Styl życia, a zdrowie

1. Zakażenia wirusem HIV i związane z tym zmiany na skórze i błonach śluzowych

Drogi zakażenia wirusem HIV:

• seksualna (najczęściej kobiety),

• krwiopochodna,

• od matki do płodu (~ 30% zakażeń),

• w wyniku karmienia piersią,

• poprzez przeszczep narządów,

• poprzez sztuczne zapłodnienie.

Zmiany na skórze:

1. nawracający się półpasiec,

2. drożdżyca gardła i krtani,

3. drożdżyca sromu i pochwy,

4. zakażenia brodawkami skórnymi,

5. nowotwory,

6. mięśniaki.

2. Zagrożenia dla zdrowia związane z alkoholizmem, narkomanią i nikotynizmem.

Wpływ odżywiania na stan skóry

1. Prawidłowe żywienie

Dietetyka to jest dział higieny żywienia zajmujący się żywieniem człowieka chorego.

Higiena żywienia ma za zadanie opracowanie zasad optymalnego odżywiania, które zapewni najkorzystniejszy rozwój fizyczno - umysłowy człowieka oraz jego zdolności do wykonywania pracy.

Składnik pokarmowy jest to najmniejsza cząstka organiczna lub nieorganiczna, która po uwolnieniu w procesach trawienia może wchłonąć się w przewodzie pokarmowym i być wykorzystana do swoich celów.

Podstawowe składniki pokarmowe:

• białka,

• tłuszcze,

• węglowodany,

• witaminy,

• składniki mineralne,

• woda.

Składniki pokarmowe dzielą się na:

• egzogenne (muszą być dostarczane z zewnątrz),

• endogenne (organizm sam może je syntetyzować).

Przykład średniego spożycia w ciągu 70 lat:

• białka - 1,9 tony,

• tłuszcz - 2,3 t,

• węglowodany - 9,5 t,

• składniki mineralne - 0,6 t,

• woda - 63,8 t.

Według raportu WHO:

• 13% ludności żywi się w sposób prawidłowy,

• 30% z błędami żywieniowymi,

• reszta w większym lub mniejszym stopniu cierpi głód.

2. Wady żywieniowe dzielą się na:

1. wady pierwotne - do nieprawidłowości w jakości bądź ilości pożywienia lub w rytmie dostarczania składników odżywczych do ustroju,

2. wady wtórne - gdy skład pożywienia jest prawidłowy, natomiast istnieją zaburzenia w przyjmowaniu, trawieniu czy rozprowadzaniu poszczególnych składników pokarmowych i ich przyswajaniu przez ustrój ludzki.

Przyczyny wad żywienia mogą być również pierwotne i wtórne. Do pierwszych zalicza się warunki gospodarczo - społeczne (np. wojna, poziom wiedzy na temat żywienia). Do wtórnych przyczyn należą zmiany ustrojowe wywołane rożnymi chorobami.

3. Składniki pokarmowe

Rola białek w organizmie:

Białka stanowią 20% masy ciała i należą do substancji, które nie mogą być w ustroju zastąpione inna substancja, ani nie mogą być tez magazynowane.

Zapotrzebowanie na białko to 1g/kg masy ciała, u dzieci i młodzieży, kobiet w okresie ciąży i karmienia 1,5g/kg masy ciała.

Białka służą do:

• Budowy nowych i odnawiania zużytych komórek,

• Wchodzą w skład ciał odpornościowych,

• Wchodzą w skład enzymów,

• Biorą udział w regulacji ciśnienia krwi,

• Biorą udział w utrzymaniu równowagi kwasowo - zasadowej.

Węglowodany:

• są dla organizmu głównym źródłem energii,

• wchodzą w skład surowicy krwi,

• wpływają na przebieg procesu przemiany tłuszczów (spalają się one w ogniu węglowodanów),

• magazynowane są w wątrobie i mięśniach w postaci glikogenu stanowiąc materiał zapasowy,

Normy spożycia węglowodanów związane są z wiekiem i płcią. Powinny pokrywać od 50-55% dziennego zapotrzebowania.

Rola tłuszczów

Stanowią dla organizmu źródło energii 1g tłuszczu dostarcza około 1Kcal, gromadzą się głownie w tkance podskórnej w okolicy narządów stanowiąc dla niej warstwę ochronna, utrzymują bowiem te narządy w prawidłowym położeniu oraz zabezpiecza przed wstrząsami.

Stanowią źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które w organizm ludzki nie jest w stanie wyprodukować (kwas linolenowy, linolowy, arachidorowy), te 3 kwasy biorą udział w przemianie cholesterolowej. Ich niedobór powoduje zmiany w skórze i włosach.

Tłuszcze ułatwiają przyswajalność przez ustrój niektórych witamin (A,D,E,K).

Poprawiają wartości smakowe potraw.

Normy zapotrzebowania na tłuszcze są trudne do określenia, ponieważ zależą od rodzaju wykonywanej pracy i temperatury otoczenia. Zakłada się, ze tłuszcze powinny pokrywać 30% dziennego zapotrzebowania.

Witaminy dzielą się na:

• rozpuszczalne w wodzie,

• rozpuszczalne w tłuszczach.

Składniki mineralne dzielą się na:

• makroelementy (wapń, fosfor, magnez, siarka, sód, potas, żelazo, chlor),

• mikroelementy (miedz, cynk, jod, fluor itp.)

Woda stanowi 70% masy ciała, jest rozpuszczalnikiem wielu składników rozprowadzanych po całym organizmie. Bierze udział w procesach trawienia, w procesach regulacji temperatury ciała oraz usuwanie z organizmu produktów przemiany materii.

Zapotrzebowanie na wodę (2-4l) jest uzależnione od sezonowości, przyzwyczajeń, przemiany materii, rodzaju wykonywanej pracy, stref klimatycznych.

Wpływ odżywiania na stan zdrowia

1. Proces trawienia pokarmów.

Jama ustna - żucie pokarmu, wstępne trawienie węglowodanów pod wpływem amylazy ślinowej.

Żołądek - rozpoczyna się trawienie białka w środowisku kwaśnym. Pod wpływem pepsyn białko zostaje rozłożone na aminokwasy. W żołądku dochodzi do rozkładu węglowodanów rozpoczynają się słabe procesy trawienia tłuszczów.

Dwunastnica - dalsze procesy trawienia i tłuszcze są emongowane pod wpływem żółci na drobne krople. W trawieniu tłuszczów pomaga także lipaza tłuszczowa.

Jelito cienkie - końcowe procesy trawienia i wchłanianie aminokwasów, witamin, kwasów tłuszczowych.

Jelito grube - wchłanianie wody i formowanie mas kałowych.

2. Wartość odżywcza produktów spożywczych.

3. Bilans energetyczny ustroju.

Planowanie jadłospisu

1. Przemiana materii.

Podstawowe przemiany materii - oznacza najniższy poziom przemiany materii jaki zachodzi w organizmie nadczo w całkowitym spokoju psychicznym i fizycznym, po półgodzinnym odpoczynku w pozycji leżącej w normalnych warunkach mikroklimatycznych.

Ponadpodstawowe przemiany materii - określa wydatki energetyczne ustroju związane z wykonywaną pracą fizyczną i umysłową oraz z kosztami trawienia pokarmów.

Całkowita przemiana materii - suma przemian podstawowych i przemian ponadpodstawowych.

2. Bilans energetyczny ustroju - jest to porównanie dochodów i wydatków energii w jednostce czasowej.

2100

dodatni ujemny

• 1500

Piramida zdrowia:

Czerwone chleb, ryż,

Mięso, makaron, słodycze,

Masło ziemniaki

Nabiał lub

wapń

(1-2 razy dziennie)

Ryby, drób, jajka (1-2 razy

Dziennie) ZESTAW WIT.

Orzechy, rośliny

strączkowe

Warzywa Owoce

(nieograniczone il.) (2-3 razy dziennie)

Pełnoziarniste Oleje roślinne

produkty zbożowe (np. z oliwek, rzepaku)

3. Rozkład dobowy posiłków.

Zasady planowania jadłospisu:

• uwzględniać zapotrzebowanie kaloryczne,

• dobierać produkty połnowatrściowe uwzględniające zapotrzebowanie organizmu,

• posiłki podawać estetycznie,

• przestrzegać liczby posiłków i przerwy między posiłkami,

• po posiłkach najlepiej pić wodę mineralną.

Zmiany zachodzące w produktach spożywczych podczas ich przechowywania

1. Zmiany fizyczne z wchłanianiem lub utratą wody, zmiany konsystencji i barwy.

2. Zmiany chemiczne np. dostęp tlenu, niszczenie witaminy C. Tlen + światło = jełczenie tłuszczów.

3. Zmiany biologiczne związków są głownie z działaniem enzymów zawartych w produktach żywnościowych przy współudziale bakterii.

4. Zasady przechowywania produktów spożywczych.

• miejsce przechowywania powinno być czyste, ciemne, często wietrzone i nie dostępne dla owadów i gryzoni,

• przechowywanie w niskiej temperaturze z uwzględnieniem okresu przechowywania,

• produkty rozmrożone nie powinny być ponownie zamrożone,

• przechowywanie w opakowaniach, które w trakcie składania nie będą wpływały na wartości odżywczą.

5. Substancje dodatkowe w żywności:

• środki konserwujące,

• barwniki - są to substancje pochodzenia naturalnego i syntetycznego,

• stabilizatory i emulgatory,

• sztuczne środki słodzące i inne substancje smakowe i zapachowe.

Żywienie dietetyczne

1. Podział diet.

Żywienie dietetyczne - to taki sposób odżywiania człowieka, który ma na celu dostarczanie do jego organizmu wszelkich niezbędnych składników pokarmowych w ilościach optymalnych dla organizmu.

Ogólne zasady żywienia dietetycznego to:

• regularne podawanie niebyt obfitych posiłków,

• stosowanie w żywieniu wysokiej jakości produktów spożywczych,

• przygotowanie posiłków zgodnie z zaleceniami sanitarnymi,

• urozmaicanie posiłków i ich estetyczne podawanie.

2. Charakterystyka poszczególnych diet.

Podział diet:

• dieta podstawowa,

• dieta bogatobiałkowa - charakteryzuje się zwiększoną podażą białka od 1,5 - 2g na kg wagi,

• dieta ubogobiałkowa,

• dieta ubogotłuszczowa,

• diety specjalne:

• dieta z modyfikacjami konsystencji,

• dieta celiaki,

• z modyfikacjami składników mineralnych,

• dieta przy fenyloketonuri,

• dieta w cukrzycy - zapotrzebowanie energetyczne, wysiłek w ciągu dnia oraz składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju.

Wpływ odżywiania i zdrowego stylu życia na zdrowie człowieka - utrwalenie materiału

1. Żywienie w poszczególnych sytuacjach:

• żywienie w okresie ciąży i karmienia,

• żywienie dzieci i młodzieży,

• żywienie w sporcie,

• żywienie w warunkach wzmożonego wysiłku fizycznego,

• żywienie profilaktyczne w osteoporozie,

• żywienie w diecie wegetariańskiej.

---