b) prezentowane przez społeczeństwo rozumienie potrzeby reformy nie

jest obudowane możliwościami dokładnej analizy stanu i dokładnego oznacze­nia kształtu nowego funkcjonowania,

c) w ujęciu systemowym społeczność nie jest predestynowana do przepro­wadzania reform,

d) tylko państwo dysponuje zasobami intelektualnymi oraz środkami or­ganizacyjnymi i finansowymi a także możliwością stanowienia prawa formu­łującego nowe zasady i wprowadzającego reformę w struktury i działania państwa.

Tak więc w ostatecznym wyrazie grupy społeczne są tylko odbiorcami reform choć, oczywiście, z nich także, czy z nich przede wszystkim wypływać

może idea, zamysł, czy postulat zmiany prowadzącej do rozwiązań trwale korzystniejszych.

B. Przesłanki

Co zatem rozstrzyga o intensywności zamysłów reformatorskich i głębo­kości zgłaszanych propozycji. Wydaje się, iż do decydujących o tym czynni­ków zaliczyć można w ogólności:

1. Przemiany polityczne i ustrojowe w państwie,

2. Poważne zmiany celów państwowych, narodowych, społecznych,

3. Stan inercji i spetryfikowania systemu, który ma być zmieniany,

4. Stopień degeneracji struktur i ich funkcjonowania widzialny w kon­tekście politycznym i moralnym, a w szczególności w kontekście efektywności praktycznej,

5. Zasięg wykształcenia społeczeństwa, konstatującego swoją sytuację wobec:

- obietnic politycznych,

- regulacji prawnych,

- osiągnięć w innych państwach,

- niekorzystnych stanów nadzwyczajnych,

- dostępu do informacji,

6. Zasadniczy przełom w rozwoju techniki mający znaczenie dla spo­sobów i procedur administrowania,

7. Siłę, zdolności i zdecydowanie aktualnie rządzących,

8. Ustalanie stopnia szkodliwości reform dotychczasowych i stanu pogor­szenia sytuacji obywatela.

198

C. Pojęcie

Przez reformę należy rozumieć taki planowany i konieczny dla efektywnej realizacji zmian zasięg przekształceń organiza­cyjnych i funkcjonalnych, w których nowych struktur nie da się pogodzić z dotychczasowym rozdziałem zadań i funkcjonowa­niem a nowego funkcjonowania nie da się powierzyć dotychcza­sowym strukturom.

Zatem reforma oznacza przeprowadzoną w drodze ustawodawczej jedno­czesną zmianę struktur i funkcjonowania wpływającą bezpośrednio na cały system relacji prawnych podmiotów publicznych w państwie i stosunków państwa ze społeczeństwem. Przemiany dokonane wyłącznie w strukturze lub wyłącznie w funkcjonowaniu są tylko reorganizacją.

O reformie możemy mówić tylko wobec tych organizmów, których two­rzenie, istnienie, funkcjonowanie zewnętrzne i likwidacja regulowane są pra­wem publicznym. Oznacza to, że na przykład zasadnicza zmiana ustawowych regulacji spółek z o.o. nie należy do reformy administracji publicznej, choćby ich właścicielem było państwo.

Do prawa publicznego zaliczamy natomiast prawo administracyjne, w tym prawo ubezpieczeń obowiązkowych, ochrony i pomocy społecznej, admini­stracyjne prawo gospodarcze, prawo konstytucyjne, prawo finansowe, prawo regulujące ustrój, funkcjonowanie i kompetencje sądów i trybunałów.

Celem reformy jest jednoczesne ulepszenie sytuacji ludzi i państwa. Ulepszenie sytuacji ludzi dotyczy granic i treści ich stosunków prawnych z podmiotami publicznymi w państwie lub z państwem jako takim, lub bez­pośrednich skutków tych stosunków.

W szczegółowym ujęciu można tu wyróżnić takie przedsięwzięcia

refor­matorskie które: a) ulepszają jakość i dostęp do świadczeń niematerialnych, obowiązki organizacji których spoczywa na państwie czy na samorządach terytorialnych, b) poszerzają czy ułatwiają zakres korzystania przez obywateli z dóbr materialnych, i świadczeniem których obciążone jest państwo czy samorząd terytorialny, c) dają obywatelowi zwiększoną siłę oddziaływania w procesach decyzyjnych o charakterze publicznym przez danie tym obywatelom możliwości opinii, możliwości wpływu, możliwości decydowania.

199

---