Pytanie 1 GŁÓWNE CECHY POLITYKI PODATKOWEJ W OK. TRANSFOR

1. zachowana została zasada centralnego władztwa podatkowego, która i tak do końca nie była bezwzględnie przestrzegana gdyż prawo samorządowe dopuszcza możliwość samoopodatkowania się mieszkańców gminy,

2. przyjęto zasadę koncentracji dochodów władz publicznych za pomocą kilku wiodących podatków: od towarów i usług, akcyzowy, dochodowy od osób fizycznych, dochodowy od osób prawnych, jak również ceł,

3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych jako wyłączne źródło zasilania budżetów gmin,

4. oparcie się w większym stopniu dochodów budżetowych na podatkach pośrednich (łatwiejszych do ściągnięcia i nie naruszających wprost zysków przedsiębiorstw tworząc tym samym warunki do inwestowania),

5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodów osób fizycznych,

6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych,

7. możliwość używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych,

8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

Pytanie 2 EWOLUCJA SYSTEMU DOCHODÓW W POLSCE

 Główne zmiany w systemie dochodów publicznych rozpoczęły się na początku okresu transformacji gdy w 1989 roku wprowadzono jednolity podatek od osób prawnych. Następnie przyznano gminom autonomie finansową i zerwano z zhierarchizowanym systemem zasilania finansowego gmin, oraz wprowadzono podatki i opłaty lokalne ( m.in. podatek od nieruchomości , rolny, od spadków i darowizn)

Kolejnym etapem zmian zachodzących w systemie dochodów publicznych była tzw. Łagodna Rewolucja Podatkowa 1992 - 1993. Zmiany te polegały przede wszystkim na wprowadzeniu podatku dochodowego od osób fizycznych, przebudowie podatku dochodowego od osób prawnych, prowadzono podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy.

(nemo, akwarium, bal) W latach 1995-1998 zmianom poddano stawki w podatkach dochodowych, rozszerzono też wachlarz ulg i odliczeń, a także wprowadzono ordynacje podatkową, w której zgromadzono przepisy dotyczące ustalania i poboru podatków.

(nur) Nowy rozdział w systemie dochodów publicznych rozpoczął się w 1999 r. w którym weszła w życie ustawa o finansach publicznych oraz rozpoczęto wdrażanie czterech wielkich reform społecznych. Ponadto zwiększono udziału gmin we wpływach z podatku dochodowego i ustanowienie udziału dla powiatów i województw, a z podatku dochodowego od osób fizycznych wyłączono składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

(Nil) Kolejne istotne systemowe zmiany zostały przeprowadzone w 2002r. i polegały one m. in. na:

Możliwości oddłużania podmiotów gospodarczych, możliwości skorzystania w rozliczeniu rocznym z premii podatkowej, niektóre przychody z kapitałów pieniężnych zostały objęte zryczałtowanym podatkiem dochodowym, wprowadzono ulgi dla absolwentów.

(naj, pani w świetlicy czyta) W związku z członkostwem w UE powstała nowa kategoria dochodów- transfery z budżetu UE, Ponadto w 2004 r. : przyjęto wspólną unijną taryfę celną, wprowadzenie możliwości wyboru 19% podatku liniowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, zwiększenie udziału JST w podatkach dochodowych, obniżenie stawki CIT do poziomu 19%

(dżonka) Istotne zmiany nastąpiły w wyniku nowelizacji ustawy o finansach publicznych w 2006- dotyczyły one klasyfikacji budżetowej.

(nawa) Zaś w 2009 wprowadzono nową, dwustopniową skalę PIT.

Należy zaznaczyć iż podstawowym rodzajem dochodów sektora finansów publicznych w prezentowanym okresie były podatki, przy czym największe wpływy pochodziły z podatków pośrednich. Udział podatków w systemie dochodów jest znaczący. Przy czym jednocześnie coraz mniejsze znaczenie maja dochody nie podatkowe.

Pytanie 3 STAN HARMONIZACJI SYSTEMU PODATKOWEGO W UE

Harmonizacja dotyczy podstawy opodatkowania oraz stawek podatkowych.

W ramach podatków pośrednich próby harmonizacji (ujednolicenia) dotyczą (głównie) stawek. UE zaleciła krajom członkowskim stosowanie podstawowej stawki podatku od towarów i usług ( VAT ) nie niższej niż 15% oraz jednej lub dwóch stawek obniżonych, nie niższych niż 5%. Wśród państw UE najniższą stawkę podstawową - 15% - mają Cypr, Luksemburg i Wielka Brytania, a najwyższą - 25% - Dania i Szwecja. Stawka zerowa jest teoretycznie tylko na towary i usługi eksportowe, ale niektóre kraje mają ją też w obrocie krajowym- wbudowana w systemie podatkowym m.in. w Belgii, Danii, Finlandii, Irlandii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoszech.

Harmonizacja akcyzy polega na istnieniu minimalnych stawek na tytoń, alkohol i paliwa. Prawo wspólnotowe wymaga aby charakter podatku był niedyskryminacyjny zarówno wobec towarów wytwarzanych w kraju, jak i pochodzących z importu.

Jeżeli chodzi o podatki bezpośrednie, pewien postęp w harmonizacji odnotowano w  respektowaniu zasady unikania podwójnego opodatkowania, postęp w  zakresie rezygnacji z  podatku przy restrukturyzacji przedsiębiorstw (spółek) ponadnarodowych.

Po przyłączeniu nowych państw do Unii wzrosło w niej zróżnicowanie podatków od osób fizycznych: w starych krajach unijnych (krajach 15-stki) były tylko podatki progresywne, a wśród nowych - Słowacja, Rumunia, Łotwa i Estonia mają stawkę liniową. Generalnie podatek dochodowy od osób fizycznych wcale nie jest zharmonizowany.

Pewne regulacje są w sprawie podatków od przedsiębiorstw, np. konwencja w sprawie eliminacji podwójnego opodatkowania. Stawki podatku od przedsiębiorstw są różne w różnych krajach, ale planuje się wprowadzenie widełek, np. 30-40%. Ma to znaczenie szczególnie ze względu na istnienie konkurencji podatkowej: np. w Polsce podatek od przedsiębiorstw jest niższy niż na zachodzie, co ściąga do polski wielu zagranicznych inwestorów, jednocześnie odciągając ich od inwestowania np. w Niemczech i we Francji. Np. w Niemczech stawka podatku od przedsiębiorstw wynosi 38%, a w Estonii - 0%. Taka sytuacja spowodowała nawet decyzje o obniżeniu stawek podatkowych w Austrii i Finlandii, by nie tracić w konkurencji z nowymi krajami UE. ( sprawdzic )

Akty prawne Unii regulują opodatkowanie oszczędności i opodatkowanie urzędników UE. Nie są zharmonizowane podatki od nieruchomości - nie wszystkie kraje Unii go mają, a tam, gdzie mają, te podatki są bardzo zróżnicowane pod względem stawek i podstawy opodatkowania.

Pytanie 4 PROBLEM GRANIC OPODATKOWANIA

Można przyjąć że w sensie teoretycznym i praktycznym istnieją granice opodatkowania, których przekroczenie wywołuje negatywne następstwa przejawiające się w ograniczaniu działalności ( aktywności ) gospodarczej oraz zmniejszaniu się dochodów państwa. Przekroczenie granic opodatkowania oznacza że ciężary podatkowe nałożone na dany podmiot są tak duże że zmuszony jest on ograniczyć działalność gospodarczą, a w krańcowych przypadkach nawet ją zaniechać. Sytuacja taka występuje z reguły przy podatkach progresywnych, przy których tempo przyrostu podatku jest wyższe niż tempo przyrostu dochodu. W ujęciu teoretycznym zjawisko zależności między skalą opodatkowania, rozmiarami działalności gospodarczej dochodu budżetu państwa wyjaśnia krzywa Laffera.

( rys)

Przy niskich skalach progresji podatkowej dochody państwa rosną szybko, gdyż niewielki ciężar podatkowy powoduje wzrost aktywności gospodarczej, a w konsekwencji wzrost dochodów będących przedmiotem opodatkowania. W miarę podnoszenia stawki podatkowej dochody rosną, ale wolniej.- odc LK i KH. W punkcie H ( high income- najwyższy dochód) następuje przesilenie, gdyż dalszy wzrost stawki podatkowej będzie wywoływać ograniczenie działalności gospodarczej, a w konsekwencji spadek dochodów budżetu. Krzywa Laffera ilustruje także zależność odwrotną tzn zmniejszenie stawki podatkowej np. z pkt P do N lub H spowoduje wzrost dochodów państwa z tytułu podatków. W rzeczywistości kształt krzywej Laffera jest różny dla różnych krajów, systemów podatkowych itp. Krzywa ta ilustruje jednak w sposób jasny związek między ciężarami podatkowymi a aktywnością gospodarczą, czyli stopniem wykorzystania zasobów w gospodarce. Równie ważne jest to że z krzywej Laffera wynikają istotne przesłanki dla polityki podatkowej państwa. Jeżeli polityka ta zorientowana jest na szybkie powiększanie dochodów państwa przez wzrost stawek podatkowych, to okaże się w dłuższym okresie wystąpi zjawisko przeciwne- dochody państwa zaczną spadać.

Pytanie 5 NARZĘDZIA POLITYKI MONETARNEJ

Narzędzia polityki monetarnej stosowane przez NBP:

• stopy procentowe (lombardowa, redyskontowa, repo, referencyjna) jest to rynkowy koszt kapitału, albo inaczej cena, którą płaci się za pożyczenie kapitału na określony czas. Na poziom rynkowych stóp procentowych może również wpływać bank centralny poprzez politykę pieniężną: wzrost podaży pieniądza obniża stopy procentowe na rynku, a spadek - zwiększa.

(palce u nogi) Stopa referencyjna (interwencyjna , repo) to minimalna rentowność 14-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP.

Stopa kredytu lombardowego jest podstawową stopą banku centralnego i z reguły pełni funkcję stopy maksymalnej, określającej krańcowy koszt pozyskania pieniądza w NBP na rynku międzybankowym przez banki komercyjne.

Stopa depozytowa ogranicza wahania stóp rynkowych "od dołu". Stopa po jakiej banki będą mogły złożyć jednodniowy depozyt w banku centralnym w przypadku dysponowania wolnymi środkami.

Stopa redyskontowa (redyskonto weksli) określa cenę, po której bank centralny skupuje od banków komercyjnych weksle, które wcześniej zostały przez nie nabyte od swoich klientów.

• operacje otwartego rynku polegają na zakupie lub sprzedaży przez bank centralny bankom i ludności papierów wartościowych, co prowadzi do zmiany możliwości udzielania kredytów, czyli zmiany podaży pieniądza.

• rezerwa obowiązkow określanie, jaką część depozytów banki muszą zatrzymać w skarbcach jako rezerwę obowiązkową. Jeżeli stopa rezerw obowiązkowych rośnie, to większa część depozytów musi pozostać w skarbcu jako rezerwa obowiązkowa.

• operacje kredytowo-depozytowe kredytowe mają przede wszystkim na celu łagodzenie ewentualnych wahań poziomu krótkoterminowych stóp procentowych, wywołanych operacjami otwartego rynku.

• emisja własnych papierów wartościowych

Narzędzia polityki monetarnej są łatwiejsze do zastosowania od fiskalnych, gdyż nie wymagają tyle czasu, i są mniej zależne od polityki (dzięki niezależności Banku Centralnego).

Pytanie 6 MIARY INFLACJI STOSOWANE W POLSCE poprawic !!!!!!!!!!!!!!!!

Miary inflacji bazowej służą do oceny średnio- i długookresowego trendu wzrostu ogólnego poziomu cen.

Istnieje wiele miar inflacji bazowej. Można wyróżnić co najmniej trzy grupy metod jej pomiaru: metody mechaniczne, oparte na wyłączaniu stałego koszyka dóbr, metody statystyczne oraz metody oparte o formalne modele teoretyczne. Obecnie Narodowy Bank Polski oblicza i publikuje cztery miary inflacji bazowej. Trzy spośród tych miar są obliczane przy pomocy metod mechanicznych, natomiast jedna - za pomocą metody statystycznej. Począwszy od marca 2009 r. NBP oblicza i publikuje następujące miary inflacji bazowej:

· inflacja bazowa po wyłączeniu cen administrowanych,

· inflacja bazowa po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych,

· inflacja bazowa po wyłączeniu cen żywności i energii,

· 15% średnia obcięta.

Miary obliczane za pomocą metod mechanicznych

Najbardziej popularną metodą obliczania inflacji bazowej jest metoda polegająca na wyłączeniu pewnych elementarnych wskaźników cen z ogólnego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). W celu obliczenia takiej miary inflacji bazowej, zagregowany wskaźnik cen należy obliczyć na zbiorze okrojonym o wybrany zestaw towarów i usług, które w ten sposób zostają wyłączone z obliczonego wskaźnika inflacji bazowej. Najczęściej wyłączeniu podlegają te towary i usługi, których ceny charakteryzują się silnymi zaburzeniami pochodzącymi z oddziaływania szoków podażowych albo wartość informacyjna ich zmian jest ograniczona (np. z powodu różnych form regulacji). Wadą tej grupy metod jest, do pewnego stopnia, arbitralność wyboru wyłączanej grupy dóbr.

Miary obliczane za pomocą metod statystycznych

· 15% średnia obcięta

Jedyną miarą liczoną przy użyciu metod statystycznych jest 15% średnia obcięta. Jest to średnia ważona, liczona zgodnie z metodologią używaną do obliczania wskaźnika CPI, na zbiorze grup cen, których wagi skumulowane (odpowiadające uprzednio posortowanym rosnąco wskaźnikom cen) są większe niż 15% i mniejsze niż 85%. Obcięcie jest dokonywane symetrycznie z obu stron rozkładu zmian cen. Zostają w ten sposób odrzucone grupy o łącznej wadze 30%, których cena uległa największej zmianie w stosunku do okresu bazowego. W odróżnieniu od innych miar publikowanych przez NBP, 15% średnia obcięta jest liczona niezależnie w układzie miesięcznym i rocznym, tj. obcina te grupy cen, które charakteryzowały się największymi zmianami zarówno w stosunku do poprzedniego miesiąca, jak i w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku.

http://www.nbp.pl/statystyka/bazowa/metodologia.pdf

MIERNIKI INFLACJI:

1. Indeks cen dóbr produkcyjnych (ICP)

• oferowane przez producentów:

- ceny surowców

- ceny materiałów.

Mierzy ceny, które płacą producenci, gdyż obejmuje czynniki produkcyjne, z wyjątkiem pracy. Stanowi on pojemny miernik wpływu inflacji na przemysłowy sektor gospodarki.

2. Indeks cen dóbr konsumpcyjnych (ICK)

• ceny detaliczne

Służy do badania wpływu inflacji na gospodarstwa domowe, czyli konsumentów, gdyż mierzy przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez typową rodzinę.

3. Deflator Produktu Narodowego Brutto (deflator PNB)

Deflator =

n - nominalny - produkt brutto w cenach bieżących

r - realny - produkt brutto w cenach stałych

Jest to najobszerniejszy miernik inflacji, który nie mierzy wpływu inflacji tylko na jakąś grupę, np. konsumentów lub producentów, ale obejmuje największą ilość cen

Pytanie 7 SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA FINANSÓW PUBLW POLSCE

Pytanie analogiczne co prawne podstawy bezpieczeństwa finansów publicznych,

opracowane w pytaniach semestralnych, podastawy prawne polityki finansowej w Polsce

Pytanie 8 EWOLUCJA PAŃSTWOWEGO DŁUGU PUBLICZNEGO

80 (stołówka w gimnazjum) Zadłużenie publiczne, jakie obciążyło finanse publiczne w Polsce w pierwszych latach transformacji, było pozostałością po gospodarce centralnie planowanej. W 1990 r. dług publiczny sięgał około 95 % PKB. Struktura długu była niekorzystna, gdyż w 86,8 % stanowiło zadłużenie zagraniczne.

81 (dwa waciki francuski, angielski) W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych zobowiązania wobec największych wierzycieli zrzeszonych w Klubie Paryskim ( rządy poszczególnych państw - 16, zadłużenie w 1990r. - 32,8 mld USD) oraz w Klubie Londyńskim ( zrzeszający 500 banków komercyjnych, zadłużenie w 1990r.- 11,2 mld USD) zostały w części umorzone, a w części poddane restrukturyzacji . Termin spłaty zrestrukturyzowanego zadłużenia wobec Klubu Paryskiego powinien nastąpić do 2012r, a wobec Klubu Londyńskiego do 2024r. Polska rozpoczęła przedterminową spłatę zadłużenia. Zobowiązanie wobec Klubu Paryskiego już uregulowano.

82 (pani kucharka, gość od plastyki) Realizowana w okresie transformacji strategia zarządzania długiem publicznym zakładała zmianę struktury długu publicznego na rzecz zwiększenia w nim udziału długu krajowego. Strategię tę udało się zrealizować, gdyż od 1998r. większy udział w długu publicznym ma dług krajowy. ((Z czego wynika że zmiana struktury była wynikiem głownie zamiany długu zagranicznego na dług krajowy, nie zaś spłacenia zadłużenia zagranicznego))

83 Od 1991r. głównym źródłem przyrostu długu krajowego były deficyty budżetowe.

Mimo korzystnych zmian jakościowych, jakie dokonały się w zadłużeniu publicznym, trzeba jednak zwrócić uwagę na ustawiczny przyrost długu w ujęciu bezwzględnym. Zadłużenie w ujęciu nominalnym ciągle wzrasta, w 2008r. wyniosło 598 mld, zaś w relacji do PKB kształtuje się poniżej limitu określonego w Konstytucji oraz w traktacie z Maastricht- 47,4 %, co jednak jest wynikiem tego że PKB przyrasta szybciej.

84 (duży worek, małe worki, piorun) Wielkość zadłużenia publicznego determinuje przyszłe deficyty budżetowe przez koszty obsługi długu, mające pierwszeństwo przed innymi wydatkami. Szczególnie silny wpływ obciążeń związanych z obsługą długu zaobserwowano w latach 1995-1998 ( związane z warunkami konwersji długu oraz urynkowieniem długu). Począwszy od 1999r. dostrzec można wyraźną tendencję spadkową udziału kosztów obsługi długi publicznego w PKB- w efekcie korzystnego kształtowania się kursu złotego do euro i dolara- a tym samym słabsze oddziaływanie tego czynnika na saldo strukturalne.

Pytanie 9 CHARAKTER DEFICYTÓW BUDŻETOWYCH W POLSCE

Pytanie 10 INFLACYJNE I NIEINFLACYJNE METODY FINANSOWANIA DEFICYTÓW BUDŻETOWYCH

Pytanie 11 MONETYZACJA DEFICYTU BUDŻETOWEGO

Pytanie 12 KWESTIA NADMIERNEGO OPODATKOWANIA

Fiskalizm jest to ingerencja państwa w dochody podatników, bez sądów wartościujących. Wyróżniamy fiskalizm racjonalny oraz nadmierny. Fiskalizm nadmierny polega na nadmiernie agresywnym ingerowaniu władz publicznych w dochody, co może powodować spadek tempa rozwoju gospodarczego

- przedsiębiorstwa przekazują większość swoich zysków do budżetu, co nie pozwala na ich rozwój, a w niektórych przypadkach powoduje ich upadłość

- ograniczenie możliwości radzenia sobie z problemami społeczno-gospodarczymi państwa.

W ujęciu ilościowym fiskalizm można zmierzyć za pomocą następujących metod:

-wysokość stawek podatkowych- Stawki podstawowych podatków istotnie wpływajà na konkurencyjność podmiotów z poszczególnych krajów na wspólnym rynku, gdzie nie obowiązują żadne środki ochrony rodzimej produkcji. Wyższe podatki z jednej strony oznaczajà wprawdzie lepszà sytuację finansów publicznych w kraju, z drugiej jednak strony obniżają zyskowność podmiotów, a więc również ich możliwości rozwojowe, wplywając tym samym na zmniejszenie wpływów podatkowych w następnych okresach. Wyzsze podatki zniechęcajà ponadto do intensyfikacji działalności gospodarczej, skutkujà więc niższym niż możliwy wzrostem gospodarczym, a także ucieczkà w szarà strefę.

-budowa skal podatkowych - Wysoka progresywność skal podatkowych świadczy o wyższym poziomie fiskalizmu, zniechęca do intensyfikacji działalności gospodarczej, zabija kreatywność, postęp, promuje przeciętność, zachęca do uciekania w szarà strefę. Silnie progresywne i redystrybucyjne systemy podatkowe funkcjonujàce w niektórych krajach UE osłabiajà konkurencyjność ich gospodarek, generujàc wysokie koszty ekonomiczne i społeczne

-różnica między efektywną a nominalną stopą opodatkowania - Duże różnice pomiędzy nominalnym a efektywnym opodatkowaniem sà konsekwencjà istnienia kwoty wolnej, licznych ulg, zwolnień podatkowych, które pozwalajà zmniejszyç ciężar fiskalizmu. Ograniczajà one wprawdzie ciężar podatkowy, ale jednocześnie powodujà mniejszà przejrzystość przepisów podatkowych, stwarzajà większe pole do nadużyç oraz skutkujà niższymi wpływami podatkowymi i zmuszajà do utrzymywania relatywnie wyższych stawek podatkowych, by zapewniç odpowiedni poziom wpływów budżetowych.

- poziom obciążeń fiskalnych w stosunku do PKB- Poza podatkami istotnym obciàżeniem fiskalnym SA ubezpieczenia społeczne. Potęgujà one niechęç do instytucji finansów publicznych i poszukiwanie rozwiązań pozwalajàcych ograniczyç wielkość odprowadzanych obciążeń fiskalnych. Wobec procesu starzenia się społeczeństwa europejskiego i rosnàcej wydajności pracy skala ubezpieczeń społecznych prawdopodobnie będzie jednak rosnàç, zwłaszcza w sytuacji nadwyrężonych finansów publicznych w większości krajów UE.

-zakres ingerencji systemu finansów publicznych w PKB- łàczna wartość wszystkich dochodów i wydatków publicznych wyznacza całkowity zakres ingerencji systemu finansów publicznych w gospodarkę. Wyższy poziom dochodów i wydatków publicznych w stosunku do PKB oznacza większy udział państwa w gospodarce, czyli mniej sektora prywatnego i konkurencji z jego strony, bez czego nie byłoby presji na wzrost jakości i wydajności. To sektor prywatny, nastawiony na zysk, wymusza wzrost wydajności, racjonalizację kosztów, postęp techniczny. W sektorze finansów publicznych podziału dochodów nie dokonuje mechanizm rynkowy, przez co jest on z natury mniej efektywny.

- stopień pokrycia wydatków publicznych dochodami publicznymi - Większy deficyt może świadczyç o mniejszym fiskalizmie - państwo zamiast zwiększaç obciàżenia fiskalne dla pokrycia wydatków decyduje się na zaciàgnięcie zobowiązań. Deficyt wymaga jednak znalezienia żródeł jego finansowania, co oznacza odciàganie kapitału z sektora prywatnego (przez co mniej zostaje go na inwestycje), a zatem podnosi jego koszt, przyczyniając się do obniżenia tempa rozwoju gospodarczego. Korzystanie z zagranicznych żródeł finansowania powoduje zaś przyrost zadłużenia zagranicznego. Wpływa to na wiarygodność gospodarki, a więc zdolność do pozyskania kapitału z zagranicy także przez podmioty prywatne i koszt tego kapitału, a w rezultacie na tempo wzrostu gospodarczego.

- zakres występowania szarej strefy w gospodarce.- Wysokie podatki, nadmierny fiskalizm prowokujà do unikania oraz uchylania się od płacenia podatków, czyli do uciekania w szarà stref´. Badania potwierdzajà dodatnià zależność pomiędzy poziomem obciàżeń fiskalnych a rozmiarami szarej strefy w gospodarce. Niezwykle trudno oszacowaç wielkość szarej strefy - zaangażowani w niej starajà się bowiem nie dopuściç do ich wykrycia. Jeszcze trudniej określiç, w jakim stopniu wielkość szarej strefy wynika z nadmiernego fiskalizmu, a w jakim jest skutkiem uprawiania takich nielegalnych procederów jak handel narkotykami, bronià czy pranie brudnych pieniędzy, albo wynikiem wysokich wymagań z zakresu ochrony i bezpieczeństwa pracy. Pomimo oczywistych ogromnych strat budżetu państwa w konsekwencji istnienia szarej strefy powszechnie wiadomo, że szara strefa dynamizuje gospodarkę, daje pracę i dochody milionom ludzi.

Pytanie 13 FISKALIZM W UE- GŁÓWNE CECHY

30 (sala komputerowa gimnazjum, Pliszka, Putra) Fiskalizm jest to ingerencja państwa w dochody podatników, bez sądów wartościujących. Wyróżniamy fiskalizm racjonalny oraz nadmierny.

Fiskalizm nadmierny polega na nadmiernie agresywnym ingerowaniu władz publicznych w dochody, co może powodować spadek tempa rozwoju gospodarczego

- przedsiębiorstwa przekazują większość swoich zysków do budżetu, co nie pozwala na ich rozwój, a w niektórych przypadkach powoduje ich upadłość

- ograniczenie możliwości radzenia sobie z problemami społeczno-gospodarczymi państwa.

Racjonalny fiskalizm zaś- umożliwia trwały wzrost gospodarczy, ponieważ obciążenia podatkowe:

-umożliwiają zaspokojenie niewygórowanych potrzeb władz publicznych w zakresie dochodów

-pozwalają funkcjonować oraz rozwijać się podmiotom gospodarczym

- pozwalają gospodarstwom domowym na zaspokojenie większości potrzeb konsumpcyjnych i dają możliwości do generowania oszczędności.

31 Najwyższy poziom fiskalizmu w krajach Unii Europejskiej występuje w Szwecji, Francji, Danii, Finlandii, Belgii i Austrii. Kraje te majà najwyższy poziom dochodów i wydatków publicznych do PKB (około 50-60%). Są to jednocześnie państwa o najwyższych stawkach podatków(VAT powyżej 20%, CIT około 30%) i najwyższych łàcznych obciàżeniach dochodów (w postaci podatków i składek na ubezpieczenia społeczne) -wpływy z nich stanowià tam od 44% do 51% PKB. W ostatnich latach w krajach tych (poza Francjà) nastàpił jednak proces ograniczania wydatków publicznych (w relacji do PKB) - najsilniejszy w Szwecji i Finlandii. Państwa te wypracowujà sukcesywnie nadwyżki budżetowe, co pozwala na redukcję zadżużenia publicznego, a więc i kosztów z nim związanych. Nie zmienia to jednak faktu, że państwa te wciàż należà do czołówki Unii Europejskiej pod względem fiskalizmu, co popycha sporà część podmiotów do ucieczki w szarà strefę.

32 Niższym zakresem ingerencji państwa w gospodarkę poprzez system finansów publicznych charakteryzuje się większość nowych państw członkowskich. Wśród krajów Unii najniższy poziom dochodów (a więc i obciàżeń fiskalnych) oraz wydatków publicznych w relacji do PKB występuje w republikach nadbałtyckich i na Słowacji, ale także w Irlandii (około 35% PKB). Jest to poziom podobny jak w gospodarce USA czy Japonii. W niskich podatkach i innych obciàżeniach fiskalnych upatrujà one swojej szansy na zdynamizowanie wzrostu gospodarczego i nadrobienie dystansu, jaki dzieli Wschód od Zachodu.

Gospodarki krajów europejskich wciàż charakteryzuje wyższy poziom ingerencji systemu finansów publicznych aniżeli amerykańskà i nic nie wskazuje na to, by miało się to zmieniç.

Pytanie 14 WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA W POLSCE- GŁÓWNE CECHY

55 (sala językowa na dole obok Sali komputerowej, czaszk charakteryzująca wydatki) Wydatki są głównym instrumentem realizacji finansów publicznych. Wydatki publiczne oznaczają rozdysponowanie środków w związku z realizacją zadań państwa- publicznych, społecznych oraz gospodarczych. Wielkość wydatków i ich struktura jest uwarunkowana historycznie, jak i zdeterminowana realizowaną przez władze publiczne doktryną społeczno-gospodarczą. Zależą więc one głównie od: zakresu finansowania przez państwo zadań publicznych, zakresu finansowania przez państwo usług społecznych, skali ingerencji państwa w procesy gospodarcze, wydajności fiskalnej państwa mierzonej stopniem redystrybucji dochodów.

56 Główne cechy wydatków publicznych :

1. Ogólne ramy i systematykę wydatków budżetu państwa określa ustawa o finansach publicznych

2. sztywność wydatków, determinująca wydatkowanie,

Wydatki sztywne to przede wszystkim:

- wydatki związane z obsługą długu publicznego,

- wydatki na finansowanie deficytu funduszy ubezpieczeń społecznych,

- subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego

- finansowanie dróg

- dotacje dla FUS i KRUS

- świadczenia emerytalno-rentowe żołnierzy i funkcjonariuszy oraz uposażenia sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku

- składki na ubezpieczenia społeczne za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i macierzyńskich oraz za osoby niepełnosprawne

- dotacje dla Funduszu Pracy

- zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze

- składki na ubezpieczenia zdrowotne finansowane z budżetu państwa

- wydatki urzędów naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa

- wydatki sądów powszechnych

- wypłaty związane ze spłatą kredytów mieszkaniowych i refundacja premii gwarancyjnych wypłaconych oszczędzającym na książeczkach mieszkaniowych

57 Wydatki elastyczne to:

- wynagrodzenia i wydatki rzeczowe (bieżące) jednostek budżetowych

- dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

- dotacje dla jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych

- dotacje dla podmiotów gospodarczych

- dotacje dla jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych

- wydatki majątkowe.

58 Przeważającą większość wydatków budżetu państwa stanowią wydatki prawnie zdeterminowane, czyli wynikające z przepisów ustawowych lub wcześniej podjętych zobowiązań ujętych w ramy prawne. Należy podkreślić, że sztywny charakter wydatków daje wprawdzie gwarancję pierwszeństwa rozdysponowania środków na określony cel, jednak może osłabiać efektywne wykorzystanie środków publicznych. Wydatki elastyczne są wypychane przez wydatki prawnie zdeterminowane.

59 3. Podstawową grupę wydatków stanowią dotacje i subwencje.

4. Niewielki udział wydatków majatkowych jako następstwo łagodzenia negatywnych skutków zmiany ustroju

5, Duży udział wydatków socjalnych

Nie wiem co tutaj jeszcze napisac,

Pytanie 15 SYSTEM WYDATKÓW PO ROKU 2000.

Pytanie 16 TRAKTAT Z MAASTRICHT. PAKT STABILNOŚCI I WZROSTU- WNIOSKI DLA POLSKI

75 (sala matematyczna) Kryteria konwergencji nominalnej (kryteria zbieżności, kryteria z Maastricht) - są to ustalone w Traktacie o Unii Europejskiej wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinna spełniać polityka gospodarcza danego państwa, które aspiruje do członkostwa w Unii Gospodarczo-Walutowej (UGW) i tym samym do strefy euro. Aby móc uczestniczyć w trzeciej fazie UGW i tym samym wprowadzić w swojej narodowej gospodarce euro jako powszechny środek pieniężny, dane państwo musi spełnić 5 warunków ustalonych w protokole do traktatu z Maastricht:

76(obrada, solana) Kryteria monetarne

• inflacja w państwie starającym się o członkostwo w Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) obserwowana przez cały rok przed procesem kwalifikacyjnym nie może być wyższa od poziomu wyznaczonego przez średnią inflację obliczoną dla trzech państw o najniższej inflacji wśród państw aspirujących do UGW, powiększoną o 1,5 punktu procentowego

• długoterminowa stopa procentowa (mierzona na bazie 10-letnich obligacji skarbowych o stałym oprocentowaniu) nie może być wyższa niż 2 punkty procentowe od średniej odpowiednich stóp procentowych w trzech państwach Unii Europejskiej o najniższej inflacji

• kurs walutowy powinien być stabilny przez 2 lata poprzedzające przystąpienie danego państwa do UGiW, innymi słowy dany kraj powinien przestrzegać normalnego przedziału wahań (+/-15%) swej waluty w ramach ERM i w ciągu co najmniej dwóch lat przed procesem kwalifikacyjnym nie może z własnej inicjatywy zdewaluować swojej waluty wobec waluty innego kraju członkowskiego

Kryteria fiskalne:

• deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB danego kraju

• dług publiczny nie może przekraczać 60% PKB danego kraju

77(na tacy) Pakt Stabilności i Wzrostu stanowi ramy prawne prowadzenia polityki budżetowej w Unii Gospodarczej i Walutowej. Zobowiązuje on kraje Unii Gospodarczej i Walutowej do utrzymywania równowagi budżetowej w średnim okresie, który obejmuje pełny cykl koniunkturalny. Wszystkie gospodarki muszą systematycznie przedkładać i aktualizować programy makroekonomiczne (programy stabilizacji gospodarczej i programy konwergencji), na podstawie których Komisja Europejska oraz Komitet Ekonomiczno - Finansowy ocenia ich sytuację gospodarczą. Ma to zapewniać stabilny i dobry stan finansów publicznych w celu poprawy warunków osiągnięcia wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego. ( tzw. system wczesnego ostrzegania) Reguły paktu mają także zapobiegać nadmiernemu rozluźnieniu polityki fiskalnej w okresie dobrej koniunktury, kiedy istnieje realna możliwość wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do zwiększania wydatków państwowych. W praktyce oznacza to, że państwa nie powinny przekraczać wartości progowej deficytu (3% PKB), a w okresie wzrostu gospodarczego dążyć do generowania nadwyżki budżetowej. Główny nacisk położono na to właśnie kryterium, gdyż w momencie ratyfikacji paktu drugie kryterium fiskalne, czyli relacja długu publicznego do PKB (max 60% PKB) było w niektórych krajach nadzwyczaj wysokie i utrzymanie progowych wartości byłoby niemożliwe. Kraje przekraczające ustalone pułapy dotyczące kryterium deficytu budżetowego i nie przestrzegające dyscypliny fiskalnej mogą być zobowiązane do zapłacenia kary, chyba że ich gospodarka znajduje się w fazie wyraźnej recesji. Minimalna wysokość kary to 0,2% PKB danego państwa, przy czym wzrasta ona o 0,1% za każdy punkt procentowy deficytu powyżej 3% PKB.

Obecnie Polska nie spełnia 3 z 5 kryteriów. Wśród kryteriów które spełnia Polska należy dług publiczny wynoszący około 47,1% (w kryterium 60% PKB) oraz kryterium związane ze stopami procentowym długoterminowymi. Pozostałe kryteria które Polska nie spełnia to deficyt finansów który w 2009 roku wyniesie 4,6 % PKB w stosunku do kryterium 3%PKB, co oznacza będziemy musieli płacić karę w wysokości 0,2% PKB a za każdy kolejny punkt procentowy 0,1 % PKB. Kolejnymi kryteriami są inflacja która wynosi 3,6 % i obecnie minilamnie nie spełnia kryteriów obecnie średnia szacowana przez UE dla 3 krajów waha się od 1,7% do 2%, kurs walutowy jest także ważnym czynnikiem który Polsce się nie udaję spełnić. Wielu ekonomistów twierdzi, że najprawdopodobniej wejście do strefy euro Polski nastąpi w 2014 roku niż jak to się planuje obecnie na 2012 rok.

14

---