Nauka o polityce: 10.01.09r
Wykład VII
Organizacje pośredniczące w wykonywaniu władzy państwowej
Org. Te prowadzą dwojaką działalność w dwóch kierunkach:
Identyfikacje i werbalizację potrzeb społecznych.
Wywierają nacisk na władzę państwową.
- te ciała wykonują jednocześnie kontrole aparatu państwowego czy dobrze funkcjonuje,
- organy pośredniczące kształtują opinię publiczną (wpływają na poglądy społeczeństwa) i w ten sposób ułatwiają realizację władzy państwowej,
- najważniejszym organem państwowym jest partia polityczna, potem związki zawodowe, kościół, grupy wyznaniowe i stowarzyszenia.
Partia polityczna - jest to organ polityczny charakteryzujący się trzema cechami:
Organizacja o charakterze korporacyjnym - zbierają się ludzie aby realizować swoje cele - oparta jest na sposobie członkowstwa a przynależność do niej jest formalnie dobrowolna,
Organizacja zmierzająca do zdobycia i sprawowania władzy państwowej - działania które partia zamierza podjąć w tym celu nazywamy „programem politycznym partii,
Organizacja reprezentuje interesy ludzi o zbliżonych dążeniach i aspiracji (grupa ludzi o tyej samej ideologii politycznej).
RODZAJE PARTII:
- prawicowa,
- lewicowa,
- centralna,
w dzisiejszych czasach ten podział nie wystarcza i uzupełniany jest o następujące rodzaje:
- rewolucyjny - całkowita zmiana ustroju,
- reformistyczny - zmierzający do reformy ustroju,
- konserwatywny - zmierzający do zachowania tego co jest,
- nacjonalistyczny,
podział partii na światopoglądowe - odwołuje się do pewnego światopoglądu i dąży do niego.
Partia interesu - do zrealizowana pewnego interesu,
Partia klasowa - kieruje się założeniem partii klas i zmierzająca do objęcia władzy przez reprezentowaną silną klasę.
Partia populistyczna - jedyny jej cel to zdobycie władzy (są one wypatroszone z jakichkolwiek ideologii).
Ze względu na skład partii:
- kadrowe - (elitarne) - zrzeszają niewielką ilość członków i często warunkiem członkowstwa w takiej partii określa spełnienie kilku warunków (np. wykształcenie czy status majątkowy)
- masowe - duże ilości członków z pośród nich wybiera się elitę która tworzy władzę partii mają one rozbudowaną strukturę organizacyjną i funkcjonują permanentnie.
Ze względu na strukturę organizacyjną partii:
- partia zcentralizowana - to taka której organy terenowe są podporządkowane centrali,
- partia zdecentralizowana - taki partie w których oddziały terenowe są samodzielne.
Ze względu na charakter udziału partii w rządzeniu:
- rządzące - biorą bezpośredni udział w rządzeniu państwem,
- opozycyjne - nie borą udziału w rządzeniu państwem ale stanowią opór partią rządzącym.
Funkcje partii: trzy najważniejsze:
wyborcza - polega na zgłoszeniu kandydata do wyborów i prowadzeniu jego kampanii wyborczej oraz wszystko to co wiąże się z wyborami.
rządzenia - polega na braniu udziału w sprawowaniu władzy państwowej,
integracyjna - polega na mobilizowaniu społeczeństwa do podejmowania inicjatywy politycznej.
Partia polityczna w polskiej konstytucji:
- konstytucja wprowadza zassane pluralizmu społecznego - wolność tworzenia i działania partii politycznych (dla zachowania wielopartyjności w polskim systemie rządzenia),
- konstytucja wyklucza istnienie jednej partii,
- zakaz tajności struktur i członkowstwa partii,
- kontrola celu partii (przy zakładaniu w sądzie w warszawie),
Jak się tworzy Patrię polityczną:
- trzeba zebrać określoną ilość ludności,
- ci ludzie spisują status partii: cele, podstawy programu politycznego, oraz zasady działania partii,
- utworzenie struktury organizacyjnej partii politycznej,
- po tych trzech czynnikach możemy powiedzieć że „partia jest i funkcjonuje”
-ale żeby wziąć udział w wyborach potrzeba wpisu do rejestru oraz podpisów przynajmniej 1000 osób które popierają powstanie takiej określonej partii.
- z Momotem uzyskania tego wpisu do rejestru partia staje się pełnoprawna,
- możliwość starowania w wyborach,
-uzyskuje osobowość prawną.
Finansowanie partii:
- musi być jawne może pochodzić:
- składek,
- przepisów,
- spadku,
-subwencji i dotacji,
- partia nie może prowadzić działalności gospodarczej.
System partyjny:
Jest to układ stosunków między legalnie działającymi partiami w danym państwie. Relacje te regulują normy prawne i także poza prawne.
Trzy najważniejsze systemy partyjne:
jednopartyjność- monopartyjność - system występujący jedynie w systemach totalitarnych i autorytarnych - polega na tym że w państwie funkcjonuje i działa tylko jedna partia i jest zakaz tworzenia nowych innych partii.
- jedną z odmian tego systemu jest system partii hegemonistycznej - specyfiką tego podsystemu polega na tym że formalnie funkcjonuje więcej niż jedna partia ale jedna z nich jest zwierzchnia a pozostałe są jej podporządkowane i są pozbawione własnej idei i działania.
- system parti dominującej - funkcjonuje w niej wiele partii i tak jak w poprzedniej tylko jedna z nich ma taką władzę i pozycję do rządzenia ze ona sama sprawuje władzę (społeczeństwo jest tak jednolite że głosuje tylko na tą jedną partię np. Szwajcaria, Indie.
dwupartyjna - jest to system występujący w państwach demokracyjnych w którym scena polityczna (przez sympatię i poglądy polityczne społeczeństwa) jest zdominowana przez dwie partie. Istnieją inne partie ale nie mają zacnego znaczenia. W tym systemie powstaje także pojęcie jak „gabinet cieni” - przez partie opozycyjne, które kontrolują post. Rządu system ten istnieje w WB i USA jak i w Japonii.
- odmianą tego systemu jest system „dwuipółpartyjny” oprócz tych dwóch istnieje jeszcze jedna (tzw partia ………. ) ma ona małą władzę ale jednak ma swoje zdanie i ona wchodzi w koalicje z inna partią (wygraną) bez uwagi na jej rodzaj ugrupowania i poglądy.
wielopartyjna - jest to system występujący w państwach demokratycznych w którego na scenie politycznej staje większa ilość partii przyczym tylko trzy lub więcej mogą dojść do władzy występuje ona w państwach, w tych państwach występują wybory proporcjonalne dające szanse małym partiom na zaistnienie. I im większa różnorodność partii politycznych tym lepiej.
Zalety:
- łatwiejsze dopasowanie partii pasujących do własnych upodobań politycznych,
- szerszy wybór,
Wady:
- rozdrobnieni władzy,
- wchodzenie w koalicje,
- rządy są nietrwałe (koalicje się rozpadają).
GRUPA NACISKU:
Tzw lobby, grupa interesów,
Geneza słowa lobby pochodzi od amerykańskich kuluarów kongresu.
Cel: praktycznie jest tylko jeden:
- wywieranie nacisku na władzę państwową: najwięcej lobby poświęca uwagi ciałom ustawodawczym (bo one mają największą władzę),
lobby wychodzi z założenia że wszystko można osiągnąć za pomocą konsensusu i kompromisowi,
wady:
- przeciwnicy lobbingu mówią że tylko nieliczni mają do tego dostęp, i że lobbing nie uczestniczy między społeczeństwem a państwem tylko między wpływowymi (bogatymi) a państwem,
- sprzyja korupcji.
CHARAKTER: ma duży w zależności komu sprzyja,
- kapitałowa - sprzyja tym co mają kapitał,
- środowiskowa - sprzyja np. ludności wiejskie (chodzi o środowisko społeczne),
- zawodowe - sprzyja grupom zawodowym,
- etniczna - sprzyja mniejszością narodowym.
Od czego zależy siła nacisku grupy lobbingowej,
- zależność finansowa: - pieniądze definiują zakres i możliwość grupy np. biedna grupa zrobi pikietę z transparentami a bogata będzie rozdawała ulotki, wieszała plakaty, puszczała spoty itp.
- od tego kto należy do danej grupy: ktoś z kontaktami.
- liczebności grupy: mało istotny ale mogący mieć wpływ np. przy pikiecie 10 osobowej a 100 tyś osobowej.
Sposoby oddziaływania na władzę:
- bezpośredni - wpływ na władzę np. rozmowa z marszałkiem,
- pośredni:
- kształtowanie opinii publicznej (marsze, mitingi, publikacje, protesty),
- poprzez partie polityczne - lobbing zajmuje się finansowanie partii politycznych (tworzą się nawet partię nacisku które powstały z funduszy grupy lobbingowej i tylko poto aby pomagać jej),
rodzaje lobbingu:
- lobby At hog - z doskoku - do zrealizowania jednego celu przez podmiot niezajmujący się na co dzień lobbingiem np. studyci UMK z powodów zbyt dużych cen biletów MZK Toruń.
- „dziki” lobbing - przez osoby indywidualne :”działaczy” lub grupy które wykorzystują swoją znajomość do uzyskania określonego celu, wykonywany jest nie etycznie i na granicy prawa tew kowbojski lub partyzancki.
- lobbing profesjonalny - jedyny właściwy, prowadzący przez osoby które zajmują się tym zawodowo, przetwarza się to na sposób przeprowadzenia głównie marketingowo,
w Polsce ustawa zatwierdzająca grupy lobbingowe powstała w 2005r
lobbing jest jawny,
STOWARZYSZENIE:
STOWARZYSZENIE - typ organizacji społecznej w których związują się ludzie o konkretnych celach,
Do cech charakterystycznych stowarzyszenia należą:
- dobrowolność,
- trwałość,
- samodzielność,
- wspólne cele członków stowarzyszeń, mogą one być rozmaite z wyjątkiem celów zarobkowych,
Prawo przewiduje i wolność stowarzyszeń dla każdego,
Polskie prawo wyróżnia dwa rodzaje stowarzyszeń:
rejestrowe - jest skomplikowane, tworzone jest przez przynajmniej 15 osób, oni piszą śniedek o wpis do rejestru a następnie tworzą statut i władzę stowarzyszenia. Są trzy rodzaje:
- zarząd
- organ kontroli,
- walne zgromadzenie,
mogą one tworzyć działalność gospodarczą pod warunkiem że dochody te są przeznaczone na działalność stowarzyszenia a nie na pensje.
zwykła - tworzona jest przez minimum 2 osoby, nie posiada osobowości prawnej, nie posiada organów, nie podaje się go do rejestru, zgłasza się go tylko wojewodzie, wskazuje się jedną osobę która reprezentuje stowarzyszenie, finansowanie jest tylko i wyłącznie ze składek.