na południu, dorzeczem górnej Wołgi i Oki na wschodzie oraz dolną Dźwiną na północy
Bałtowie rozgałęziali się prawdopodobnie na trzy odłamy:
wschodni: między Oką- Wołgą a Dniprem
środkowy: teren dzisiejszej Białorusi
zachodni: nad Bałtykiem
pojęcie to wprowadził w 1845 G. Nesselmann