SPADKI
Spadek - prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
KTO MOŻE BYĆ SPADKOBIERCĄ?
Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe - „nasciturus”, co znaczy „mający się urodzić”
Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
UZNANIE ZA NIEGODNEGO DZIEDZICZENIA:
Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma
w tym interes.
DZIEDZICZENIE USTAWOWE
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku.
W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych, a następnie zstępnym rodzeństwa.
W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.
W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
ROZPORZĄDZENIA NA WYPADEK ŚMIERCI
TESTAMENT
Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.
Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych
Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
FORMY TESTAMENTU:
Testamenty zwykłe:
1. Holograficzne (własnoręczne),
2. Allograficzne (w obecności urzędnika i świadków),
3. Notarialne.
Testament holograficzny:
Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Testament allograficzny:
Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że
w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu
Testamenty szczególne:
Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę:
Ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
Przy dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
Przed dowódcą w wojsku.
Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Zapis - Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby
Polecenie - Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy
Podstawienie - Można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą.
Przyrost - Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów.
ZACHOWEK
Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału
WYDZIEDZICZENIE
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Zapis windykacyjny
Rozrządzenie testamentowe, mocą którego spadkodawca postanawia, że oznaczona osoba - spadkobierca testamentowy lub ustawowy nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcie spadku, którą jest w prawie polskim chwila śmierci spadkodawcy. Osoba uprawniona z tytułu takiego zapisu to zapisobiorca.
Zapis windykacyjny może być sporządzony jedynie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego (art. 981¹ § 1 Kodeksu cywilnego). Przedmiotem takiego zapisu mogą być wyłącznie:
Rzeczy oznaczone co do tożsamości,
Prawa majątkowe, które mogą zostać zbyte,
Przedsiębiorstwo,
Gospodarstwo rolne,
Ustanowienie użytkowania lub służebności na rzecz zapisobiercy.
Zapis windykacyjny jest skuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu należy do spadkodawcy i spadkodawca nie był zobowiązany do jego zbycia w związku z inną podstawą prawną. Dotyczy to również przedmiotu, na którym miała być ustanowiona służebność lub użytkowanie.
Osoba, na rzecz której ustanowiono zapis windykacyjny, może być również obciążona przez spadkodawcę zapisem zwykłym.
PODATEK OD SPADKU
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1) do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
2) do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
do grupy III - innych nabywców.
Notatki z zajęć, poza prezentacją:
Prawa majątkowe są co do zasady zbywalne;
Spadkobiercami mogą być osoby fizyczne i prawne;
Nabycie spadku liczy się od chwili śmierci;
Uznanie za niegodnego spadku może orzec tylko sąd
Wydziedziczenie to brak uzyskania zachowku przez potencjalnego spadkobiercę
Małżonek dziedziczy nie mniej niż ¼ majątku
ZSTĘPNI - młodsi od nas;
WSTĘPNI - starsi od nas, dziadkowie, pradziadkowie
W przypadku sporządzania testamentu notarialnego, notariusz nie musi mieć świadków;
Polecenie nie czyni nikogo wierzycielem
Nie ma dziedziczenia „pod warunkiem”;
Podstawienie to wskazanie kto ma dziedziczyć jeśli pierwotny spadkobierca nie może lub nie chce dziedziczyć;
Pominięty może wystąpić w ciągu 5 lat o zachowek. Przypada mu połowa tego co ustawowo by otrzymał, może się domagać zachowku w pieniądzu;
Przykład: mieszkanie jest warte 100 000 PLN w roku 2000. W roku 2001 jest już warte 120 000 PLN. W tym czasie pominięty występuje o zachowek w ¼ od 120 000 PLN ceny rynkowej. W wyniku nakładów mieszkanie dwa lata później jest już warte 150 000 PLN, ale zachowek należy się od kwoty 120 000 PLN czyli od ceny rynkowej na czas kiedy pominięty wystąpił o zachowek.
Zapis windykacyjny jest skuteczny zaraz po otwarciu testamentu. Coś na zasadzie wyłączenia przedmiotu z masy spadkowej.
Darowizny wchodzą w skład spadku.
PRAWO WYKŁAD Z DNIA 14/10/2012
1