ODDYCH KOM I WENTYLACJA

a)pobieranie tlenu i wydalanie CO2-wentylacja płuc;Oddych-utlenione zw.organiczne i powstawanie energii

b)utlenianie glukozy

C₆H₁₂O₆+6O₂—6CO₂+6H₂O+36ATP

Rozkład glukozy w kom.odbywa się stopniowo.W wyniku spalania glukozy wytwarza się ciepło i nieco światła,które się przeksztalca E z wiązań chem.W czasie oddych kom część E chem.zostaje zachowana.

ATP

Skład chem:A-adenina(zasada azotowa), R-ryboza(cukier pentoza),P-reszta fosforowa

P~P~P wiązanie wysokoenergetyczne

Przerwanie ~dostarcza ok.30 kJ/mol

ODDYCH BEZTLENOWE-zachodzi w kom.mięśniowych podczas intensywnej pracy: C₆H₁₂O₆—2CH₃(OH)COOH +E -kw.mlekowy.Niektóre kom.oddych beztlenowo,mimo że mają do dyspozycji dużo O₂ (erytrocyty)

WENTYLACJA PŁUC

W płucach występuje wymiana gazowa miedzy powietrzem a krwią.Wymiana zachodzi w pęcherzykach pł.Są one wentylowane powietrzem atmosferycz.W pęcherzykach pł.krew zostaje wzbogacon w tlen,a jednocześnie pozbywa się znajdujacego się w niej CO₂.Z płuc naczyniami krwionośnymi po całym org przekazując kom.O₂ i odbierają CO₂.

Czł.ma 2 płuca:lewe i prawe(w klatce piersiowej otoczone żebrami).Powietrze dostaje się do nich z jamy ustnej lub z nosa;dzięki systemowi przewodów.Tworzą je:jama ustna-gardło-krtań-tchawica-oskrzela-oskrzeliki

Przepływ powietrza miedzy środowiskiem zew.a pęcherzykami płucnymi odbywa się dzięki mięśniom w przeponie i mięśniom międzyżebrowym.

KONTROLA CZĘSTOŚCI ODDECH

Mięśnie zmieniają objętość klatki piersiowej kurcząc się i rozkurczając niezależnie od twojej woli.Rytm oddych. wyznaczaja ośrodki oddech znajdujące się w rdzeniu przedlużonym.Wysylają one impulsy do przepony i mięśni międzyżeb.Zwiększenie wentylacji płuc może nastąpić wskutek zwiększonego zapotrzebowania na tlen;intensywna praca mięśni.CO₂ wywołuje przyspiesz rytmu oddych.Receptoty wrażliwe na zmiany w składzie krwi wykrywają zwiększone stężenie CO₂ i wysyłają do ośrodków oddech.impulsy przyspieszając rytm oddych,a także zwiększające głębokość wdechu.W rezultacie wentylacja pęcherzyków pł staje się bardziej intensywna.

WYMIANA GAZÓW W PĘCHERZYKACH PŁUCNYCH

Wdychane powietrze dociera do pęcherz pł.Z pęcherzyków pł.tlen przenika do krwi a CO₂ w kierunku przeciwnym.To sprawia,że zawartość obu gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym znacznie się różni.Wymiana gazowa odbywa się w pęcherzyku pł.dzięki temu, że ma on połączenie zarówno z systemem wentylującym płuca jak i z naczyniami krwionośnymi odprowadzającymi krew do serca i dalej do oddalonych części org.Połączenie z ukł.krwioniśnym tworzą pęcherzykowate naczynia włosowate.Dostarczają one krew tłoczoną przez prawą komorę serca uboga w tlen(czyli odtlenowaną)i bogatą w CO2.Wzbogacona w tlen(utlenowana) krew opuszcza pęcherzyk pł.kierując się do lewego przedsionka serca.Naczynia łączące prawą kom z jego lewym przedsionkiem tworzą oddzielny obieg krwi(obieg pł).Wymiana gazowa odbywa się przez nabłonek pęcherzyków pł.i ścian naczyń włosowatych.

TRANSPORT TLENU i CO2

Gł.rolę w transporcie tlenu z pęcherzykó pł.do kom.odgrywa hemoglobina. Znajduje się ona w erytrocytach (ok.5mln/1mm³).Hemoglobina jest bardzo wydajnym przenośnikiem tlenu. Każda jej cząsteczka może przyłączyć 4 cząsteczki tlenu.Transport tlenu z pęcherzyków do kom.Krew opuszczająca pęcherzyki pł.jest nasycona tlenem.Dociera ona do różnych części org.gdzie stężenie tlenuw otoczeniu oddychających kom jest niskie.Tlen odłącza się więc od hemoglobiny i dyfunduje do wnętrza kom.Ten proces jest dodatkowo usprawniony przez szczególną właściwość hemoglobiny polegającą na tym,że wiąże ona więcej tlenu wówczas,gdy stężenie dwutlenku węgla jest niskie.W kom,mięśni znajduje się podobne do hemoglobiny białko zwane mioglobiną.Wiąże ono tlen jeszcze łatwiej niż hemoglobina. Przenoszenie CO2 przez krew odbywa się w trojaki sposób:po pierwsze-tworzy on słabe połączenia z hemoglobiną,po drugie-rozpuszcza się w osoczu,po trzecie-wchodzi w reakcję z wodą tworząc jon wodowęglowy. Przeważająca ilość CO2(ok.70%)jest transportowana tym ostatnim sposobem.Wymiana gazowa między krwią a kom.odbywa się za pośrednictwem płynu tkankowego nazywanego też płynem międzykom.

SERCE-mięśniowy worek pełni w org.funkcję pompy przetaczającej krew. Mocne ściany serca są zbudowane z kom.mięśniowych,które są bogate w mitochondria.Obfity dopływ krwi bogatej w tlen i glukozę zapewniają oplatające serce nacz.wieńcowe. Podzielone jest na 4 części:2przedsionki,2komory. Przedsio mają ściany cieńsze niż ściany komór serca.Komory są oddzielone od przedsionków zastawkami(dwudzielne, trójdzielne).

CYKL PRACY SERCA składa się z kilku etapów:

-1 nazywamy pauzą lub przerwą;mięsień sercowy pozostaje w spoczynku.krew zaś wlewa się z żył do przedsionkow,a z nich do komór serca

-2:skurcz mięśni przedsionków wpycha do komór dodatkową porcję krwi.W krótkim czasie po skurczu pzredsionków kurczą się ściany komór,pompując krew do tętnic.W tym czasie przesdionki rozkurczają się i zastygają świeżą porcją krwi z żył

-cykl kończy się rozkurczeniem komór serca i z powrotem do stanu spoczynku

Lekarz śledzący cykl pracy serca,może nie tylko wywnioskować jaki jest jego stan,ale także stwierdzić jaki jest stan całego ukł.krążenia.Częstym sposobem badania pracy serca jest pomiar jego aktywności elektrycznej,uzyskany zapis to elektrokardiogram(EKG).Aktywność pracy serca rejestrująelektrody umieszczone na ciele pacjenta.Z cyklem pracy serca wiąże się pomiar ciśnienia tętniczego.Rytmiczne rozciąganie się ścian tętnicy,do której serce wtłacza kolejne porcje krwi(tętno)można stwierdzić dzięki stetoskopowi oraz napełnionej powietrzem opaski połączonej z manometrem.Wartość ciśnienia panującego w opasce wskazuje dołączony do niej manometr.Ciśnienie to odpowiada ciśnieniu skurczowemu. Ciśnien rozkurczowe tj.ciśn niższe jakie panuje w tętnicy.Ciśn krwi zależy m.in. od wieku,wysiłku fiz,czy też mierzone jest w warunkach spokoju.U młodego mężczyzny wynosi ono 120 dla skurczu i 80 dla rozkurczu.

NACZYNIA KRWIONOŚNE

a)tętnice-nacz.odprowadzające krew z serca

b)żyły-doprowdzają krew do serca

c)nacz.włosowate(kapilarne)zapewniają kontakt krwi z płynem tkankowym,a w konsekwencji z kom ciała.

Krew krąży w 2 obiegach:płucnym-napędzanym przez prawą komorę serca i doprowadzającym krew do pęcherzyków pł.Z pluc krew trafia do lewego przedsionka a następnie do lewej komory

Obwodowy ukł.-z lewej komory krew jest wypychana do krążenia obwodowego,dociera do wszystkich kom

PŁYN TKANK I LIMFATYCZNY

Środowiskiem,z którym kontaktuja się kom jest płyn tkankowy(międzykom). Substancje transportowane przez krew nie są bezpośrednio transportowane do kom.Najperw dokonuje się wymiana miedzy krwią a płynem tkank a kom. Ściany nacz.włosowatych są cienkie i przepuszczalne dla wielu substancji. Przemieszczanie sub zachodzi na zasadzie dyfuzji.Płyn tkankowy różni się od osocza krwi głównie tym,że zawiera mniej białek i niewiele krwinek białych. Źródłem płynu tkank jest krew przepływająca przez cienkościenne nacz. włosowate.Skład płynu tkank:woda,sub drobnocząsteczkowe,mniejsze białka. Część tego płynu powraca bezpośrednio do nacz krwionośnych.Większość jednak trafia do ukł.limfatycznego,który łączy się częścią żylną ukł.krwionośnego.

Ukł.limf składa się z nacz.limf,węzłów limf(chłonnych),grasicy,śledziony i migdałów.Znajdujące się w węzłach limf krwinki białe niszczą bakterie i inne szkodliwe sub.które dostały się do limfy razem z płynem tkankowym.

KŁOPOTY Z SERCEM I UKŁ KRWIONOŚNYM

Większość kłopotów z sercem związana jest z miażdżycą.Jest to schorzenie spowodowane gromadzeniem się tłuszczów-cholesterolu wzdłuż ścian tętnic.Dotyczy to także nacz wieńcowych (zaopatrują w krew miesień sercowy). Jeśli mięsień sercowy otrzymuje znacznie mniejszą ilość tlenu(transport uniemożliwiają zwężone nacz)powoduje to ból w klatce piersiowej wynikający z niedotlenienia.Skutkiem zablokowania jednego z nacz wieńcowych jest zawał serca czyli martwica tej części mięśnia sercowego,do której nie dopływa krew. Jeśli zatka się tętnica doprowadzająca krew do mózgu następuje udar mózgu.

CHOROBY KRWI

-anemia sierpowata-min.zmiana kształt erytrocytów sprawia że nie mogą one przecisnąć się przez wąskie nacz włosowate,więzną w nich i zatykają je,co jest przyczyną bólu.

-hemofilia-defekt krzepnięcia krwi

-białaczka-choroba nowotworowa krwi,w szpiku kostnym zamiast krwinek czerwonych powstają białe

SKŁAD KRWI I FUNKC KRWINEK

KREW-w org ludzkim płynie ok.5 l krwi, jest płynna tkanką zbudowaną z kom lub ich fragmentów,zawieszonych w płynie zwane osoczem krwi.

FUNKCJE KRWI

-dostarcza wszystkim kom w org tlen oraz inne potrzebne do życia substancje

-usuwa z ich otoczenia produkty przemiany materii

-utrzymuje stałą temp.

-chroni org przed drobnoustrojami

OSOCZE-stanowi 55% objętości krwi. Składa się z wody(80%)oraz rozpuszczonych w niej białek,soli,skł odżywczych i produktów przemiany materii oraz horminów.

ALBUMINA-reguluje fiz właściw krwi

IMMUNOGLOBULINY-grupa białek stanowiących przeciwciała

FIBRYNOGENY-białka biorące udział w procesie krzepnięcia krwi

LIPOPROTEINY-transportują tłuszcz i cholesterol

ELEMENTY MORFOTYCZNE KRW

-krwinki czewone(erytrocyty)-transport tlenu,dojrzałe kom są pozbawione jąder i mitochondriów,przypominają woreczki wypakowane hemoglobiną

-krwinki białe-funkcje ochronne-niszczą obce kom.lub produkują przeciwciała

-płytki krwi-biorą udział w krzepnięciu

Kom.krwi żyją krótko ok.1 miesiąca. Powstają one z tzw.kom.macierzystych, wytworzonych w czerwonym szpiku takich kości jak:czaszka,żebrakręgosłup, miednica oraz górne części rąk i nóg. Kom.macierzyste b.intensywnie dzielą się i stopniowo przekształcają w kom krwi.Nowe kom wchodzą na miejsca tych,które zostały wycofane z krwiobiegu

Aby utrzymać ich liczbę na stałym poziomie kom.macierzyste codziennie wprowadzają 250mld nowych kom. Odpowiedni system zabezpieczający jest oparty na 2 składnikach:płytkach krwi oraz znajdującym się w osoczu białku - fibrynogenie.W razie uszkodzenia ukł krwionośnego, płytki krwi przylegają do siebie i do miejsca zranienia,tworząc prowizoryczny czop.Zaczynaja także wydzielać sub chem,które uruchamiają reakcje chem prowadzące do przekształcenia rozpuszczalnego fibrynogenu w mniejsze białko-fibrynę. Cząstki fibryny łącza się ze sobą tworząc dłodie włókna.Układają się one w sieć wzmacniającą zaczopowania uszkodzonego nacz.W oczkach powstałej sieci zatrzymują się krwinki czerwone. Tworzy się skrzep,który wstrzymuje wypływanie krwi.

BADANIA KRWI

Dokładana zawartość poszczególnych składników krwi jest bardzo ważną informacją dla lekarza orzekającego o stanie zdrowia każdego człowieka. Podwyższony:poziom cukru-cukrzyca,poziom chloesterolu-miażdżyca

Wysoki poziom LDL-świadczy o odkładaniu się cholesterolu w nacz kwrionośnych.Wysoki poziom HDL-ryzyko miażdżycy jest niewielkie.

ROZPOZNAWANIE CIAŁ OBCYCH

Na powierzchni wszystkich rodzajów limfocytów znajdują się białka,które potrafią rozpoznać ogromną liczbę różnych rodzajów zw.chem.O rozpoznaniu mówimy wtedy gdy białko rozpoznające i antygen do siebie pasują.Aby rozpoznanie było skuteczne dopasowanie antygenów do baiłek powierzchniowych musi być tak samo precyzyjne jak dopasowanie zamka i klucza.Trzeba podkreślić,że nie każda kom rozpoznaje wszystkie antygeny Zaledwie 1 limfocyt na wiele mln innych limfocytów ma na swojej powierzchni białko pasujące do określonego antygenu.Rozpoznawanie ciała obcego i jego zwalczanie może odbywać się według następującego scenariusza: makrofag po wchłonięciu i wchłonięciu obcej kom umieszcza jej resztki na swojej powierzchi.Wśród resztek znajdują się antygeny rozpoznawane przez niektóre limfocyty.Są to takie limfocyty które na swojej powierzchni mają białka dopasowane do tych antygenów.Połączenie się antygen z białkiem powierzchniowym pobudza limfocyty do podziału.I tak pośród ogromnej liczby obecnych we krwi limfocytów dziela się tylko kom.pobudza a więc te limfocyty które rozpoznały antygeny obcej kom i potrafią ją swoiście zwalczyć.Po kilku dniach liczba limfocytów zwiększa się tak,że mogą skutecznie podjąć akcję przeciwko obcym kom.pobudzone limfocyty T dzielą sie 2 razy dziennie. Podobnie wygląda selekcja limfocytówB, odpowiedzialnych za produkcję przeciwciał.Pojedyncza kom która powstała z przekształcenia limfocytu B wytwarza przeciwciała tylko jednego rodzaju antygenu,dopasowane tylko do 1 rodz antygenu.Org jest gotowy na to długo przed wtargnięciem intruza.Kom tkwią gotowe w węzłach limf.Niektóre własne kom zalicza org.do intruzów-kom nowotworowe.

UKŁ.ODDECHOWY

Powietrze,którym oddych.przede wszystkim w miastach zawierz m.in. dwutlenek siarki,gazy zawarte w spalinach samochodowych,kurz i pył. Ogromna ilość szkodliwych substancji i drobnych cząsteczek drażniących drogi oddech.znajdują się w dymie papierosowym.Ukł.oddech.broni się przed dotarciem cząsteczek różnych zanieczyszczeń do pęcherzyków pł,np. pyły są wytwarzane przez włosy znajdujące się wew.nosa a także przez rzęski nabłonka migawkowego pokrywającego tchawicę i oskrzela.Dużą rolę w zatrzymywaniu zanieczyszczeń odgrywa występująca w drogach oddech. śluzowa wydzielina.Wychwycone cząstki

są wypychane z powrotem do krtani stąd na zew.org.

SCHORZENIA DRÓG ODDECH

Zwężenie oskrzeli,przewlekły nieżyt oskrzeli,rozedma pł,astma alergiczna, gruźlica pł,nowotwory.

ODPORNOŚĆ NIESWOISTA

Człowiek ma system pozwalający rozpoznać obcą substancję lub kom i zniszczyć ją.Ten system nazywa się systemem odpornościowym lub immunologicznym. Ukł odpornościowy w dwojaki sposób zwalcz przeciwnika:

-białka zwane przeciwciałami, wiążą się z obcą substancją lub kom.

-wyspecjalizowane kom bezpośrednio atakują intruza

W obronie organizmu bierze udział kilka rodzajów kom.Jedne są wyspecjalizowane w zabijaniu lub niszczeniu przeciwnika,inne w produkcji broni(przeciwciał),jaszcze inne w koordynacji działania pozostałych kom. Wszystkie one wchodzą w skałd kom zwanych krwinkami białymi.

Organizm czł.jest wyposażony w kilka barier mechanicz.i chemicz,które bronią przed wnikaniem do jego wnętrza większych cząstek,a także wirusów czy bakterii.Jedną z takich barier jest skóra okrywająca twoje ciało.Inne zabezpieczenie stanowi lizozym-enzym obecny w wielu płynach wydzielanych przez ciało,np.w pocie,w ślinie.rozkłada on ścianę kom.wielu bakterii.Następną barierą jest kwaśne środowisko żołądka a ponad to rzęski pokrywające kom nabłonka migawkowego wyścielającego tchawicę i oskrzela. Mimo tych wszystkich barier niektórym bakteriom i wirusom udaje się przedostać do krwi, płynu tkankowego lub do wnętrza kom. Pierwszą reakcją obronną organizmu jest produkcja interferonu-białka o właściwościach przeciwwirusowych.W zwalczaniu obcych ciał biorą również udział krwinki białe-makrofagi-pożerają w całości i trawią.Odporność jaką ma nasz organizm nazywamy odpornością nieswoistą(nie jest wyspecjalizowana-chroni przed wszystkim)

ODPORNOŚĆ SWOISTA

Działania na drugiej linii obrony są prowadzone przez kilka rodzajów limfocytów.Dzieli się je na limfocyty T(dojrzewające w grasicy)i limfocyty B (dojrzewające w szpiku kostnym)

Limfocyty T dzielą się na:

-kom pomocnicze T-dowodzą obroną,odbieraja od makrofagów sygnał o niebezpieczeństwie oraz kto zaatakował (antygeny);przekazują sygnał do kom.-zabójców T i limfocytów B.

-kom.zabójcy T niszczą rozpoznawane obce kom lub własne zainfekowane kom.

limfocyty B wytwarzają przeciwciała które wiążą się z obcymi substancjami (białkami wirusa,białkami napowierzchni kom bakteryjnych).Opłaszczone przez przeciwciała bakterie i wirusy giną.

---