Temat: Formy rozliczeń pieniężnych.
Rozliczenia środków pieniężnych mogą być dokonywane w formie gotówkowej lub bezgotówkowej i dotyczyć transakcji wyrażonych w walucie polskiej i obcej. Obrót gotówkowy realizowany jest w każdej jednostce gospodarczej za pośrednictwem kasy. Obrót bezgotówkowy realizuje się za pośrednictwem banków, w których jednostka gospodarcza posiada otwarte rachunki.
Rozliczenia bezgotówkowe polegają na uregulowaniu rozrachunków pomiędzy podmiotami za pośrednictwem i pod kontrolą banku, który na polecenie dłużnika przenosi odpowiednią kwotę z jego rachunku na rachunek wierzyciela.
Rozliczenia bezgotówkowe mogą być dokonywane w następujących formach:
polecenie przelewu;
polecenie zapłaty;
czeki;
weksle;
akredytywa,
karty płatnicze,
okresowe rozliczenia saldami
rozliczenia planowe.
Polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w trybie przewidzianym w umowie rachunku bankowego. Operacje rozliczeniowe są przeprowadzane na podstawie bankowego formularza „Polecenie przelewu”. Formularze te mogą być składane bezpośrednio w banku lub przesyłane pocztą.Polecenie zapłaty stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Jest to forma odwrotna niż polecenie przelewu. Dyspozycja wierzyciela stanowi równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcie uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika odwołania polecenia zapłaty.
Czeki jest pisemnym zleceniem bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydany bankowi przez posiadacza rachunku bankowego.
Czeki rozrachunkowe jest dokumentem wystawianym przez dłużnika na określoną kwotę, która otrzymuje wierzyciel i realizuje go w banku. Bank dłużnika nie wypłaca wierzycielowi gotówki, ale przelewa określoną kwotę wskazana na czeku na rachunek wierzyciela.
Formą zabezpieczenia jednostki przyjmującej czek rozrachunkowy przed ewentualnym brakiem pokrycia jest potwierdzenie czeku przez bank. Istota czeku potwierdzonego polega na zagwarantowaniu jego realizacji przez bank, który przelewa z rachunku wystawcy odpowiednią kwotę na specjalne konto, zapewniając w ten sposób środki na wykupienie czeku oraz dokonuje potwierdzenia czeku, umieszczając klauzulę potwierdzającą na jego odwrotnej stronie.
Weksel jest to papier wartościowy, w którym wystawca (bądź wskazana przez niego osoba) zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej) w oznaczonym terminie i miejscu wskazanym na tym dokumencie na rzecz wierzyciela (osoby, na rzecz lub zlecenie, której ma zostać zrealizowana płatność
Akredytywa jest upoważnieniem wystawionym przez odbiorcę towaru lub usługi do zablokowania odpowiedniej kwoty środków pieniężnych na określony czas na rzecz wskazanego dostawcy towaru. W obrotach krajowych akredytywa nie ma zbyt szerokiego zastosowania, natomiast jest ona powszechniej stosowana w rozrachunkach zagranicznych.
Istota rozliczeń za pomocą akredytywy polega na pokrywaniu przez oddział banku właściwy dla wierzyciela określonych wierzytelności z wyodrębnionych na ten cel środków dłużnika, z zachowaniem warunków ustalonych przez dłużnika. Bank może zwolnić dłużnika od obowiązku wyodrębnienia środków udzielając mu zapewnienia pokrycia zobowiązań rozliczanych za pomocą akredytywy z kredytu bankowego. Przy akredytywie krajowej płatności następuje w siedzibie banku wierzyciela.
Karty płatnicze mogą mieć charakter:
kart kredytowych;
kart debetowych;
kart z odroczonym terminem płatności.
Karty kredytowe oznaczają, że bank zgadza się dokonywać płatności posiadacza karty nawet po przekroczeniu stanu konta. Warunki kredytowania są uzgadniane z bankiem.
Karta debetowa umożliwia dokonywanie płatności tylko do wysokości stanu posiadacza karty.
Karta z odroczonym terminem płatności oznacza, że w ciągu miesiąca posiadacze kart mogą przekroczyć stan konta, a bank dokonuje rozliczenia pod koniec każdego miesiąca i wtedy klient w określonym terminie musi zlikwidować dług wynikający z dokonywanych przez bank płatności.
Okresowe rozliczenia saldami następują, gdy kontrahenci świadczą sobie wzajemnie dostawy lub usługi i z tego tytułu występują wobec siebie jako dostawca i odbiorca. Tego typu rozliczenie jest dokonywane na podstawie zawartej pomiędzy kontrahentami umowy przyjętej przez obsługujące je oddziały banków. Okresowe rozliczenia sald są formą rozliczeń kompensacyjnych, które mogą stosować kontrahenci wzajemnie świadczą sobie usługi i dostawy. Ponieważ występują oni wobec siebie w podwójnym charakterze jako dłużnika i wierzyciela - okresowe rozliczenia sald mogą znacznie uprościć procedurę rozrachunku, gdyż tylko jeden z uczestników będzie dokonywał rozliczenia w ustalonych odstępach czasu. Istota tej metody rozliczeń polega na zastąpieniu regulowania poszczególnych należności ewidencjonowaniem wzajemnych świadczeń oraz wyrównywaniem salda wzajemnych rozliczeń.
Rozliczenia planowe mają zastosowanie zwłaszcza do rozrachunków z tytułu stałych i powtarzalnych dostaw pomiędzy kontrahentami współpracującymi ze sobą, kiedy to istnieje możliwość planowego ustalenia kwoty rozrachunków. Rozliczenia planowe są sposobem zapłaty zmniejszającym pracochłonność rozliczeń. Następuje rozdzielenie konkretnej dostawy od finansowej zapłaty za nią. W umownie określonych dniach odbiorca przekazuje umówioną kwotę ze swojego rachunku na rachunek dostawcy, niezależnie od wartości bieżących dostaw. W umówionych terminach następuje obliczenie wartości dostaw i kwot przelewów oraz wyrównywania salda.