Rozkład materiału nauczania BIOLOGII

dla 3-letniego liceum ogólnokształcącego

(po gimnazjum) klasy ranne i zaoczne

Rozkład sporządzono w oparciu o numer programu: DKOS-4015-35/02

Obowiązujący podręcznik: J. Grzegorek, A. Jerzmanowski Biologia dla LO, WSiP poziom podstawowy

SEMESTR I

Lp	Temat	Zakres materiału nauczania
				PODSTAWOWY	ROZSZERZONY
1	Komórka jako podstawowa jednostka funkcjonalna i strukturalna organizmu	Zna różnice między organizmami jedno- i wielokomórkowymi. Podaje hierarchiczność budowy organizmu człowieka. Zna definicję i budowę organelli komórkowych	Uzasadnia, że komórka jest podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną organizmu Zna i opisuję procesy zachodzące w komórkach
2	Wyspecjalizowane komórki tworzą tkanki	Zna typy tkanek. Opisuje budowę i funkcje tkanek	Podaje lokalizację tkanek w organizmie człowieka.
3	Narządy tworzą układy narządów	Wymienia układy narządów i podaje jaką pełnią rolę	Wyjaśnia powiązania i zależności między narządami i układami narządów w organizmie człowieka. Uzasadnia konieczność integracji i koordynacji pracy narządów i układów.
4	Skóra stanowi powłokę ciała i kontaktuje organizm z otoczeniem	Opisuje charakterystyczne cechy budowy naskórka i skóry właściwej Zna zagrożenia wynikające z uszkodzeń skóry	Wyjaśnia zależności między budową, a funkcją skóry
5	Szkielet jest dla ciała nie tylko rusztowaniem	Zna budowę szkieletu człowieka Zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy złamaniach i zwichnięciach	Opisuję rolę szkieletu w funkcjonowaniu człowieka
6	Mięśnie umożliwiają ruch	Wymienia typy mięśni i ich lokalizację w organizmie	Wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia oraz wyjaśnia współdziałanie mięśni i szkieletu
7	Stosowanie dopingu jest niebezpieczne	Zna szkodliwość środków dopingujących

SEMESTR II

Lp	Temat	Zakres materiału
				PODSTAWOWY	ROZSZERZONY
1	Aby żyć musisz jeść	Zna rolę poszczególnych składników odżywczych w funkcjonowaniu organizmu człowieka Podaje zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze	Określa w przybliżeniu ilość kalorii uzyskiwanych ze składników pokarmowych Analizuje jakie jest zapotrzebowanie energetyczne podczas spoczynku i wysiłku w różnych okresach życia człowieka
2	Enzymy trawienne w układzie pokarmowym	Wymienia narządy układu pokarmowego i ich lokalizację w organizmie	Wyjaśnia mechanizm działania enzymów trawiennych Określa drogi przemian metabolicznych białek, węglowodanów i tłuszczy
3	Proces trawienia i wchłaniania	Rozumie rolę trawienia mechanicznego i chemicznego Wyjaśnia proces wchłaniania i dystrybucji substancji odżywczych w organizmie	Określa dalsze losy składników pokarmowych wchłoniętych po posiłku
4	Zasady prawidłowego odżywiania	Potrzeby energetyczne organizmu Dieta zrównoważona Zna rolę i źródła witamin	Analizuje konsekwencje różnych diet na zdrowie
5	Zagrożenia związane z nieprawidłowym odżywianiem	Przyczyny i skutki otyłości Skutki niedożywienia	Opisuje zalety i wady diety bezmięsnej
6	Proces oddychania komórkowego	Podaje typy oddychania komórkowego jego cel i lokalizację	Wyjaśnia chemizm procesu oddychania tlenowego i beztlenowego
7	Proces wymiany gazowej	Omawia budowę układu oddechowego człowieka Opisuje transport gazów oddechowych	Wyjaśnia wymianę gazową zewnętrzną i wewnętrzną
8	Kłopoty z oddychaniem	Podaje związki między wymianą gazową, a zanieczyszczeniem powietrza Podaje przyczyny chorób układu oddechowego

SEMESTR III

Lp	Temat	Zakres materiału
				PODSTAWOWY	ROZSZERZONY
1	Serce jako główny narząd układu krwionośnego	Podaje budowę i automatyzm pracy serca oraz wyjaśnia cykliczność pracy serca EKG, ciśnienie krwi	Interpretuje wyniki pracy serca
2	Budowa układu krwionośnego	Zna budowę żył i tętnic oraz omawia obiegi krwi i jej rolę w funkcjonowaniu człowieka	Wyjaśnia rolę układu krwionośnego w utrzymaniu homeostazy organizmu
3	Układ limfatyczny	Opisuje skład i rolę limfy Zna budowę i rolę układu limfatycznego człowieka	Wyjaśnia powiązania krwi, limfy i płynu tkankowego
4	Higiena układu krwionośnego	Zna przyczyny i profilaktykę schorzeń układu krwionośnego	Wyjaśnia podłoże konfliktu serologicznego Określa warunki przyjęcia przeszczepu i transfuzji
5	Funkcje krwi	Określa różnorodność funkcji krwi z podkreśleniem jej roli integrującej	Interpretuje wyniki badań laboratoryjnych Wyjaśnia jak krzepnie krew Rozpoznaje na preparacie mikroskopowym elementy morfotyczne krwi
6	Odporność organizmu	Mechanizmy odporności swoistej i nieswoistej Szczepionki i surowice	Określa rolę cytokinin
7	Nerka jako główny narząd układu wydalniczego	Opisuje funkcjonowanie nerki i układu wydalniczego Zna sposoby wydalania zbędnych i szkodliwych substancji z organizmu człowieka	Wykazuje zależność między budową nerki a pełnioną przez nie funkcją Wyjaśnia co to jest dializa na czym polega i kiedy się ją przeprowadza
8	Homeostaza jako warunek zdrowia organizmu	Zna pojęcie homeostazy i jej znaczenie	Wyjaśnia mechanizmy i narządy odpowiedzialne za utrzymanie wybranych parametrów środowiska wewnętrznego

SEMESTR IV

Lp	Temat	Zakres materiału
				PODSTAWOWY	ROZSZERZONY
1	Budowa i funkcje układu nerwowego Budowa i funkcje neuronu	Opisuje budowę mózgu i rdzenia kręgowego i ich rolę w organizmie Opisuje mechanizm łuku odruchowego Zna budowę i rolę neuronu	Wyjaśnia powstawanie i przewodzenie impulsu nerwowego Opisuje rolę synaps w układzie nerwowym
2	Narządy zmysłów	Zna budowę i działanie oka i ucha Opisuje narządy zmysłu smaku i węchu Podaje podstawowe zasady higieny oka i ucha	Wykazuje zależność między budową narządów zmysłów a pełnioną przez nie funkcją
3	Dlaczego potrafimy się uczyć?	Wyjaśnia rola odruchów warunkowych w uczeniu się Zna etapy zapamiętywania	Wyjaśnia co to jest pamięć oraz jak przebiega proces uczenia się
4	Funkcja kontrolna układu dokrewnego	Zna budowę układu dokrewnego Podaje przykłady hormonów i ich funkcje	Wyjaśnia mechanizm działania hormonów
5	Problem cukrzycy we współczesnym świecie	Wyjaśnia regulację poziomu glukozy we krwi Zna przyczyny i typy cukrzycy	Omawia powiązania pomiędzy poszczególnymi gruczołami dokrewnymi
6	Współdziałanie układu nerwowego i dokrewnego w regulacji procesów życiowych	Powiązania anatomiczne układu nerwowego i dokrewnego	Określa rolę autonomicznego układu nerwowego w regulacji czynności życiowych
7	Budowa układu rozrodczego kobiety i mężczyzny	Wyjaśnia budowę i działanie układu rozrodczego Opisuje budowę komórek rozrodczych człowieka	Charakteryzuje choroby przenoszone drogą płciową Zna profilaktykę AIDS
8	Etap rozwoju płodowego człowieka	Zna fazy rozwoju od zygoty do noworodka Wyjaśnia funkcjonowanie łożyska	Analizuje dane statystyczne dotyczące sytuacji demograficznej na świecie Wyjaśnia wskazania i procedury zapłodnienia In vitro

SEMESTR V

Lp		Temat	Zakres materiału
						PODSTAWOWY ROZSZERZONY
1	Czy tajemnice ludzkich genów zostały odkryte?			Zna odkrycia genetyczne dokonane w XIX wieku
2	Na czym polega reguła czystości gamet?			Rozumie I prawo Mendla, krzyżówki genetyczne	Wyjaśnia związek między mejozą a I prawem Mendla
3	Na czym polega reguła niezależnej segregacji genów/			Zna II prawo Mendla, krzyżówki genetyczne, crossing- over, odstępstwa od praw Mendla	Rozwiązuje krzyżówki dotyczące dziedziczenia cech sprzężonych z płcią
4	DNA stanowi zapis informacji genetycznej Biosynteza białka			Opisuje budowę i rolę DNA, replikacje, kod genetyczny	Charakteryzuje techniki stosowane przy analizie DNA (oznaczania, izolowanie, powielanie) Opisuje poszczególne etapy tworzenia się białka
5	Uszkodzenia genów i chromosomów mogą mieć różne skutki			Wyjaśnia budowę genu, mutacje genetyczne i ich skutki oraz przyczyny, rodzaje zmienności	Analizuje przyczyny i objawy wybranych mutacji genowych i genomowych
6	Jakie są narzędzia inżynierii genetycznej			Zna technologie genowe	Przedstawia podstawowe techniki stosowane w inżynierii genetycznej
7	Gdzie inżynieria genetyczna jest wykorzystywana?			Wymienia pozytywne i negatywne efekty inżynierii genetycznej ,GMO
8	Ewolucja wpływa na różnorodność biologiczną Ziemi			Opisuje różnorodność ekosystemów, gatunków, różnorodność genetyczna, system klasyfikacji organizmów	Przedstawia pokrótce zróżnicowanie organizmów w obrębie poszczególnych królestw
9	Życie na ziemi istnieje od prawie 4 miliardów lat			Zna mechanizmy ewolucji, ery i okresy Ziemi	Wyjaśnia przyczyny powstawania i wymierania gatunków
10	Antropogeneza- wszyscy pochodzimy z Afryki			Opisuje człowieka jako ssaka naczelnego, pochodzenie człowieka, rasy ludzkie	Wymienia i krótko charakteryzuje formy przedludzkie i praludzkie

SEMESTR VI

Nr lekcji		Temat	Zakres materiału
						PODSTAWOWY ROZSZERZONY
1	Gatunek i populacja			Podaje definicje gatunku i populacji	Charakteryzuje cech populacji i omawia na przykładach
2	Jakie są zależności międzygatunkowe w ekosystemie			Opisuje na przykładach zależności międzygatunkowe bezpośrednie i pośrednie, łańcuchy pokarmowe,
3	Jak zapobiegać spadkowi różnorodności biologicznej na Ziemi			Człowiek nazbyt skuteczny drapieżca, wymieranie gatunków, zagrożenia środowiska naturalnego	Analizuje konsekwencje wpływu interakcji antagonistycznych na wymieranie gatunków
4	Rolnictwo- zachować różnorodność czy zwiększać zyski			Wymienia typy rolnictwa, zna problem wyżywienia ludności
5	Formy ochrony środowiska w Polsce i na świecie			Opisuje czynną i bierną ochronę środowiska naturalnego, parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, ochrona gatunkowa	Rozpoznaje wybrane gatunki organizmów będące pod ochroną w Polsce. Pokazuje na mapie Polski Parki Narodowe
6	Globalne zagrożenia życia na Ziemi			Zna pojęcia :Efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne deszcze, zmiany klimatyczne, wpływ przeludnienia za życie na Ziemi	Zna i uzasadnia potrzebę wykorzystania alternatywnych źródeł energii

1

---