ANALIZA I OCENA JAKOŚCIOWA LIPIDÓW

Cwiczenie nr.1 Wykrywanie kwasów tłuszczowych - sporządzanie mydła

:Zasada metody: .

Tłuszcze z zasadami tworzą sole zwane mydłami, powstaje przy tym wolny glicerol. Mydła sodowe i potasowe są w wodzie rozpuszczalne ,mydła barowe, wapniowe i ołowiowe nie rozpuszczają się w wodzie. Mydła sodowe, sporządzone z ługu sodowego, mają konsystencję stałą, mydła do produkcji których używa się wodorotlenku potasowego, są miękkie, maziste-

Odczynniki:

1. Olej.

2. Alkohol,

3. 40% roztwór NaOH.

Wykonanie:

Do probówki wlać około 1 ml oleju, dodać około 3 ml alkoholu, około 3 ml 4o% NaOH i ogrzewać ostrożnie nad palnikiem aż do chwili wytworzenia się mydła. W czasie ogrzewania wstrząsnąć probówką. Sprawdzić, czy tłuszcz całkowicie uległ zmydleniu. W tym celu pobrać z probówki mazistą substancję za pomocą bagietki szklanej, pobraną substancję rozetrzeć na dłoni i zmywać wodą pod kranem. Wytworzone mydło przenieść bagietką do czystej probówki, rozpuścić w kilku mililitrach wody destylowanej i z roztworem prawie klarownym wykonać następne ćwiczenie.

Ćwiczenie 2. Wytrącanie kwasów tłuszczowych z mydła

Zasada metody:

Mocne kwasy wypierają słabe kwasy z ich soli. W myśl tej zasady z r-ru mydła można wytrącić nierozpuszczalne w wodzie kwasy tłuszczowe.

Odczynniki:

1. R-r mydła

2. 40% r-r kwasu siarkowego

Wykonanie:

Do około 2 ml r-ru mydła dodać 1 ml 40% kwasu siarkowego. R-r w probówce mętnieje od wytrąconych kwasów tłuszczowych.

Analiza ilościowa tłuszczów

Identyfikacja i określenie stopnia świeżości tłuszczu polega na oznaczaniu tzw. liczby kwasowej, jodowej, zmydlania i innych. Ilość wolnych kwasów tłuszczowych w tłuszczu określa liczba kwasowa, która jest niska ; gdy tłuszcz jest świeży. Liczba jodowa określa ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w tłuszczu. Oleje roślinne mają liczbę jodową wyższą niż tłuszcze zwierzęce.

Ćwiczenie 1 - Oznaczanie liczby kwasowej

Zasada metody

Liczba kwasowa jest to ilość mg wodorotlenku potasowego, potrzebna do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych zawartych w 1 g tłuszczu.

. Odczynniki.

1. Mieszanina eter - alkohol

2. Olej.

3. 0,1 M KOH,

4. Fenoloftaleina.

Do erlenmayerki o pojemności 100 ml odmierzyć 5 ml mieszaniny eter-alkohol /1:1/, następnie za pomocą pipety 1 ml odmierzyć 1 ml oleju, przemywając pipetę przez kilkakrotne wciągnięcie do niej mieszaniny znajdującej się w erlenmayerce. Resztki wydmuchać z pipety do erlenmayerki, dodać dwie krople fenoloftaleiny i miareczkować 0,1 M KOH do trwałego różowego zabarwienia. Mieszanina efer-alkohol rozpuszcza tłuszcz i zapobiega hydrolizie mydła twożącego się w czasie miareczkowania.

Obliczenie:

Ilość mg KOH zużytych do zobojętnienia wolnych kwasów tłuszczowych zawartych w 1 ml oleju obliczamy mnożąc ilość ml 0,1 M KOH przez poprawkę i przez 5,611 /gramorównoważnik KOH wynosi 56,11 oraz dzieląc przez ilość gramów tłuszczu wziętych do analizy:

Liczba kwasowa = a x f x 5,611 / n

a - ilość ml 0,1 M KOH, obliczonych z miareczkowania

f - poprawka 0,1 M KOH,

n - ilość g tłuszczu zużytych do analizy

ćwiczenie 2 - Oznaczanie liczby jodowej

Zasada metody:

Liczba jodowa jest to ilość g jodu związanych przez 100 g tłuszczu. Chlorowce /Cl, Br, J/ zostają przyłączone w miejscu podwójnego wiązania kwasu tłuszczowego nienasyconego. Do analizy odmierza się roztwór JBr w nadmiarze, ilość JBr nie związaną przez wiązania nienasycone przeprowadza się w J2 dodając do naczynia reakcyjnego jodek potasu. Wolny jod odmiareczkowuje się 0,1 N tiosiarczanem sodowym.

Przy miareczkowaniu jodu tiosiarczanem sodowym używamy jako indykatora skrobi, która daje z wolnym jodem niebieskofioletowe zabarwienie, znikające w miarę ubywania z roztworu, wolnego jodu. Jod jest redukowany przez tiosiarczan sodu do jodku sodu, tiosiarczan zaś utlenia się do czterotionianu sodu, •

Znanych jest kilka metod oznaczania liczby jodowej, np. Hubla, Wijss, Hanusa. Poniżej podajemy metodę Hanusa«

Odczynniki: ...

1. Odczynnik Hanusa, czyli roztwór JBr, otrzymuje się przez rozpuszczenie 13,2 g resublimowanego jodu w 1000 ML kwasu octowego i danie 3 ml czystego bromu.

2. Olej.

3. Chloroform,

4. 0,1 N tiosiarczan sodu o określonym mianie.

5. 1% roztwór skrobi,

6. 10% roztwór KJ.

Wykonanie:

Do erlenmayerki, o pojemności 500 ml, odmierzyć 10 ml chloroformu, następnie odmierzyć dokładnie pipetą 0,5 oleju. Pipetę przepłukać wciągając kilkakrotnie chloroform zawarty w butelce, resztki zawartości pipety wydmuchać do butelki. Czynność powyższa ma na celu dokładne, ilościowe wypłukanie resztek tłuszczu z pipety.

Zawartość butelki wymieszać dokładnie, po czym dodać 25 ml roztworu JBr i pozostawić w ciemnym miejsca /w szafce laboratoryjne: przez 30 minut/. Po upływie 50 minut dodać do butelki 50 ml roztworu jodku potasu i po energicznym wstrząśnięciu miareczkować z biurety 0,1 N tiosiarczanem sodowym do jasnoźółtego zabarwiania, po czym dodać około 1 ml skrobi i miareczkować do całkowitego odbarwienia skrobi. Równocześnie z właściwym oznaczeniem wykonać tzw. próbę ślepą, postępując identycznie jak podano powyżej, jednakże beż dodawania tłuszczu. Z różnicy ml tiosiarczanu zużytych w próbie ślepej i właściwej otrzymamy ilość ml tiosiarczanu równoważną z ilością jodu, związanego przez tłuszcz.

Obliczenie liczby jodowej:

1 ml 0,1 N tiosiarczanu sodu odpowiada 0,01269 g jodu.

Liczba jodowa = 100 x a x f x 0,01269 / n

N - ilość g tłuszczu użytych do analizy /obliczamy uwzględniając c. wł. oleju/,

a - różnica między ilością 0,1 N Na2S2O3, zużytego do miareczkowania próby ślepej i właściwej,

f - poprawka miana 0,1 N Na2S2O3

---