7676


Wyobraźnia

7.1 Tradycyjne koncepcje wyobraźni

Wyobraźnia - zdolność do tworzenia wyobrażeń, szczególnie wyobrażeń twórczych, zdolność wykorzystywana przez człowieka w sposób intencjonalny

Wieloznaczność terminu wyobraźnia:

Wyobraźnia =

  1. zdolność do tworzenia wyobrażeń

  2. zdolność do tworzenia przypuszczeń, hipotez, do udawania oraz myślenia twórczego

  3. pole, na którym pojawiają się wyobrażenia

Wyobrażenia - umysłowe reprezentacje rzeczywistości przypominające spostrzeżenia, mogą być wydobywane z pamięci, albo konstruowane z elementów zawartych w pamięci

Wyobrażenia odtwórcze - podźwięk po spostrzeżeniu, obraz przedmiotu który przestał działać na nasze zmysły np. wyobrażenia ejdetyczne

( cechują się fotograficzną dokładnością, występują u ludzi mających pamięć fotograficzną, głównie są to dzieci, zdolność do tworzenia wyobrażeń ejdetycznych nie koreluje z innymi zdolnościami poznawczymi, ani żadnymi zaburzeniami neurologicznymi )

Wyobrażenia twórcze - albo konglomeracje innych obiektów, albo kombinacje, które trudno sprowadzić do prostego złożenia części innych obiektów (np. pegaz) Pytanie, czy rzeczywiście istnieją wyobrażenia twórcze? Odp. Wyobrażenia te, tylko na pozór mają charakter twórczy., gdyż do ich budowy wykorzystywane są cegiełki dobrze znane z dotychczasowych doświadczeń.

!Powoli podział na wyobrażenia twórcze i odtwórcze zanika.

Wyobrażenia nie są zjawiskiem całkowicie subiektywnym, związanym ze świadomością, czy tez umiejętnością posługiwania się językiem. Dlatego tez można je badać u ludzi, bez konieczności wykorzystywania introspekcji.

  1. występują także u małych dzieci, nie umiejących posługiwać się językiem (dowodzą tego badania: przykrycie zabawki pieluszką, zdjęcie pieluszki, zaskoczenie dziecka, gdy nie ma pod pieluszką zabawki)

  2. występują u zwierząt : dowodzą tego trzy rodzaje badań :1) badania reakcji odroczonych - chowa się małpie banana pod jeden z kilku kubków , zasłanie kubki zasłoną, gdy po jakimś czasie odsłania się zasłonę małpa od razu sięga po kubek z bananem, gdy nie ma nic, bądź jest marchewka małpa jest zawiedziona 2)badania nad wyobrażeniami szympansów dotyczącymi własnej osoby - to te słynne badania, gdzie z szympansów robi się idiotów i maluje się im kropkę na czole 3)badania nad halucynacjami u szympansów- tu ktoś miał duże poczucie humoru i wywoływał u szympansów panikę kładąc na talerzu realistycznie wyglądającą głowę szympansa. Szympansy po pewnym czasie zaczynały mieć halucynacje.

7.2 Teorie wyobraźni jako pole sporu o mechanizmy tworzenia reprezentacji

Dwa stanowiska na temat tego, jak powstają wyobrażenia:

1) stanowisko obrazowe

  1. stanowisko abstrakcyjne

ad 1) Stanowisko obrazowe

Przedstawiciele: Shepard, Metzler, Kosslyn

Założenia: wyobrażenia są reprezentacjami analogowymi i holistycznymi, oddającymi ciągłą naturę rzeczywistości, przypominają obrazy rzeczywistych przedmiotów, ale w porównaniu ze spostrzeżeniami cechują się mniejsza wyrazistością. Wyobrażone obiekty mają pewna wielkość położenie w przestrzeni oraz przyjmują pewne pozycje. Te własności są ujmowane bezpośrednio w wyobrażeniu, a nie są reprezentowane w sposób symboliczny.

Kosslyn:

Dwa rodzaje reprezentacji w naszym systemie poznawczym : reprezentacje głębokie (przechowywane w pamięci trwałej w postaci opisów strukturalnych) i reprezentacje płytkie.

Reprezentacja głęboka jest podstawą konstruowania quasi-obrazów (wg Kosslyna wyobrażenia maja charakter quasi-obrazów). Proces ten zachodzi w buforze wzrokowym. Skonstruowany obraz staje się dostępny świadomości i może być spostrzegany „okiem duszy” (wyobrażenie= odczytywanie informacji zawartych w reprezentacji głębokiej) . taki sam proces zachodzi przy wyobrażeniach słuchowych i innych. Jednak u ludzi wyobrażenia wzrokowe dominują nad innymi (słuchowymi, węchowymi, dotykowymi, smakowymi).

Kosslen prowadził badania neuroanatomiczne i wykrył, że siedliskiem „bufora wzrokowego” jest płat potyliczny, ale inne badania tego nie potwierdziły.

Jak wyobrażenia odróżniamy od spostrzeżeń?

Wyobrażenia w naszym odczuciu pochodzą ze środka, a spostrzeżenia z zewnątrz. (wyjątkiem są halucynacje, gdy obrazy pochodzące z wewnątrz jawią nam się jako obrazy zewnętrzne.

Jak odróżniamy dane w naszej pamięci. Skąd wiemy, że jedne dane to wyobrażenia a inne- rzeczywiste zdarzenia.?

Angażujemy metapoznanie- nasza wiedze dotyczącą właściwości różnych procesów i treści poznawczych.

Teoretycznie powinno być tak, że rzeczywiste wspomnienia są jakoś inaczej oznakowane niż wspomnienia wyobrażeń. (ale jak to zwykle bywa w głupiej psychologii poznawczej sprawa jest nierozwiązana, i jak to ładnie określił Maruszewski : „Na to pytanie teoria wyobrażeń nie daje nam jednoznacznej odpowiedzi”)

ad. 2) Stanowisko abstrakcyjne

Przedstawiciele: Anderson, Bower, Pylyshyn

Główne założenia :

I ) reprezentacja tworzona jest w postaci sądów i twierdzeń (sąd 1)jest formą języka myśli (mentalese sralese*), ma naturę niewerbalną i abstrakcyjną, 2) istotę sądu stanowi znaczenie w sensie logicznym 3) istotę sądu stanowi znaczenie w sensie psychologicznym wrrrrrrrrrrrrrrr!!!!!!!!

* uwaga z tym „sralese” , język myśli = mentalese

II) ludzie mają wiedze wrodzoną na temat wyobrażeń i zachowują się zgodnie z ta wiedzą.

III) obrazy powstające w naszej świadomości są epifenomenami (tak jak obraz w telewizorze jest epifenomenem tego, że wyładowywują się elektrony)

Próby empirycznego rozstrzygniecia problemu formy reprezentacji

Brooks - przeprowadza w 60-tych latach eksperyment, w którym udowadnia, że wyobraźnia poprawia pamięć

Badania nad wyobraźnią:

  1. eksperymenty nad rotacjami umysłowymi

  2. eksperymenty, gdzie analizowano zjawisko skanningu umysłowego

ad 1) rotacje umysłowe = np. przewracanie figur geometrycznych w pamięci

Cooper i Shepard - badani mają odgadnąć, które litery są normalne, a które lustrzanymi odbiciami.

Tutaj doszli do szeregu pasjonujących wniosków: półkula prawa u pawianów nie potrafi dokonywać rotacji umysłowych. U ludzi potrafi. Ale pawiany robią to szybciej. Mamo!!!!

ad 2) skanning umysłowy = przeszukiwanie pola świadomości w poszukiwaniu pewnych informacji

znowu pasjonujące odkrycia!!!!!

1. Efekt odległości

Na kartce papieru była narysowana mapa wyspy. Na mapie były zapisane różne obiekty (np. namiot, drzewo) i był zaznaczony punkt w którym badany miał sobie wyobrazić samego siebie. Ta mapę oglądał badany. Wyobrażał ją sobie. Później mu ją zabierano i zadawano pytania. Czy cośtam znajduje się na wyspie. Im dalej to cośtam znajdowało się od badanego tym dłuższy był czas odpowiedzi.

2. Efekt złożoności

Znacznie więcej czasu zabiera wyobrażenie sobie scen złożonych niż wyobrażenie scen prostych

3. Efekt wielkości

Jeżeli badany wyobraża sobie duży obiekt, to stwierdzenie, czy ten obiekt ma jakieś własności zajmie mniej czasu niż w przypadku tego samego obiektu tylko mniejszego

Oczywiście eksperymenty, po za tym, ze musimy się o nich uczyć, niczego sensownego nie odkryły i dalej nie wiadomo, która teoria jest prawdziwa (czy obrazowa czy abstrakcyjna). Ale tu z pomocą przychodzi głupi Thomas, który próbuje godzić dwie teorie, a dokładniej, jak stwierdza Maruszewski, „ wychodzić poza spór”, czyli-jak twierdzę ja- wymyślać kolejne brednie.

Thomson twierdzi, że oby dwie teorie nie uwzględniają nowoczesnej wiedzy na temat spostrzegania, nie biorą pod uwagę tego, że jest to proces aktywny.

A więcej już nie rozumiem. Masochistom polecam str. 272 maruszewski

7.4 Problem kodowania - jeden, dwa lub trzy rodzaje kodów

Koncepcje dotyczące relacji pomiędzy różnymi typami kodów wykorzystywanych od tworzenia wyobrażeń.n(np. słownych, obrazowych itd.) wg Paivio

  1. Koncepcja determinizmu językowego - kodowanie ma charakter lingwistyczny (badania raczej tego nie potwierdzają)

  2. Koncepcja determinizmu percepcyjnego (badania Berlina i Kaya- ludzie używających różnych języków identycznie wskazywali na przykłady rozmaitych kolorów)

  3. Teoria podwójnego kodowania - zwolennikiem jest Paivio!!!

Istnieją dwa systemy: werbalny i niewerbalny.

logagen (wg Mortona) - struktura odpowiedzialna za generownie reprezentacji werbalnych

imagen- struktura odpowiedzialna ze generowanie reprezentacji obrazowych. Imagent pracują na obiektach poziomu podstawowego. (chodzi o badania Roscha na temat kategoryzacji [przy pojęciach]. Poziom podstawowy maja te pojęcia których uczymy się najszybciej, i najczęściej ich używamy. Wszelkie operacje umysłowe prowadzone sa właśnie na tych pojęciach)

Związki między oboma systemami maja charakter referencyjny - pewnym reprezentacjom w obrębie systemu obrazowego odpowiedają pewne reprezentacje werbalne.

  1. Koncepcja postulująca istnienie trzeciego rodzaju kodu, odrębnego od kodu obrazowego i kodu werbalnego (Osgood)

są trzy rodzaje kodów: kod obrazowy, semantyczny, werbalny

znaczenia ekstensjonalne - mówię pies na szczekające czteronogie stworzenie z ogonem

znaczenie intensjonalne - potrafię opisać psa słowami, np. pies to zwierze z łapami, ogonem itd. Koncepcje proponujące różne interpretacje tego znaczenia: 1) teoria sieci semantycznych 2) teorie znaczników semantycznych 3) teorie postulatów znaczeniowych

7.5 Rola kodu obrazowego w przebiegu innych procesów psychicznych

I) Wpływ wyobrażeń na pamięć

Uczenie się par wyrazów jest skuteczniejsze niż uczenie się pojedynczych wyrazów. (np. słoń i kapelusz- można sobie wyobrazić słonia w kapeluszu)

Paivio wykazał, że słowa o dużym potencjale wyobrażeniowym są łatwiej zapamiętywane.

(ale może tak być także dlatego, że 1)słowa o mniejszym potencjale wyobrażeniowym trudniej zapamiętać , bo są bardziej abstrakcyjne. 2) słowa o wysokim potencjale wyobrażeniowym są wcześniej opanowywane w procesie tworzenia się mowy- Prawo Josta - jeśli dwa skojarzenia mają równą siłę ale różny wiek, skojarzenie starsze bardziej korzysta na powtarzaniu aniżeli skojarzenie nowsze.

Wykorzystywanie wyobrażeń jako środek mnemotechniczny

  1. metoda miejsc (np. zapamiętać królów Polski umieszczając ich w budynkach wzdłóż swojej ulicy. )

  2. wyobrażenia interakcyjne (wymyślenie związków pomiędzy wyrazami, które nie są ze sobą normalnie powiązane)

  3. metoda słów wieszaków (np. na podstawie jakiejś znanej wcześniej wyliczanki wyliczanki zapamiętać listę zakupów.

II) Wpływ wyobrażeń na proces rozwiązywania problemów

Wyobrażenia wywierają wpływ na rozwiązywanie problemów matematycznych

Pewne typy informacji łatwiej przedstawić w kodzie wzrokowym niż w kodzie werbalnym.

Badania Sheparda: analiza biograficzna sławnych wynalazców

U większości wynalazców wynalezienie czegoś poprzedzało wyobrażeni sobie problemu. Np. któryś tam podróżował na promyku słońca, zanim coś odkrył.

III) Wyobrażenia a procesy emocjonalne

Warto marzyć na jawie. Aleksytymicy nie potrafią marzyć.

IV) wykorzystywanie wyobrażeń w procesach psychokorekcyjnych i psychoterapeutycznych

Wizualizcje, łączenie relaksacji i wykorzystywanie wyobrażeń Njalepiej gnerowac wyobrażenia konkretne np. NIE: nie będę nieśmiały TYLKO: umoówe się z kolezanką, która mi się podoba.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
7676
praca-magisterska-wa-c-7676, Dokumenty(2)
08Termo WymianaCiepłaid 7676 pptx

więcej podobnych podstron