Temat: Działanie prądu zmiennego na organizm ludzki.

W kosmetyce stosuje się dwa rodzaje prądu: stały i zmienny. Różnicuje się je ze względu na kierunek przepływu prądu i jego natężenie. Prądem stałym nazywamy prąd elektryczny, który płynie zawsze w tym samym kierunku. natomiast w strumieniu prądu zmiennego kierunek przepływ elektronów cały czas się zmienia. Przyczyną jest szybka zmiana biegunów elektrycznych (zmiana biegunowości). Biegun ujemny zmienia się na dodatni i odwrotnie.
Do zabiegów kosmetycznych wykorzystywany jest albo zmieniony prąd stały (impulsowy) albo zmienny (interferencyjny). Zabiegi z wykorzystaniem prądu zmiennego mają na celu pobudzenie całego organizmu lub jego części. Prądy wzbudzające wpływają na krążenie krwi i limfy, a także na układ nerwowy i mięśniowy, ponadto poprawiają przepływ krwi oraz odpływ limfy, dzięki czemu pobudzona zostaje przemiana materii, co prowadzi do likwidacji nadmiernego tłuszczu i pomaga w leczeniu cellulitu. Prądy tego typu mogą prowadzić na przemian do skurczów mięśni (ściągania i naprężania) oraz odprężania. (Prąd stały nie powoduje skurczu mięśnia, ponieważ w czasie jego przepływu natężenie nie ulega zmianie.)Celem tego zabiegu jest wzmocnienie mięśni kończyn, pleców, brzucha i ramion. Tkanka mięśniowa rozluźnia się, a napięcia mięśniowe znikają.

1. Prądy małej częstotliwości- do prądów tych zalicza się prądy złożone z impulsów elektrycznych o różnym kształcie i częstotliwości. Pojęcie kształtu impulsu łączy się z kształtem linii, w jaką układają się na wykresie chwilowe wartości danego impulsu.
   Przy zastosowaniu zabiegów prądem impulsywnym organizm człowieka jest pobudzany. Funkcje oraz reakcje organizmu wywoływane są przez wewnętrzne bodźce elektryczne o niskiej częstotliwości (zwykle osiągają wartości od 1 do 100 Hz). Działają one pobudzająco na przemianę materii, przepływ krwi oraz układ mięśniowy. Ich częstotliwość odpowiada częstotliwością endogennym, kierującymi przemianą materii oraz wywołującym bodźce nerwowe i mięśniowe. Zabiegi prądem impulsywnym wywołują skurcze mięśni.
   Podczas zabiegu przy użyciu aparatu do prądu impulsowego między dwiema elektrodami wytwarzany jest przerywany prąd stały lub prąd impulsowy. Strumień prądu jest przerywany w regularnym rytmie. Elektrody należy owinąć gąbkami wiskozowymi w celu zabezpieczenia skóry przed przypaleniem, wcześniej należy te gąbki dobrze namoczyć, aby możliwy był przepływ prądu między elektrodami a organizmem człowieka. Zastosowanie prądu impulsowego może być bardzo bolesne, ponieważ prądy małej częstotliwości z trudem pokonują opór skóry. Działają one jedynie w górnych warstwach skóry, czyli w naskórku i w jej części wrażliwej na ból (receptorach bólu).

Do prądów impulsowych zwykłych zalicza się:

- prąd o impulsach prostokątnych

- prąd o impulsach trójkątnych

- prąd stały sinusoidalny,

-prąd faradyczny i neofaradyczny

Prąd złożony z impulsów prostokątnych nazywa się również prądem galwanicznym przerywanym. Składa się on z impulsów prostokątnych oddzielonych przerwami w przepływie prądu. Cechą charakterystyczną impulsu prostokątnego jest bardzo krótki, bliski zera, czas narastania i opadania wartości natężenia. Impulsy prostokątne znajdują szerokie zastosowanie w elektrostymulacji mięśni i nerwów oraz w elektrodiagnostyce. Występująca w impulsach prostokątnych szybka zmiana natężenia czyni ją ze względów elektrofizjologicznych przydatnymi tylko do pobudzania mięśni nie wykazujących zaburzeń

w pobudliwości, tzn. mięśni zdrowych lub nieznacznie uszkodzonych.

Metoda Hufschmidta polega na stymulacji porażonych kurczowo mięśni i ich antagonistów tzw. podwójnymi impulsami elektrycznymi, o przebiegu prostokątnym. Jest to próba wykorzystania prądów małej częstotliwości do normalizacji stanu napięcia mięśni antagonistycznych w stosunku do grupy mięśni porażonych spastycznie. Omawiana metoda polega na stymulacji mięśnia spastycznego krótkim impulsem, który wywołuje jego skurcz, a następnie trwające bardzo krótko rozluźnienie. Stosując w okresie rozluźnienia mięśnia spastycznego następny impuls na mięsień antagonistyczny, uzyskuje się jego skurcz w warunkach wyeliminowania oporu stawianego przez mięsień porażony spastycznie. Powtarzając tego rodzaju pobudzenia można symulować rytmiczne ruchy wywołane przez

dwa przeciwstawne w swym działaniu mięśnie. Ruchy te pozwalają w pewnym stopniu normalizować grę mięśniową. W metodzie Hufschmidta wykorzystuje się zsynchronizowane ze sobą dwa stymulatory, których odrębne obwody generują impulsy prostokątne.

Parametry stosowane w tej metodzie prądu impulsowego są następujące:

— impulsy mają przebieg prostokątny,

— czas trwania impulsów waha się od 0,2 do 0,5 ms,

- czas trwania opóźnienia w wyzwoleniu impulsu przez drugi obwód w stosunku do obwodu pierwszego wynosi 100 do 300 ms,

- przerwa (odstęp) między pobudzeniami wywołanymi podwójnymi impulsami wynosi w przypadku kończyny górnej 1 s, a w zakresie kończyny dolnej 1,5 ms,

— stosowanie natężenia prądu powinno wywołać intensywny skurcz mięśni.

Zabiegi wykonuje się zwykle co drugi dzień, a czas każdego z nich nie powinien przekraczać 20 minut. Do stymulacji używa się małych, płaskich elektrod, które umieszcza się w bezpośrednich punktach ruchowych stymulowanych mięśni.

Metoda tonolizy

Jest ona modyfikacją metody Hufschmidta i polega również na stymulowaniu mięśnia spastycznego krótkim impulsem prostokątnym lub trójkątnym, jednak w okresie jego rozluźnienia mięsień antagonistyczny pobudza się serią impulsów (pakietem) o obwiedni trapezowej, trójkątnej lub sinusoidalnej. Możliwość regulacji czasu trwania modulacji, a mówiąc ściślej czasu osiągania maksymalnej wartości natężenia prądu w pakiecie impulsów, pozwala dokładniej dobrać czas opóźnienia odpowiedni dla danej pary mięśni.

Prądy o impulsach trójkątnych są to prądy złożone z okresowo powtarzających się impulsów o kształcie zbliżonym do trójkąta. Zasadniczą cechą impulsu trójkątnego jest powolne narastanie natężenia, właściwością prądu o impulsach trójkątnych jest zdolność wywoływania skurczu mięśnia nawet wówczas, gdy wskazuje on odczyn zwyrodnienia i nie odpowiada na działanie prądu stałego lub faradycznego. Te prądy stosuje się przy porażeniu wiotkim mięsni prążkowanych, prądem tym można również oddziaływać na mięsnie gładkie. które odznaczają się małą akomodacją, czyli zdolnością przystosowania się do wolno narastającego natężenia, podobnie jak porażone wiotko mięśnie prążkowane. Podczas zabiegów za pomocą prądów interferencyjnych (są to 2 krzyżujące się prądy, nie zaliczane do prądów wzbudzających) do ciała podłączane zostają dwa obwody elektryczne o różnych częstotliwościach (jeden strumień prądu może mieć 4000 Hz, drugi zmienne między 4001 a 4100). Prądy z tych obwodów nakładają się na organizmie człowieka. W miejscu nakładania się obwodów, wewnątrz organizmu działa prąd zmienny o częstotliwości 1-100 Hz. Im niższa jest częstotliwość prądu zmiennego, tym silniej on pobudza. Wpływa na poprawę metabolizmu, przepływu krwi oraz wzmocnienie muskulatury. Im wyższa jest częstotliwość prądu, tym słabsze jego działanie na organizm człowieka. Przy mniejszej częstotliwości prąd interferencyjny ma działanie odprężające, rozkurczające oraz uspokajające. Ponieważ w miejscu nakładania się na siebie prądów zmiennych powstaje także ciepło, mówi się o tzw. cieple głębokim. Pod wpływem działania prądów o niskiej częstotliwości podczas zabiegu może dojść do skurczów mięśni. Zabieg wykonuje się specjalnym aparatem, do którego podłączone są 4 elektrody (po 2 na każdy obwód elektryczny). Elektrody umieszcza się na ciele człowieka tak, aby elektrody jednego obwodu leżały po przekątnej.

Prąd faradyczny

Do prądów impulsowych małej częstotliwości zaliczyć można również prąd faradyczny. Prąd ten znajdował do niedawna szerokie zastosowanie w elektrolecznictwie, obecnie jednak, w dobie rozwoju elektroniki, wychodzi z użycia. Prąd faradyczny jest asymetrycznym prądem indukcyjnym o częstotliwości od 50 do 100 Hz, który otrzymuje się z induktora. Prąd faradyczny wywołuje tężcowy skurcz mięśnia, trwający przez cały czas jego przepływu, ponieważ impulsy działają na mięsień w krótkich odstępach czasu, uniemożliwiając jego rozkurcz. Bodźcami dla mięśnia są dodatnie wychylenia przebiegu prądu faradycznego. W przypadku obniżonej pobudliwości mięśnia jego reakcja na prąd faradyczny jest osłabiona.

Brak reakcji na prąd faradyczny świadczy o ciężkim uszkodzeniu mięśnia. Ponieważ na prąd faradyczny reagują tylko mięśnie zdrowe i nieznacznie uszkodzone, ogranicza to poważnie możliwość jego wykorzystania do elektrostymulacji. Zależność reakcji mięśnia na prąd faradyczny od stanu jego pobudliwości wykorzystuje się w elektrodiagnostyce. Prąd faradyczny powoduje również rozszerzenie naczyń krwionośnych w okolicy jego oddziaływania na skórę. Dzięki wprowadzeniu do lecznictwa nowoczesnych elektrostymulatorów stało się możliwe uzyskanie prądu o działaniu analogicznym do prądu

faradycznego, jednak o ściśle określonym czasie trwania impulsów i przerw między nimi. Niezależnie od tego stosowanie tego prądu umożliwia dawkowanie natężenia. Prąd taki nazwano prądem neofaradycznym. Jest on złożony z impulsów trójkątnych o czasie trwania 1 ms i przerwie między impulsami 20 ms. Prąd neofaradyczny znajduje zastosowanie w elektrostymulacji oraz elektrodiagnostyce.

Faradyzacja i galwanofaradyzacja

Technika wykonania: Potrzebne przedmioty i przygotowanie pacjenta- jak przy galwanizacji. Elektrodę czynną przesuwa się ruchem łagodnym, nie odrywając jej od powierzchni skóry, zgodnie z przebiegiem mięśni podłużnych. Uwaga: niewolno wykonywać faradyzacji na czole lub w obrębie kręgosłupa. Przy galwanoforodyzacji włącza się prąd galwaniczny o natężeniu w granicach 1-3 mA oraz słaby prąd faradyczny. Przeciwwskazania do stosowania faradyzacji to:

-stany zapalne mięsni oraz ropne i zapalne stany skóry,

-rozrusznik serca,

- choroby nowotworowe,

-padaczka.

Elektrostymulacja

Zabieg elektroleczniczy, w którym wykorzystuje się prąd impulsowy, nazywa się elektrostymulacja, aparat zaś wytwarzający ten prąd — elektrostymulatorem. Najczęściej wykonuje się elektrostymulację nerwów i mięśni. Celem zabiegu jest pośrednie pobudzenie w wyniku stymulacji właściwego nerwu i bezpośrednie pobudzenia mięśnia . Wyróżnia się dwie metody elektrostymulacji układu nerwowo-mięśniowego, a mianowicie tzw. elektrostymulację elektrodą czynną oraz elektrostymulację dwuelektrodową. Wymienionych nazw nie należy rozumieć dosłownie, wiążą się one z ułożeniem elektrod i sposobem oddziaływania prądu.

Elektrostymulacja elektrodą czynną. W metodzie tej nerw lub mięsień pobudza się elektrodą czynną, połączoną z biegunem ujemnym źródła prądu, której wymiary są wiele razy mniejsze od elektrody biernej, umieszczonej na skórze w dostatecznie dużym oddaleniu. Elektrodę czynną przykłada się do skóry w miejscu odpowiadającym tzw. punktowi

motorycznemu. Wyróżnia się punkty motoryczne nerwów i mięśni. Punkt motoryczny nerwu (punkt pośredni) odpowiada miejscu na skórze, w którym nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni, zaś punkt motoryczny mięśnia (punkt bezpośredni) — miejscu, w którym nerw wnika do mięśnia.

Elektrostymulacja dwuelektrodowa. Metoda polega na ułożeniu na skórze dwóch małych, równej wielkości elektrod w pobliżu przyczepów mięśnia, a mówiąc ściślej — w miejscach odpowiadających przejściu mięśnia w ścięgno. Metodę tę stosuje się zwykle w wypadku elektrostymulacji mięśni odnerwionych, tzn. mięśni, które w wyniku uszkodzenia komórek ruchowych rdzenia lub nerwu ruchowego zostały wyłączone spod wpływu impulsów nerwowych. W takim wypadku punkty motoryczne nie istnieją, uszkodzone bowiem włókna nerwowe straciły zdolność przewodzenia prądu. Metodę dwuelektrodowej elektrostymulacji można stosować również z dobrymi wynikami w pobudzaniu do skurczu mięśni zdrowych lub nieznacznie uszkodzonych. W elektrostymulacji dwuelektrodowej biegun ujemny łączy się z elektrodą ułożoną obwodowo.

Technika wykonania zabiegu: Pacjenta należy ułożyć wygodnie, przed zabiegiem wskazane jest nagrzanie lampą emitującą promienie cieplne lub zrobienie ciepłego okładu. Uzyskuje się przez to obniżenie oporu skóry. Stymulację wykonuje się z punktów motorycznych. Elektrodę w czasie zabiegu zanurza się dla zwilżenia w 0,5% roztworze soli kuchennej. Moc prądu uzależnia się od występowania objawów zmęczenia mięśnia. Przeciętnie robi się 3 razy po 10 skurczów. Czas stymulacji od 1 do 3 minut. Gdy skurcz mięśnia staje się słabszy lub miesień przestaje odpowiadać na bodziec prądu, nie należy zwiększać dawki, należy przerwać zabieg. Seria wynosi 10- 20 zabiegów. Przeprowadza się je codziennie lub co drugi dzień.

Elektroterapia skojarzona - zabieg zaleconym leczniczym prądem połączony z masażem podciśnieniowym. Dzięki nowoczesnemu urządzeniu terapeutycznemu wyposażonemu w specjalne elektrody („przyssawki”) zabieg łączy działanie wybranego rodzaju prądu z działaniem masażu podciśnieniowego skóry w miejscu umieszczenia elektrod. Daje to w efekcie skuteczniejsze działanie terapeutyczne niż oddzielne zastosowanie tych zabiegów. Zabieg stosowany w leczeniu: zmian zwyrodnieniowych stawów kończyn, zespołów bólowych kręgosłupa, zaników mięśni w wyniku bezczynności, stanów pourazowych i pooperacyjnych mięśni, reumatyzmu tkanek miękkich, nerwobólów.
Prądy diadynamiczne - to prądy impulsowe o niskiej częstotliwości i charakteryzują się działaniem dynamogennym, to znaczy: przenikaniem w głąb tkanek. Ten czynnik ma właściwości wzbudzania względnie zwiększania pobudliwości, a więc przywracania tkankom ich normalnego, fizjologicznego dynamizmu (siły i napięcia). Podczas zabiegu w krótkim czasie kilkakrotnie zmieniamy rodzaj prądu . Działanie prądów DD, w zależności od ich rodzaju, polega na przekrwieniu, efekcie przeciwbólowym, zmniejszeniu napięcia lub stymulacji mięśni. Jest to działanie miejscowe i stosunkowo płytkie.

 

Zastosowanie:

- w przewlekłych stanach bólowych, nerwobólach i mięśniobólach
- w stanach pourazowych z obrzękiem
- w zesztywnieniu stawów
- w stymulacji mięśni w niedowładach wiotkich
- przy zwiększonym napięciu mięśni gładkich.

 

Działanie:

-przeciwbólowe - wyraża się podwyższeniem progu odczuwania bólu,

-powstawanie w tkankach substancji histamino podobnych - mających właściwości rozszerzania naczyń krwionośnych,

-wzmożenie aktywności naczynioworuchowej,

-polepsza ukrwienie tkanek,

-w zależności od zastosowanego prądu, powoduje wzmożenie lub obniżenie napięcia mięśni

2)Prądy średniej częstotliwości- są to prądy o częstotliwości ok.4000 Hz.

 

Prądy inferencyjne- (Nemeca) są to prądy średniej częstotliwości, skrzyżowane. Zasada działania polega na wprowadzeniu do tkanek 2 obwodów prądów zmiennych o średniej częstotliwości: 1 obwód - 4000 Hz, i 2 obwód - 4100 Hz. W miejscu nałożenia prądów wytwarza się nierównomierne pole elektryczne obejmujące stosunkowo duży obszar ciała Prądy interferencyjne przenikają głęboko w tkanki, nie powodując spadku napięcia przy przechodzeniu przez skórę. Łagodzą ból , zwiększają ukrwienie, usprawniają przewodnictwo nerwowe nerwów ruchowych oraz podwyższają próg czucia nerwów czuciowych.

Zastosowanie:
- przy skręceniach, zwichnięciach i złamaniach
- przy naciągnięciu mięśni i mięśniobólach
- w zwichnięciu stawu biodrowego i zmianach zwyrodnieniowych
- w dyskopatii i rwie kulszowej
- w ZZSK
- w zapaleniu okołostawowym stawu barkowego
- w wylewach, krwiakach i zapaleniu okołostawowym stawu barkowego.

 

Działanie:

-dynamiczne pole interferencyjne skutecznie zapobiega zjawisku przystosowywania się tkanek do działania prądów,

-silny efekt przeciwbólowy,

-wywołuje skurcze mięśni szkieletowych oraz gładkich,

-rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie ukrwienia, poprawienie odżywienia i zwiększenie przemiany materii tkanek,

-usuwa obrzęki pourazowe i alergiczne,

-działa na autonomiczny układ nerwowy, zmniejsza napięcie nerwów współczulnych,

-wpływa na funkcję kory nadnerczy.

Wskazania :

-stłuczenia tkanek miękkich, wykręcenia stawów,

-choroby zwyrodnieniowe stawów i stawów kręgosłupa

-rwa kulszowa, ramienna, nerwobóle międzyżebrowe,

-miażdżyca zwężająca tętnic,

-choroby : Buergera, Raynauda, Sudecka, przykurcz Volkmanna,

-nawykowe zaparcia stolca,

-nie trzymanie bądź zatrzymanie moczu,

-w ostrogach piętowych,

-w odmrożeniach.

Bibliografia:

1.T. Mika- Fizykoterapia, s.174- 324

2.B. Jaroszewska, Kosmetologia, s.228-236.

---