Psalm 66 (tłum. Biblia Poznańska)
PIEŚŃ DZIĘKCZYNNA OCALAŁYCH
1[Uwaga] dla kierownika chóru: pieśń; Psalm. Wznoście ku Bogu okrzyki radości, wszystkie ziemie, 2opiewajcie majestat Jego Imienia, wysławiajcie wielkość chwały Jego! 3Wyznawajcie Bogu: „Jak przedziwne są dzieła Twoje! Dla Twojej wszechpotęgi hołd Ci składają Twoi wrogowie”. 4Niech Ci się kłania ziemia cała, niech śpiewa na Twą cześć, niechaj opiewa imię Twoje. 5Pójdźcie, a podziwiajcie dzieła Boże! Zdumiewających rzeczy dokonał wśród synów człowieczych. 6On morze zamienił w suchy ląd, przez rzekę przeszli suchą nogą; radujmy się przeto w Nim! 7On mocą swoją panuje na wieki; spojrzenie Jego ogarnia narody, by się oporni nie wywyższali. 8Błogosławcie, narody, Boga naszego, rozgłaszajcie chwałę Jego! 9On zachował nas przy życiu i nie dopuścił, by się zachwiały nogi nasze. 10Doświadczyłeś nas bowiem, Boże, oczyściłeś w ogniu, jak się oczyszcza srebro; 11sprawiłeś, że wpadliśmy w sidła, ciężar nadmierny włożyłeś nam na grzbiety; 12pozwoliłeś ludziom deptać po naszych głowach, musieliśmy przechodzić przez ogień i wodę — ale [wreszcie] wywiodłeś nas na wolność. 13Przychodzę do Domu Twego z ofiarami całopalenia i wypełniam wobec Ciebie moje ślubowania, 14które wypowiedziały wargi moje, które usta moje przyrzekły w mej udręce. 15Chcę ofiarować Tobie całopalenia z tłustych owiec wraz z dymem spalanych baranów; składam w ofierze woły i kozły. 16Pójdźcie i posłuchajcie, wszyscy, którzy Boga czcicie, a opowiem, co On dla mnie uczynił. 17Usta moje wołały do Niego, a język mój głosił chwałę Jego. 18Gdybym żywił w sercu niecne zamiary, nie wysłuchałby mnie Pan. 19A przecież Bóg mnie wysłuchał, nakłonił ucha na głos modlitwy mojej. 20Błogosławiony Bóg, który nie odrzucił mojej modlitwy i nie odmówił mi swego miłosierdzia.
Teologia Psalmu 66
Bóg jest łaskawy tak dla całego ludu Bożego, jak i dla poszczególnych jego jednostek. To się w szczególny sposób realizuje w Nowym Testamencie. Śmierć Jezusa na krzyżu przyniosła zbawienie całej ludzkości i staje się ono udziałem poszczególnych ludzi przez Kościół Chrystusowy, który jest szafarzem łask wysłużonych na Krzyżu przez Jezusa.
ks. prof. Stanisław Łach
Psalm dzieli się wyraźnie na dwie części. Wiersze 1-12 to hymn dziękczynny opiewający majestat Boga i Jego moc (w. 1-4), która się objawiła w czasach dawnych, podczas wyjścia Izraela z Egiptu (w. 5n), i obecnie, przez uwolnienie go spod przemocy nieprzyjaciół (w. 8-12). Wiersze 13-20 są modlitwą indywidualną w czasie ślubowanej ofiary dziękczynnej (w. 13-15). Składający tę ofiarę opowiada zebranym w Świątyni o doznanej łasce Bożej i wyraża Bogu swą wdzięczność za nią (w. 16-20). — Ponieważ budowa tej pieśni odbiega od zwykłej struktury Psalmów dziękczynnych, a nadto obie części różnią się między sobą stylem i rytmem, trzeba przyjąć, że całość została ułożona z dwóch różnych pieśni albo też z ich fragmentów.
Z wierszy 9-12 można by wnioskować, że Psalm jest wyrazem wdzięczności za uwolnienie z niewoli babilońskiej. Niektórzy jednak przypuszczają, że pochodzi on z czasów króla Ezechiasza, po cudownym ocaleniu Jerozolimy, oblężonej przez wojska asyryjskie, w roku 701.
komentarz Biblia Poznańska
Psalm 67 — niech wszystkie narody wysławiają Boga
Audiencja generalna, 17 listopada 2004
1. «Ziemia wydała swój owoc» — głosi odczytany przez nas Psalm 67 [66], jeden z tekstów włączonych do liturgii Nieszporów. Zdanie to przywodzi nam na myśl pieśń dziękczynienia Stwórcy za dary ziemi, będące znakiem Bożego błogosławieństwa. A ten wątek przyrodniczy łączy się ściśle z wątkiem historycznym: owoce natury pozwalają wielokrotnie prosić Boga o błogosławieństwo dla Jego ludu (por. ww. 2. 7. 8), które sprawi, że wszystkie narody zamieszkujące ziemię będą starały się za pośrednictwem Izraela dotrzeć do Boga Zbawiciela.
Mamy tu zatem perspektywę uniwersalną i misyjną, nawiązującą do obietnicy złożonej Abrahamowi przez Boga: «Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi» (Rdz 12, 3; por. 18, 18; 28, 14).
2. Błogosławieństwo, jakim Bóg ma obdarzyć Izraela, wyrażają konkretnie żyzne pola oraz płodność, czyli dar życia. Dlatego Psalm rozpoczyna wiersz (por. Ps 67 [66], 2) przypominający słynne błogosławieństwo kapłańskie zawarte w Księdze Liczb: «Niech ci Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem» (Lb 6, 24-26).
Temat błogosławieństwa powraca na końcu Psalmu, gdzie znów pojawiają się owoce (por. Ps 67 [66], 7-8). Tu jednak mamy do czynienia z wątkiem uniwersalistycznym, dzięki czemu duchowa treść całego hymnu zyskuje zdumiewająco szeroki horyzont. To otwarcie odzwierciedla wrażliwość Izraela, który jest już gotowy na spotkanie ze wszystkimi narodami ziemi. Psalm powstał być może po doświadczeniu wygnania babilońskiego, kiedy rozpoczęła się diaspora narodu pośród obcych ludów na nowych terytoriach.
3. Dzięki błogosławieństwu, o które błaga Izrael, cała ludzkość będzie mogła poznać «drogę» i «zbawienie» Pana (por. w. 3), czyli Jego zbawczy zamysł. Wszystkim kulturom i społeczeństwom będzie objawione, że Bóg osądza ludy i narody ze wszystkich zakątków ziemi, rządzi nimi i prowadzi każdy z nich do sprawiedliwości i pokoju (por. w. 5).
Oto wielki ideał, do którego dążymy, oto najgłębsza treść Psalmu 67 [66] i bardzo wielu tekstów prorockich (por. Iz 2, 1-5; 60, 1-22; Hi 4, 1-11; So 3, 9-10; Ml 1, 11).
Będzie to również treścią przepowiadania chrześcijańskiego, któremu kierunek wytyczy św. Paweł, przypominając, że zbawienie wszystkich ludów stanowi serce «tajemnicy», czyli zbawczego planu Bożego: «poganie już są współdziedzicami i współczłonkami Ciała, i współuczestnikami obietnicy w Chrystusie Jezusie przez Ewangelię» (Ef 3, 6).
4. Izrael może zatem prosić Boga, aby wszystkie narody zostały włączone w oddawanie Mu chwały, tworząc uniwersalny chór: «Niech Ciebie, Boże, wysławiają ludy, niech wszystkie narody oddają Ci chwałę» — głoszą słowa Psalmu (por. Ps 67 [66], 4. 6).
Życzenie wyrażone w Psalmie zapowiada wydarzenie opisane w Liście do Efezjan, być może czyniąc aluzję do muru, który w świątyni jerozolimskiej oddzielał żydów od pogan: «Ale teraz w Chrystusie Jezusie wy, którzy niegdyś byliście daleko, staliście się bliscy przez krew Chrystusa. On bowiem jest naszym pokojem. On, który obie części [ludzkości] uczynił jednością, bo zburzył rozdzielający je mur — wrogość. (...) A więc nie jesteście już obcymi i przybyszami, ale jesteście współobywatelami świętych i domownikami Boga» (Ef 2, 13-14. 19).
Jest to również przesłanie dla nas: powinniśmy burzyć mury podziału, wrogości i nienawiści, aby rodzina dzieci Bożych zasiadła w zgodzie przy jednym stole, by błogosławić i sławić Stwórcę za dary, którymi napełnia wszystkich bez wyjątku (por. Mt 5, 43-48).
5. Chrześcijańska tradycja odczytuje Psalm 67 [66] w perspektywie chrystologicznej i mariologicznej. Dla Ojców Kościoła «ziemią, która wydała swój owoc», jest Dziewica Maryja, wydająca na świat Chrystusa Pana.
I tak na przykład św. Grzegorz Wielki w swoich Wyjaśnieniach do Pierwszej Księgi Królewskiej komentuje ten wiersz, wiążąc go z wieloma innymi fragmentami Pisma Świętego: «Maryja słusznie jest zwana 'górą obfitującą w owoce', ponieważ z Niej narodził się doskonały owoc, to znaczy nowy człowiek. A prorok, widząc Jej piękność i chwałę Jej płodności, woła: 'I wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści odrośl z jego korzeni' (Iz 11, 1). Podziwiając owoc tej góry, Dawid mówi do Boga: 'Niech Ciebie, Boże, wysławiają ludy, niech wszystkie narody oddają Ci chwałę. Ziemia wydała swój owoc'. Tak, ziemia wydała swój owoc, ponieważ Dziewica nie poczęła za sprawą człowieka Tego, którego zrodziła, lecz Duch Święty osłonił Ją swym cieniem. Dlatego Pan mówi do króla i proroka Dawida: 'Zrodzone z ciebie potomstwo posadzę na twoim tronie' (Ps 132 [131], 11). Stąd Izajasz twierdzi: 'owoc ziemi [stanie się] przepychem i okrasą' (Iz 4, 2). Ten bowiem, którego Dziewica zrodziła, nie był tylko 'świętym człowiekiem', lecz również 'Bogiem Mocnym' (Iz 9, 5)» (I testi mariani del primo millennio, III, Rzym 1990, s. 625).
Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:
Bracia i Siostry!
Rozważany dzisiaj Psalm jest dziękczynną pieśnią na cześć Boga za stworzone przez Niego dary ziemi. Zachęca wszystkich wierzących do wyrażenia wdzięczności: «Niech Ciebie, Boże, wysławiają ludy, niech wszystkie narody oddają Ci chwałę!» (Ps 67 [66], 4).
Te słowa są aktualnym przesłaniem także dla nas. Trzeba zburzyć istniejące mury wrogości i nienawiści, aby wszyscy ludzie mogli się spotkać przy wspólnym stole jako jedna rodzina dzieci Bożych, by wychwalać Stwórcę za obfitość darów, którymi wzbogaca nasze życie.
(Słowo Jana Pawła II do Polaków zamieściliśmy w «Kronice», n. 2/2005, s. 62.)
Jan Paweł II
Psalm 67 — niech wszystkie narody wysławiają Boga
Audiencja generalna, 9 października 2002
1. Usłyszeliśmy głos starożytnego psalmisty, który skierował do Pana radosną pieśń dziękczynienia. Jest to tekst krótki i zwięzły, otwiera się jednak na niezmierzony horyzont i w swym zamyśle ogarnia wszystkie ludy ziemi.
To uniwersalne otwarcie jest prawdopodobnie wyrazem prorockiego ducha epoki, która nastąpiła po niewoli babilońskiej. Pojawiło się wówczas pragnienie, aby również cudzoziemców Bóg zaprowadził na świętą górę i napełnił ich radością. Mogli oni liczyć na dobre przyjęcie swoich ofiar i całopaleń, ponieważ świątynia Pańska miała się stać «domem modlitwy dla wszystkich narodów» (Iz 56, 7).
Również i omawiany przez nas Psalm 67 [66] zaprasza uniwersalny chór narodów, by przyłączył się do pieśni chwały Izraela w świątyni syjońskiej. Dwa razy powraca w nim bowiem następująca antyfona: «Niech Ciebie, Boże, wysławiają ludy, niech wszystkie narody oddają Ci chwałę» (ww. 4. 6).
2. Również i ci, którzy nie należą do wybranej przez Boga wspólnoty, otrzymują od Niego powołanie: są bowiem wezwani, by poznawali «drogę» objawioną Izraelowi. «Drogą» tą jest Boży plan zbawienia, królestwo światła i pokoju, w którego urzeczywistnianiu mają uczestniczyć również poganie, zaproszeni do słuchania głosu Pana (por. w. 3). Owocem tego posłusznego słuchania jest bojaźń Boża we «wszystkich krańcach ziemi» (w. 8). Wyrażenie to odnosi się nie tyle do lęku, co raczej do pełnego uwielbienia szacunku wobec transcendentnej i chwalebnej tajemnicy Boga.
3. Na początku i w części końcowej Psalm wyraża intensywne pragnienie Bożego błogosławieństwa: «Niech Bóg się zmiłuje nad nami i nam błogosławi, niech nam ukaże pogodne oblicze (...). Bóg, nasz Bóg, nam pobłogosławił, niech nam Bóg błogosławi» (ww. 2. 7-8).
Łatwo odnaleźć w tych słowach echo słynnego błogosławieństwa kapłańskiego, którego w imieniu Boga Mojżesz nauczył Aarona i potomków pokolenia kapłańskiego: «Niech cię Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie oblicze swoje i niech cię obdarzy pokojem» (Lb 6, 24-26).
Otóż według psalmisty owo błogosławieństwo, którym został obdarzony Izrael, będzie jakby ziarnem łaski i zbawienia, zasianym w glebie całego świata i historii, by rosło i stało się rozłożystym drzewem.
Przychodzi nam na myśl również obietnica, dana przez Pana Abramowi w dniu, w którym go wybrał: «Uczynię (...) z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. (...) Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi» (Rdz 12, 2-3).
4. Zgodnie z tradycją biblijną, jednym z konkretnych przejawów Bożego błogosławieństwa jest dar życia, płodności i owocności.
Omawiany przez nas Psalm wyraźnie nawiązuje do tej konkretnej rzeczywistości, tak ważnej dla egzystencji: «Ziemia wydała swój owoc» (w. 7). Stwierdzenie to skłoniło badaczy do powiązania Psalmu z obrzędem dziękczynienia za obfite żniwa, znak Bożej łaskawości oraz świadectwo dla sąsiednich narodów, że Bóg jest z Izraelem.
To samo zdanie zainteresowało Ojców Kościoła, którzy obraz rolniczy przełożyli na język symboli. I tak Orygenes odniósł ten wiersz do Panny Maryi oraz Eucharystii, czyli do Chrystusa, który pochodzi z kwiatu Dziewicy i staje się owocem, abyśmy mogli Go przyjmować jako pokarm. W tej perspektywie «ziemią jest święta Maryja, pochodząca z naszej ziemi, z naszego nasienia, z tej gliny, z tego mułu, z Adama». Ziemia ta wydała swój owoc: to, co straciła w raju, odzyskała w Synu. «Ziemia wydała swój owoc: najpierw wydała kwiat (...), następnie kwiat ten stał się owocem, abyśmy mogli go spożywać, byśmy mogli spożywać jego ciało. Chcecie wiedzieć, czym jest ten owoc? Jest Dziewicą z Dziewicy, Panem ze służebnicy, Bogiem z człowieka, Synem z Matki, owocem ziemi» (74 Omelie sul libro dei Salmi, Milano 1993, s. 141).
5. Zakończmy słowami św. Augustyna z jego komentarza do Psalmu. Utożsamia on owoc zrodzony na ziemi z nowością, jaka pojawia się w ludziach dzięki przyjściu Chrystusa — z nowością nawrócenia i owocem chwały oddawanej Bogu.
Istotnie, jak wyjaśnia: «Była ziemia. Pełna była cierni», jednakże «przybliżyła się ręka karmiącego, dotarło wołanie jego majestatu i jego miłosierdzia. Ziemia zaczęła wyznawać i już wydaje swój owoc. Oczywiście, nie wydałaby owocu, «gdyby najpierw nie została zwilżona» przez deszcz, «gdyby najpierw z góry nie zstąpiło miłosierdzie Boże». Jednakże widzimy już owoc dojrzały w Kościele dzięki przepowiadaniu apostołów: «Spuszczając deszcz poprzez swoje chmury, przez rozesłanie apostołów i głosicieli prawdy, 'ziemia większy wydała swój owoc'. Owe plony już napełniły cały świat» (Objaśnienia Psalmów, Ps 58-77, ATK, Warszawa 1986, ss. 150-151).
Módlmy się za Wybrzeże Kości Słoniowej
Z kontynentu afrykańskiego, boleśnie doświadczanego klęskami i konfliktami, wciąż docierają niepokojące wiadomości na temat sytuacji w Wybrzeżu Kości Słoniowej, gdzie zagrożone jest podstawowe dobro, jakim jest pokój.
Zachęcam was, abyście razem ze mną modlili się do Pana, by obudził we wszystkich pragnienie pojednania i wspierał zabiegi wspólnoty międzynarodowej, w szczególności zaś związku państw afrykańskich, o umacnianie dialogu. Módlmy się, śpiewając po łacinie «Ojcze nasz».
(Słowo papieskie do Polaków zamieściliśmy w «Kronice», n. 12/2002, s. 56.)
opr. mg/mg