Dieta w wirusowym zapaleniu wątroby typu A
Dieta zalecana rekonwalescentom po wirusowym zapaleniu wątroby powinna być stosowana średnio przez 6 tygodni. Po tym okresie, jeśli wyniki badań biochemicznych będą w normie, lekarz może zezwolić na powrót do normalnego żywienia.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A - a więc wywołane na drodze jelitowej - może przebiegać z żółtaczką lub w postaci bezżółtaczkowej. Najczęściej choroba ta występuje wśród dzieci i młodzieży.
Głównym narządem, który kontroluje przebieg procesów metabolicznych w organizmie jest wątroba. Tu właśnie następują najważniejsze przemiany składników odżywczych, np. synteza swoistych białek, synteza glikogenu, przemiana i magazynowanie żelaza, miedzi i niektórych pierwiastków śladowych oraz magazynowanie witaminy A, D i K. Ponadto wątroba, wydzielając żółć, współuczestniczy w procesach trawienia i wchłaniania tłuszczów oraz witamin w nich rozpuszczalnych.
Wirusowe zapalenie wątroby jest w dalszym ciągu dość rozpowszechnioną chorobą w naszym kraju. Źródłem zakażenia może być tu zarówno chory człowiek, jak i zdrowy klinicznie nosiciel wirusa. Ogromną rolę w zapobieganiu tej chorobie odgrywa profilaktyka. Należy do niej przede wszystkim dbanie o higienę osobistą oraz higienę przechowywania i przyrządzania posiłków, zwłaszcza na koloniach czy obozach młodzieżowych. W wirusowym zapaleniu wątroby wyróżnia się trzy okresy: I - wylęgania (2-6 tygodni), II - z objawami klinicznymi oraz III - zdrowienia (ok. 3 tygodni).
Żywienie w schorzeniach wątroby jest bardzo zróżnicowane i zależy przede wszystkim od stopnia wydolności wątroby. W okresie ostrym (II) wirusowego zapalenia wątroby o diecie decyduje lekarz, kontrolując na bieżąco stan chorego. Musi brać pod uwagę nie tylko wydolność wątroby, ale również istnienie ewentualnych niedoborów pokarmowych i niedożywienie. Problemem może być też występujący bardzo często u chorych brak łaknienia. Dlatego zalecenia w tym okresie chorobowym mogą się często zmieniać. W czasie rekonwalescencji bardzo ważne jest podawanie białka w dużych ilościach ze względu na konieczność uzupełnienia niedoborów tkankowych tego składnika oraz przyspieszenie procesów odnowy.
Najważniejsze zasady diety dla rekonwalescentów po wirusowym zapaleniu wątroby typu A
• Dieta bogatobiałkowa z ograniczeniem tłuszczów ma dostarczać 2400-2800 kcal osobom, które mają właściwą masę ciała lub nawet 3000 kcal - jeżeli na skutek przebytej choroby pojawiło się niedożywienie wraz z niedowagą. Białko powinno zapewniać 15-20% energii. Aby taką wartość osiągnąć, przy układaniu jadłospisu należy przyjąć średnio 1,3-1,5 g białka na kilogram masy ciała.
• Posiłki powinny być urozmaicone w jak największym stopniu. Jadłospis należy dostosować do upodobań i indywidualnych zwyczajów żywieniowych rekonwalescenta, zwłaszcza jeżeli cierpi on na brak apetytu.
• Ciepłe dania trzeba podawać często, najlepiej 5 razy dziennie, ale za to w niewielkich ilościach.
• Zalecane sposoby przyrządzania posiłków to: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii i duszenie bez dodatku tłuszczu. Nie wolno jeść potraw smażonych.
• Nie można używać tłuszczu do przyrządzania potraw, a dozwoloną jego ilość (według wskazówek lekarza) dodaje się w postaci surowej do gotowych już dań.
• Podczas przygotowywania posiłków trzeba zrezygnować z używania zasmażek, śmietany i tłustych wywarów mięsnych.
• Z jadłospisu należy wykluczyć potrawy ciężko strawne, mające działanie wzdymające oraz ostre przyprawy i używki (alkohol i mocną kawę). W ograniczonych ilościach można pić słabą herbatę i kakao.
• Z produktów zbożowych zaleca się pieczywo jasne, zwłaszcza pszenne, mąkę pszenną, makaron typu "nitki", kaszę mannę, kukurydzianą, płatki jęczmienne, owsiane, ryż, sago (rodzaj mączki skrobiowej). Należy unikać pieczywa razowego, mąki żytniej, kaszy jaglanej, gryczanej i innych kasz grubych.
• Można spożywać mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, kefiry, sery chude twarogowe, śmietany zawierające poniżej 9% tłuszczu. Niewskazane są: mleko tłuste, zbyt kwaśne przetwory mleczne, sery topione, sery twarogowe tłuste, sery żółte, śmietany o zawartości tłuszczu powyżej 9%.
• Z mięs należy wybierać chude gatunki, a więc kurczaki, indyki, cielęcinę i wołowinę. Podobnie jest z wędlinami - poleca się polędwicę, chudą szynkę, chude wędliny drobiowe. Z jadłospisu powinno wykluczyć się tzw. mięsa czerwone, czyli wieprzowinę, wołowinę, kaczki, gęsi, a także kiełbasy, pasztety, wędliny podrobowe i konserwowe.
• Wskazane są chude gatunki ryb, np. dorsze. Nie wolno jeść ryb tłustych, marynowanych oraz konserw rybnych.
• Spośród warzyw i owoców szczególnie polecane są pomidory, marchew, seler, dynia, owoce jagodowe, cytrusy. Należy raczej unikać warzyw krzyżowych (kapusta, brukselka, kalafior), strączkowych, brukwi, rzodkwi, cebuli, czosnku, pora, rabarbaru.
• Zaleca się spożywanie ziemniaków gotowanych i pure, zamiast smażonych i pieczonych z dodatkiem tłuszczu.
• W ograniczonych ilościach można stosować oleje roślinne i tłuszcze do smarowania pieczywa. Trzeba natomiast zrezygnować ze smalcu, słoniny, boczku, masła solonego oraz masła i margaryny używanych do smażenia.