WSTRZĄS

PATOMECHANIZM, OBJAWY, LECZENIE

Wstrząs

• to zespół objawów klinicznych, do których dochodzi, gdy autoregulacyjne mechanizmy ustroju nie są w stania zapewnić prawidłowego przepływu krwi przez ważne dla życia narządy i tkanki.

Wstrząs- patomechanizm

• Stan ten może powstać gdy:

• zmniejsza się objętość krwi krążącej,

• zwiększa się nadmiernie pojemność łożyska naczyniowego,

• niedostateczna staje się siła tłocząca mięśnia sercowego.

Wstrząs

• Nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej, towarzyszy jednak wielu ciężkim schorzeniom, takim jak uraz, krwotok, zakażenie, oparzenie czy choroba serca.

Rodzaje wstrząsu

• Hipowolemiczny

Spowodowany jest krwotokiem, oparzeniem, niedrożnością jelit, lub urazem. Jego przyczyną jest zmniejszenie objętości krwi krążącej spowodowane utratą:

• krwi pełnej,

• osocza,

• wody ustrojowej, lub elektrolitów.

• Wstrząs hipowolemiczny -objawy

Najważniejsze objawy:

• przyspieszenie akcji serca,

• zwiększenie oporu naczyń obwodowych

• obniżenie ośrodkowego ciśnienia żylnego.

• Wstrząs kardiogenny

To kliniczny zespół ostrej niewydolności krążenia obwodowego, spowodowany krytycznym obniżeniem objętości minutowej na tle uszkodzenia mięśnia sercowego.

• Wstrząs kardiogenny - przyczyny

• wielokierunkowe zaburzenia struktury i funkcji mięśnia sercowego w ostrej fazie zawału

• ostre zapalenie mięśnia sercowego,

• zaawansowana kardiomiopatia,

• ostre wady zastawkowe,

• zaburzenia rytmu i przewodzenia.

• Wstrząs kardiogenny- objawy

• Skóra chłodna i wilgotna

• Zaburzenia świadomości o różnym nasileniu

• Ból wieńcowy

• Zaburzenia rytmu serca,

• Spadek rzutu minutowego serca,

• Centralizacja krążenia krwi,

• Skąpomocz, spadek ciśnienia tętniczego krwi poniżej 90 mmHg, lub obniżenie o 30 mmHg w stosunku do poprzedniego pomiaru.

• Wstrząs septyczny

Może być wywołany:

• zakażeniem,

• zapaleniem otrzewnej,

• zapaleniem opon mózgowo - rdzeniowych,

• posocznicą.

• Wstrząs septyczny- patomechanizm

Jest następstwem

• uszkodzenia śródbłonka naczyń,

• zmniejszenia oporu naczyniowego wskutek otwarcia połączeń tętniczo-żylnych,

• uszkodzenia narządów przez toksyny bakteryjne.

• Wstrząs septyczny - powikłania

• Zespół zaburzeń oddechowych, (adult respiratory distress syndrome- ARDS,

• Zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego ( disseminated intravascular coagulation- DIC). Wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych i działania liposacharydów drobnoustrojów uczynnia się kaskada krzepnięcia, tworzą się mikrozatory.

• Wstrząs neurogenny

• Spowodowany jest uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, porażeniem kończyn, lub znieczuleniem rdzeniowym.

• Jego istotą jest zaleganie krwi w rozszerzonych naczyniach tętniczych, przy znacznie obniżonym oporze obwodowym.

• Czynność serca jest przyspieszona, dla zachowania prawidłowej pojemności minutowej i niezbędnego przepływu krwi.

Postacie mieszane wstrząsu

• Zator tętnicy płucnej

• Wstrząs anafilaktyczny

• Wstrząs insulinowy.

• Podział wstrząsu w zależności od zmian hemodynamicznych:

1. Wstrząs hipodynamiczny,

Wskutek zmniejszenia dopływu krwi żylnej lub upośledzonej czynności serca.

Przykłady:

• Wstrząs krwotoczny, oparzeniowy, septyczny, ból, tamponada osierdzia, zawał mięśnia sercowego, zator.

2. Wstrząs hiperdynamiczny

W skutek nadmiernego zapotrzebowania organizmu na tlen, zmniejszonej zdolności jego przenoszenia, zatrucia wywołującego hemolizę lub methemoglobinemię, urazu.

Przykłady:

przełom tarczycowy, przełom hemolityczny, zatrucia, urazy.

• Objawy kliniczne rozwiniętego wstrząsu

1.Wstrząs hipodynamiczny:

• bladość powłok,

• twarz ma wyostrzone rysy,

• skóra blada i pokryta potem,

• zaburzenia świadomości.

2. Wstrząs hipodynamiczny:

• skóra gorąca i zaczerwieniona

Objawy w badaniu fizykalnym:

• przyspieszone i słabo wypełnione tętno,

• obniżone ciśnienie tętnicze krwi,

• upośledzony przepływ włośniczkowy ( sprawdzany na płytkach paznokciowych)

• płytki i przyspieszony oddech.

Ogólne zasady pierwszej pomocy

U osoby przytomnej we wstrząsie:

1. Leczenie przyczynowe

- zatamowanie krwotoku,

- zaopatrzenie urazu klatki piersiowej,

- opatrzenie okolicy oparzonej,

- unieruchomienie w przypadku złamania,

- podjęcie RKO.

Ogólne zasady pierwszej pomocy

• Uniesienie kończyn dolnych w celu zwiększenia powrotu żylnego,

• Pochylenie chorego głową w dół 10- 15° poniżej pozycji horyzontalnej (tzw. Pozycja Trendelenburga).

• Okrycie chorego, aby zapobiec utracie ciepła,

• Podawanie leków przeciwbólowych i uspakajających,

• Stałe monitorowanie czynności życiowych

Postępowanie lecznicze w OIOM

• Leczenie wstrząsu, niezależnie od jego etiopatogenezy musi spełniać następujące warunki:

• zwiększenie zaopatrzenia komórek w tlen i substancje energetyczne,

• wyrównanie niedoboru krwi krążącej,

• wyrównanie krążenia obwodowego.

Postępowanie lecznicze

• Definitywne leczenie przyczynowe

• Uzupełnienie łożyska naczyniowego

Przetaczanie w zależności od rodzaju wstrząsu :płynu wieloelektrolitowego, 0,9% rostwór NaCl, dekstrany, osocze, albuminy, krew i jej pochodne.

• Poprawa warunków przepływu włośniczkowego

Zmniejszenie lepkości krwi ( dekstrany),zwiększenie ciśnienia perfuzyjnego (aminy katecholowe)

• Kortykosteroidy- stabilizacja błon komórkowych i lizosomalnych, zmniejszenie adchezji płytek

• Zapewnienie prawidłowej wymiany gazowej- intensywna fizykoterapia, tlenoterapia bierna, tlenoterapia czynna, wentylacja mechaniczna

• Zapobieganie kwasicy metabolicznej- monitorowanie pH krwi, wyrównywanie zaistniałych zaburzeń.

• Zapewnienie prawidłowej czynności nerek- kontrola diurezy i wskaźników nerkowych, prowadzenie bilansu wodnego, leki moczopędne, hemofiltracja, dializa pozaustrojowa.

• Zapobieganie zakażeniom- zachowanie zasad aseptyki i antyseptyki, osłona antybiotykowa, leczenie zakażeń z antybiogramem.

• Żywienie chorych- intensywne żywienie pozajelitowe, uzupełnienie niedoboru witamin.

---