Opracował: mgr Piotr Michalski

Rola i zadania opiekunki środowiskowej

Opiekunka niesie pomoc, wspiera i zajmuje się chorymi w ich własnym domu. Pomaga im dbać o higienę osobistą, utrzymywać stosunki rodzinne, uczy rodzinę pogodzić się i radzić z chorobą bliskiej osoby.

Zawód opiekunki nie może być zawodem typowo wyuczonym, opartym wyłącznie na regułkach. Opiekunka musi swojej pracy oddać całą dusze, poświęcić się całą sobą. Jej praca musi być wykonywana z czystego powołania. Musi sprawiać jej radość, satysfakcja z możności pomocy innym sprawia, że czuje się szczęśliwa. Kiedy spełnia te warunki łatwiej jest jej się zbratać z cierpiącym, którym ma się zajmować.

Rola opiekunki środowiskowej

Rola społeczna, czyli zbiór norm i wartości związanych z określona pozycją społeczną, przypisany do tej pozycji i wymagany od każdego, kto pozycję tę zajmuje

Pod pojęciem roli zawodowej opiekunki rozumie się podejmowanie przez nią zadań zmierzających do zachowania i potęgowania zdrowia oraz towarzyszenia i pomagania człowiekowi w zdrowiu i chorobie oraz życiu z niepełnosprawnością

Podstawową, a zarazem najważniejszą rolą opiekunki jest sprawowanie całościowej, holistycznej opieki. Spełnia także rolę zastępczą - staje się najbliższym członkiem rodziny dla podopiecznego. Ponadto spełnia rolę koordynatora i organizatora opieki, edukatora pacjenta i jego rodziny oraz współpracuje z członkami zespołu terapeutycznego w zakresie stosowanych procedur medycznych - diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych.

Postawy opiekunki w pracy z podopiecznym

Opiekuńcza postawa: jest to postawa określona względnie trwałym stosunkiem podmiotu do jego przedmiotu oraz jego potrzeb, występuje w sferach uczuciowej świadomości oraz behawioralnej

Na postawę opiekuńczą składają się:

-nastawienia empatyczne, wczuwanie się w przeżycia drugiej osoby

- postawa altruistyczna

- doświadczenie oraz wiedza

-odpowiednia motywacje do pracy

Postawa opiekuńcza według Baley'a charakteryzuje się:

-autentyczną troska o los podopiecznych

-tkliwą oraz aktywną życzliwością

-sprawiedliwym traktowaniem

-rozumieniem podopiecznego, jego przeżyć oraz doświadczeń

-nastawieniem na systematyczną opiekę

-cierpliwością podejmowania wysiłku zajmowaniem się trudnymi dziećmi

-posiadaniem taktu pedagogicznego

-respektowaniem indywidualności jednostki

Wychowawca - opiekun o zachowaniu dozorcy

Jego celem jest złamanie oporu, jego zachowanie charakteryzuje się brakiem respektowania praw dziecka, przesadnie pilnuje oraz ubliża

Opiekun - wychowawca charakteryzuje się tym, że

- stale poznaje swoich podopiecznych, gdyż posiada taką potrzebę

- posiada autorytet niewymuszony

- szanuje prawa jednostki do tajemnicy, szacunku, zdobywania wiedzy oraz poważnego traktowania

-w swoim zachowaniu wskazuje tolerancję i wyrozumiałość

-jest życzliwy

- w sposób bezinteresowny pomaga w kłopotach i trudnościach, chroni przed złem

-jest godny zaufania, nie zawodzi

Pozytywne postawy opiekuńcze:

• akceptacja każdego podopiecznego takiego, jakim jest,

• życzliwość wobec podopiecznego i jego spraw,

• respektowanie osobowości i indywidualności podopiecznego,

• czynne i konstruktywne reagowanie na wszelkie sytuacje wymagające interwencji opiekuńczej, wykazywanie tendencji do ich postrzegania,

• kierowanie się rzeczywistym interesem podopiecznych, przestrzeganie uzasadnionych norm i granic w zaspokajaniu ich potrzeb

Negatywne postawy opiekuńcze:

• unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych, przewaga zachowań biernych,

• nadmierna opiekuńczość,

• ograniczanie potrzeb wychowanków,

• utrzymywanie dystansu służbowego wobec wychowanków,

• jednostronność i skrajność wychowawcza,

• nadmierna surowość wobec podopiecznego,

• przenoszenie winy za wszelkie niepowodzenia opiekuńczo-wychowawcze na podopiecznych.

Wyrazem postawy opiekuńczej jest traktowanie jednostki w sposób podmiotowy, a więc między innymi:

• akceptacja takim, jakie jest

• szacunek

• życzliwość

• gotowość niesienia pomocy

• stawianie rozumnych wymagań

Zadania opiekunki środowiskowej

• Czuwanie, zachowywanie ciągłej gotowości do aktywności opiekuńczej.

• Aktywna, zaangażowana psychicznie, obecność przy podopiecznym.

• Udzielanie niezbędnych porad.

• Niesienie pomocy wobec niedostatecznej dyspozycji do samodzielnego funkcjonowania.

• Chronienie i bronienie podopiecznego i jego dóbr przed zagrożeniami, krzywdą, degradacją itp.

• Reprezentowanie jego dobrze pojętego interesu życiowego i wspieranie realizacji tego interesu.

• Podejmowanie zabiegów profilaktycznych zabezpieczających dobro podopiecznego i eliminujących zagrożenia.

• Kompensowanie naruszonych lub utraconych dóbr i wartości oraz niezaspokojonych, powszechnych, potrzeb.

• Podejmowanie zabiegów pielęgnacyjnych.

• Realizowanie, ograniczonych do wskazań lekarskich, zabiegów leczniczych.

• Podejmowanie za podopiecznego decyzji ( w granicach prawa o opiece prawnej).

• Stawianie podopiecznemu wymagań, w zakresie jego możliwości, zgodnych z jego interesem życiowym.

• Podejmowanie różnych czynności, związanych z ponoszeniem odpowiedzialności za skutki jego zachowania sie i działania.

Zadania i czynności opiekunki środowiskowej

· pomaganie podopiecznemu w codziennych czynnościach domowych (robienie zakupów,

sprzątanie, gotowanie, pranie),

· pielęgnowanie oraz dbanie o zdrowie, higienę osobistą ludzi chorych i niesamodzielnych

(mycie, kąpanie, czesanie, golenie, ubieranie, słanie łóżka i zmiana pościeli oraz bielizny

osobistej osobie unieruchomionej w łóżku oraz prowadzenie najprostszych ćwiczeń

rehabilitacyjnych, uzgodnionych z lekarzem),

· udzielanie pierwszej pomocy w przypadkach zagrożenia zdrowia i życia podopiecznego,

· mobilizowanie podopiecznego do aktywnego spędzania czasu wolnego i rozwijanie jego

zainteresowań,

· aktywizowanie podopiecznego do zwiększania jego samodzielności życiowej,

· doradzanie w zakresie planowania i organizacji gospodarstwa domowego,

· kontaktowanie się z różnego rodzaju instytucjami w celu rozwiązywania problemów

zdrowotnych, materialnych, mieszkaniowych, rodzinnych i prawnych podopiecznego,

- inicjowanie pozytywnych relacji międzyludzkich w najbliższym otoczeniu podopiecznego,

a zwłaszcza z członkami jego rodziny

Umiejętności w pracy opiekunki środowiskowej

Musi umieć nawiązać kontakt z podopiecznymi, czyli ludźmi starszymi, samotnymi, niepełnosprawnymi i przewlekle chorymi. Przede wszystkim musi mieć w sobie dużo cierpliwości. Gdy opiekunka należnie wypełnia stawiane jej wymagania samopoczucie chorego wzrasta, co jest głównym celem.

Powinna być bystra, spostrzegawcza i zaradna, by na pierwszy rzut oka zdołała ocenić samopoczucie pacjenta i szybko umiała podnieść go z tzw. dołka.

Opiekunka musi umieć szybko zdobyć sobie zaufanie podopiecznego. Ludzie młodzi i zdrowi często nie wpuszczają do swego domu osób obcych, człowiek stary, schorowany nie ma wyboru, choć ma obawy musi zawierzyć osobie zupełnie obcej. Aby zdobyć zaufanie trzeba być życzliwym, dobrym. Potrafić rozmawiać a przede wszystkim wysłuchać chorego, jego żali i uwag. Gdy to potrafi chory czuje się potrzebny, jest przekonany, że swoimi niekończącymi się opowieściami sprawia komuś radość- ta myśl czyni staruszka bardzo szczęśliwym. Zaufanie jest najważniejszym czynnikiem w opiece nad chorym, bowiem gdy nie zdobędzie się jego zaufanie trudno będzie współpracować, pomagać a nawet porozumiewać się z niedysponowanym.

Spore znaczenie ma mimika twarzy, którą opiekunka ma w trakcie rozmowy bądź zajmowania się podopiecznym. Wymagana jest pogodna twarz o zatroskanym, wyrażająca współczucie problemami, z których zwierza się chory. W ten sposób nabiera on chęci do kolejnych zwierzeń. W jego oczach staje się ona kimś wartościowym i godnym powierzenia siebie i swoich spraw.

Chory musi czuć, że opiekunka go szanuje, jego własność materialną jak i moralną, czyli jego nawyki, przyzwyczajenie i upodobania. Pierwszy „rzut oka” pielęgnowanego jest dla niego najważniejszy, decyduje o przyszłości siostry środowiskowej podczas wizyt u podopiecznego. W oczach chorych tracą walory opiekunki o złośliwym, spiętym lub zmartwianym wyrazie twarzy. Pierwsze wrażenie dotyczy także ubioru. Nikt nie zaufa człowiekowi zaniedbanemu w tzw. łachmanach. Jego strój powinien być schludny, pozbawiony krzykliwych kolorów.

Opiekunka musi posiadać dar przekonywania. Zdarza się że nawyki chorego utrudniają opiekunce prawidłową pielęgnację. W takiej sytuacji jej rolą jest cierpliwe i stopniowe przekonanie go do zmiany postawy w tej sprawie.

Praca opiekunki polega także na pracach fizycznych, zatem musi być ona w pełni sprawna. Musi wiedzieć, że jej rola nie polega tylko na wspieraniu psychicznym ale i pracach fizycznych. W pomaganiu, kiedy cierpiący jest częściowo niesprawny ruchowo, opiekunka musi być przygotowana, że będzie musiała pomóc przedostać się podopiecznemu np. do łazienki. Chory w takiej sytuacji ciężar swojego ciała opiera na opiekunce, musi ona wtedy sprawnie pomóc mu dbając jednocześnie, żeby nikomu nie stała się krzywda. W przypadku, gdy podopieczny nie może podnosić się z łóżka musi ona uważać by nie zalać posłania. Powinna sprawnie wykonać kąpiel, nie oziębiając pacjenta musi mieć pod ręką zgromadzone przybory potrzebne do toalety. Ruchy podczas mycia winny być sprawne, szybkie i zarazem delikatne.

Rolą opiekunki jest dbanie, akceptowanie i poszanowanie godności osobistej chorego, jego zamiłowań i nawyków. Jej obowiązkiem jest zachowanie tajemnicy zawodowej. W przypadku kiedy podopieczny jej się zwierzy pod żadnym pozorem nie może ona opowiedzieć o tym osobie postronnej. Sprawą między nią a chorym pozostaje również jego higiena osobista, oraz choroby jakie mu dolegają. Dotyczą tego także sprawy materialne i sytuacje życiowe w jakich się znalazł.

Rolą opiekunki jest pielęgnowanie chorego leżącego. Gdy niesprawny chory, unieruchomiony jest w łóżku opiekunka powinna zapewnić mu komfort leżenia. Zmieniać mu pozycje, by nie dostał odleżyn. Aby nie znieruchomiał potrzebne są ćwiczenia fizyczne.

Opiekunka w środowisku jest bardzo istotną jego częścią. Bardzo ułatwia funkcjonowanie innym ludziom, domownikom. Musi ona być opiekuńcza, zaradna i zawsze wesoła. W ten sposób wiele pomoże, a nieraz osłodzi ostatnie chwile swojego podopiecznego.

6

---