Średniowiecze - w Polsce - 966 (chrzest Polski) - 1980 (wydanie kroniki Jana Długosza). Na świecie - 476 (upadek cesarstwa rzymskiego) - 1450 (druk Gutenberga), 1453 (upadek Konstantynopola), 1492 (odkrycie Ameryki przez K. Kolumba). Asceta - człowiek świadomie skazujący się na mękę, ponieważ uważa, że dusza jest ważniejsza niż ciało. Intermedia- scenki dialogowe, często dowcipne, wystawiane między fragmentami misterium, jako przerwa. Mirakle - gatunek dramatu religijnego, w którym przedstawiono obrazy sceniczne z życia Maryi Panny i świętych. Na pierwszy plan wysuwały się cudowne wydarzenia i boskie interwencje. Moralitety - gatunek dydaktyczny, w którym występowały spersonifikowane cnoty, równoczesność, symbolizm. Hagiografia - dział piśmiennictwa chrześcijańskiego obejmujący żywoty świętych oraz historię tego piśmiennictwa; najsłynniejszym dziełem hagiograficznym jest Złota legenda Jacopo da Voragine z połowy XIII w., w literaturze polskiej - Żywoty świętych P. Skargi (1579). Utwory - „Bulla gnieźnieńska” (XII), „Kazania gnieźnieńskie”, „Kazania świętokrzyskie”, „Psałterz floriański”, „Psałterz puławski”, „Biblia królowej Zofii”, Księga henrykowska” (pierwsze zdanie zapisano w niej pod datą 1270; kronika klasztoru cystersów w Henrykowie na Dolnym Śląsku), „Bogurodzica”, „Legenda o św. Aleksym”, „O zachowaniu się przy stole”, „Dzieje Tristana i Izoldy”, „Satyra na leniwych chłopów”. Tomizm - kierunek filozoficzny i teologiczny nawiązujący do myśli św. Tomasza z Akwinu, charakteryzujący się gł. analizą wewnętrznych i zewnętrznych przyczyn realnego bytu jednostkowego, wyznaczoną przez metafizyczny pluralizm i teoriopoznawczy realizm. Franciszkanizm - wiara radosna, prosta, płynąca z wszechogarniającej miłości do świata i stworzenia, opierająca się na miłosierdziu, ubóstwie i braterstwie. Augustynizm - kierunek filozoficzny, uważający człowieka za istotę filozoficzną, która rozważa swą obecność w świecie i czasie. Te rozmyślania prowadziły do wewnętrznego rozdarcia, niemożności wybrania właściwej drogi. Zachodził konflikt między bytami dobrymi (aniołami) i złymi (zwierzętami). Styl romański - styl w sztuce średniowiecznej; powstał we Francji w XI w. i trwał w Europie do XIII w.; gł. sztuka religijna, związana z zakonami benedyktynów i cystersów; klasztory i kościoły o prostych, masywnych bryłach, kształtowane wg zasad geometrii; sklepienie krzyżowe i kolebkowe; łuki półkoliste; grube mury, małe okna; bogata dekoracja rzeźbiarska podporządkowana formom architektonicznym; religijne malarstwo ścienne, malarstwo miniaturowe, tablicowe, tkactwo, snycerstwo, rzeźba w kości słoniowej, odlewnictwo w brązie, złotnictwo. Zabytki sztuki romańskiej w Polsce to fragmenty katedr (Gniezno, Płock, Poznań, Kraków), kolegiaty (Kruszwica, Tum), portale w Czerwińsku, kościele Św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, Św. Trójcy w Strzelnie (także słynne kolumny); drzwi Gnieźnieńskie z brązu. Styl gotycki - styl w europejskiej sztuce średniowiecznej; powstał we Francji około połowy XII w., trwał w niektórych krajach do początku XVI w.; związany z kulturą rycerską, miejską i zakonną; gotyk wyraził się gł. w architekturze - system szkieletowy (sklepienia krzyżowo-żebrowe, przypory, łuki przyporowe, ostrołuk); typowe strzeliste kościoły z wielkimi oknami witrażowymi, w Polsce: Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk); zamki i zespoły miejskie; w sztukach plastycznych ewolucja od stylizacji ku realizmowi i ekspresji; wieloskrzydłowe malowane i rzeźbione ołtarze; iluminacje; rzemiosło artystyczne (złotnictwo, tkactwo, meblarstwo). Antropocentryzm - pogląd, wg którego człowiek jest centrum i celem Wszechświata. Hasła średniowieczne - „Bóg, niebo, zbawienie wieczne, Kościół”, „Memento mori”, Dance makabre”. Symbole - tiara, miecz, tarcza, krzyż. Uniwersytety - Boloński, Paryski, Oksfordzki, w Padwie, Akademia Krakowska, w Sorbonie, Madrycki. Przedmioty - TRIVIUM - gramatyka, retoryka, dialektyka. QUADRIVIUM - algebra, geometria, astronomia, muzyka. Nawiązania - „Gotyk” (K. K. Baczyński), „Miniatura średniowiecza” (Wisława Szymborska), „Drewno”, „Gotyk 1954 (Tadeusz Różewicz), „Święty Szymon Słupnik (Stanisław Grochowiak). Hasd