5.10.2006 r.

1. Krajewski, Błachut, Gaberle „Kryminologia” Czyt. rozdział pierwszy

2. „Atlas przestępczości 3” - A. Siemaszko, B. Gruszczyńska, M. Marczewski

3. „Granice tolerancji” A. Siemaszko

• 1 nieobecność

• Esej na jeden z sześciu tematów do 8 stron (30 wersów na stronie) - 1 czwartek po sylwestrze (4.1.2006 r.):

1. Dlaczego kobiety popełniają mniej przestępstw niż mężczyźni

2. Dlaczego na wsi popełnianych jest mniej przestępstw niż w mieście

3. Związek pomiędzy zmianą społeczną/biedą a przestępczością

4. Środki masowego przekazu a przestępczość

5. Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców osiedli o różnych typach zabudowy

6. Środowiskowo-przestrzenne uwarunkowania przestępczości

7. Czy istnieje sprawiedliwa kara?

12.10.2006 r.

Crimen, logos kryminologia - nauka o przestępstwie.

1876 r. - publikacja Cesare Lombroso „Człowiek zbrodniarz” - pierwsza publikacja kryminologiczna (nazywana wtedy antropologią kryminalną).

Pojęcie kryminologia - Garofalo, Enrico Ferni (włoski kodeks karny) L. Radzinowicz „Podstawy nauki o więziennictwie”.

Stanisław Batawia - ojciec polskiej kryminologii (1884 r.) - lekarz i prawnik. Interesował się nieletnimi przestępcami i recydywistami.

Lombroso (1835-1909) - lekarz więzienny, prof. antropologii kryminalnej w Turynie.

„Kobieta przestępczyni: prostytutka i kobieta normalna” - Lombroso i Ferrero.

Koncepcja zbrodniarza urodzonego; lata 80. i 90. XIX w. to lata rozwoju socjologii. Typy lombrozjańskie:

• anomalie w budowie czaszki (zbyt duża/zbyt mała),

• kąt twarzowy (zbyt nisko pochylone czoło),

• guzy na czaszce,

• zbyt duże/małe oczy, łuki brwiowe,

• płatki uszu przyrośnięte lub wyciągnięte,

• za duży/za mały nos,

• dodatkowe palce u rąk lub u nóg,

• jąkanie się,

• leworęczność,

• tatuaż,

• epilepsja,

Lombroso pracował z przestępcami, ale nie dokonał badań zgodnie z wymogami badań porównawczych - nie porównał badań nad przestępcami nad grupą nie-przestępców. Takie badania trwają ok. 5 lat (tyle czasu potrzeba, by pojawiła się recydywa).

Kryminologia jest nauką o

• przestępstwie,

• przestępczości,

• sprawcach przestępstw,

• ich związkach z ofiarami przestępstw (wiktymologia),

• o stosunkach społecznych, które sprzyjają popełnianiu przestępstw oraz

• o instytucjach, które maja na celu zapobieganie i ściganie przestępstw.

W Polsce kryminologię wykłada się na prawie, a w USA na socjologii.

Din Torah - sąd złodziejski (Piasecki „Kochanka wielkiej niedźwiedzicy”, Bożyczko „Złodzieje kieszonkowi…”)

Piotr Gillert - reportaż o zabójstwie afiszy (+/-) „Niech Bóg osądzi”.

19.10.2006 r.

Na następne zajęcia: Jan Nelken „Polska myśl kryminologiczna od schyłku XIX w. do 1939 r.” Archiwum Kryminologii t. XIII.

Działanie postdeliktualne ma swoje działanie zapobiegawcze - nieuchronność kary (prewencja ogólna).

Postępowanie karne jest bardzo długotrwałe. Długo trwa postępowanie przygotowawcze (np. stwierdzenie grupy krwi).

System polityczno-kryminalny

Wymiar sprawiedliwości karnej (criminal justice).




26.10.2006 r.

Orzeczenia sądowo-psychiatryczne dot. przestępczości osób wojskowych, usiłowanie wymuszenia rozbójniczego:

1. dane z obserwacji,

2. dane z wywiadu,

3. dane z zapisków własnych osoby badanej (z wytworami twórczości własnej),

4. dane z dokumentów - spraw karnych, jakie ktoś miał poprzednio.

Defekt moralny - brak uczuć wyższych; klasyfikacja psychopatii ze względu na podłoże:

- charakteropatia - wrodzone lub nabyte uszkodzenia;

- socjopatia - błędy wychowania.

Kodeks karny Makarewicza - za zabójstwo od 5 lat do dożywocia albo kara śmierci;

Obecnie od 8 lat + dodano formę kwalifikowaną.

Przypadek zabójstwa policjanta podczas zabawy - art. 282 kk

9.11.2006 r.

Rdz. 4 z podręcznika statystyka policyjna, sądowa, więzienna; co jest podstawową jednostką rejestrowaną,

Atlas przestępczości 3 tekst Siemaszki - charakterystyka przestępczości lat 90., przynieść atlas.

Historia polskiej kryminologii:

Edmund Krzymuski

Stanisław Batawia

Leon Radzinowicz (Rabinowicz)


Adam Ettinger


Juliusz Makarewicz

Wacław Makowski

Kodeks karny 1932 r.:

1. Silny wpływ uregulowań niemieckich;

2. Szkoła klasyczna w kryminologii:

1. wolna wola,

2. człowiek podejmuje decyzję, czy popełni przestępstwo;

3. Art. 83 i 84 - pojęcie przestępcy zawodowego i z nawyknienia, sprawca pozostający w przestępstwie w związku ze wstrętem do pracy.

W latach 30. zakłady dla recydywistów - ośrodki przystosowania społecznego; o długości pobytu decydowała administracja więzienna, choć to sąd w wyroku karnym orzekał o umieszczeniu tam; rezerwuary pracowników fizycznych.

KK obowiązywał do 1974 r., choć do tego czasu wiele instytucji uchylono.

W szkole antropologicznej zwrócono uwagę nie tylko na osobę przestępcy. Lombroso (antropometria: kąty twarzowe , stałe dane np. odległość między najdalszymi palcami) pod wpływem fizjonomistów francuskich - chodziło o identyfikację przestępców, zbadanie takich cech w każdym z nas, które są niepowtarzalne np. daktyloskopia.

Krzymuski krytykował podział przestępców na przypadkowych i z nawyku.

Batawia - lekarz i prawnik - przeciwnik szkoły antropologicznej.

Radzinowicz - z 1934 „Wstęp do antropologii kryminalnej”, powołał do życia instytut kryminologii w Wielkiej Brytanii.

Makarewicz - absolwent uniwersytetu w Berlinie i Wiedniu.

16.11.2006 r.

Źródła informacji o przestępczości:

1. statystyka policyjna - półroczne biuletyny statystyczne Komendy Głównej Policji (www.kgp.gov.pl; www.kprm.gov.pl) - najbardziej wiarygodne źródło informacji

2. statystyka sądowa (www.ms.gov.pl) - odnotowuje osobę uwięzioną (skazany, tymczasowo aresztowani, ukarany [wykroczenia: 5-30 dni])

3. statystyka penitencjarna (www.czsw.gov.pl) - liczba uwięzionych w dniu 31.12; duże różnice w ilości przestępstw (może to być amnestia); współczynnik pryzonizacji

Każda ze statystyk odnotowuje inne dane.

Źródłem informacji o faktycznej przestępczości jest statystyka policyjna. Odnotowuje się tu przestępstwa stwierdzone.

Sądowa - osądzenie/skazanie (umorzenie, warunkowe umorzenie, skazanie, uniewinnienie), skazanie osób; jednostki, które się bierze przy tworzeniu statystyki: terytorium, czas.

Ważny jest moment wpisu do statystyki - np. w przypadku statystyki policyjnej od razu się nie wpisuje, bo kwalifikacja prawna jeszcze nie jest znana, zresztą może się okazać że nie popełniono przestępstwa.

Art. 207. 

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawcapodlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.  

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawcapodlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

W statystyce sądowej są „stare” przestępstwa.

Stopień kryminalizacji - liczba sprawców przestępstw w porównaniu do mieszkańców, którzy mogą ponosić odpowiedzialność karną

Stopień wiktymizacji - liczba ofiar

Wskaźnik wykrywalności -

nieletni a przestępczość (rdz. VII)

23.11.2006 r.

Art. 10 k.k., NielU (26.10.1982);

Lata 80. - stan wojenny, „zbliżanie się” do transformacji ustrojowej, załamanie ekonomiczna.

Władza zaczęła zwracać uwagę na problemy: nieletni, alkoholicy, narkomani, pasożytnictwo społeczne, spekulanci

Nieletni byli karani wg k.k. do czasu uchwalenia ustawy, ale to był chwyt: uchwalono też wtedy ustawę o wychowaniu w trzeźwości, ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawę o pasożytnictwie społecznym, ustawa o spekulacji wskazanie „winnego”.

wentyl bezpieczeństwa (zepchnięcie odpowiedzialności za zły stan kraju).

Często przepisy powstają dlatego, że coś nieprzewidzianego się wydarzy.

30.11.2006 r.

Wg k.k. sądzone są osoby, które ukończyły 18 lat.

15. rok życia - w szczególnych sytuacjach opisanych w art. 10 k.k. nieletni MOŻE być sądzony wg k.k.; te przestępstwa zagrożone są bardzo wysokimi karami.

Art. 10.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo;

sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 54.

§ 2. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 38.

§ 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.

Kulesza uważa, że skoro dożywocia się nie orzeka, to nie bierze się go pod uwagę kwestia art. 38 § 3 k.k., czyli nigdy nie orzekałoby nawet 25 lat pozbawienia wolności. Zoll z kolei uważał, że dożywocia się nie orzeka, ale tu chodzi o bardzo poważne przestępstwa. Dyskusja dot. 10 lat więcej-mniej.

Orzeka się o winie.

Podstawowe zasady ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich: preambuła do ustawy:

W dążeniu do

• przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich i

• stwarzania warunków powrotu do normalnego życia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z zasadami współżycia społecznego,

• oraz w dążeniu do umacniania funkcji opiekuńczo-wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa

Kierowanie się dobrem nieletniego, dążenie do polepszenia jego sytuacji.

Definicja nieletniego:

1) zapobiegania i zwalczania demoralizacji - w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18,  

2) postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17,  

3) wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21

Ad. 1) - środki wychowawcze, tryb wychowawczy np. dom dziecka, rodzina zastępcza; zagrożenie demoralizacją: ośrodki wychowawcze, terapeutyczne, szkolno-wychowawcze

Ad. 2) - środki poprawcze, tryb poprawczy.

Schronisko dla Nieletnich = Areszt Śledczy więzienie

Policyjna Izba Dziecka - zatrzymanie nieletniego

Policyjna Izba Zatrzymań, Areszt Policyjny - zatrzymanie pełnoletniego: 48 godzin.

Tymczasowo Aresztowani - ograniczenie w przywilejach dot. widzeń; od 3 miesięcy do dwóch lat.

PID - warunki pobytu dziecka powinny być lepsze niż a PIZ.

PID Pogotowie Opiekuńcze - gdy pobyt w PID przedłuża się; PO - 3 miesiące z możliwością przedłużenia;

PO Schronisko dla Nieletnich - 3 miesiące, można przedłużyć o kolejne trzy, a nawet do roku, jeżeli w pierwszej instancji nie zapadł jeszcze wyrok;

Uchodźcy - Ośrodek dla Uchodźców wcześniej Areszt Deportacyjny.

rdz. kontrola społeczna

7.12.2006 r.

Kontrola:

• 
  Prawo (podstawowa instytucja kontroli społecznej),

• 
  Obyczaj (zasiadanie do stołu na święta, dawanie prezentów - bardzo silnie związane ze świętami),

• Zwyczaj (wiąże się z zewnętrzną formą zachowania człowieka np. podarowanie kwiatów, nie wiążą tak silnie),

• Religia

• Moralność

Norma społeczna to zespół ww. norm, wobec których jednostka przyjmuje postawę konformistyczną.

Trzy mechanizmy podporządkowania jednostki normom:

1. uleganie - lęk przed karą, chęć zdobycia nagrody prawo;

2. identyfikacja - obserwacja i próba naśladowania zachowania pewnej osoby;

3. eksternalizacja - normy stają się częścią systemu wartości jednostki; najtrwalsza.

4.01.2007 r.

Moralność - (definicja przez wyliczenie) -

normy moralne mające postać zakazów lub nakazów podobnie jak normy prawne;

wzór moralny, autorytet moralny - wyobrażenie, do którego powinniśmy dążyć, w prawie takiego wzoru nie ma;

ocena - w przypadku prawa bierzemy pod uwagę sprawcę, czyn, intencje i skutki; w przypadku moralności - oceniamy CZYN i potępiamy czyn - a nie człowieka; (zawód - osoba uprawniona do kłamania: adwokat, lekarz); na gruncie moralności potocznej oceniamy często samego sprawcę, poza tym ocenę człowieka funkcjonującego w danej roli przenosimy na całego człowieka ekstrapolacja ocen;

kara - wykluczenie z grupy, wyrażanie ocen wprost, degradacja, wyciągnięcie na pozycję, na której osoba sobie nie poradzi, ignorowanie; wymuszenie samobójstwa to najsurowsza kara; a człowiek to istota społeczna, więc bez grupy bardzo trudno jest funkcjonować; sankcje religijne: ekskomunika, nie danie rozgrzeszenia, wieczne potępienie;

Wiedza nt. sankcji religijnych wynika z obserwacji i ze świętych ksiąg (Biblia, Koran, Wedy i Upaniszady, Tripitaka (buddyzm), Talmud,



Twórcy kodeksu karnego z 1932 r.

NORMA

---