Biochemia kliniczna białek osocza

Frakcja gamma-globulin

Stężenie

• normoproteinemia

• hipoproteinemia

• hiperproteinemia

Elektroforeza

Wskazania

• hipo/hiperproteinemia

• przyspieszone OB. (obecnie ESR - erythrocyte sedimentation rate)

• przyspieszają globuliny

• przyspieszają albuminy

• brak norm

• nieprawidłowa skala Arnetha-Schillinga

• w prawo

• w lewo - zły znak - nadmierne `odmłodzenie' populacji neutrofili - np. w białaczkach

• białkomocz (białka o masie cząsteczkowej > 600 kD nie są filtrowane w nerkach, a więc przechodzą białka lekkie np. łańcuchy L immunoglobulin)

• przewlekłe stany zapalne

• powiększenie ww. chłonnych

• bóle kostno stawowe - procesy zapalne lub nowotworowe

• gorączka, zwłaszcza o nieznanym punkcie wyjścia (tzw. GOK - God Only Knows)

Zasada badania

• wędrówka naładowanych cząsteczek białka w polu elektrycznym

• barwienie po rozdziale - zawsze motorem elektroforezy jest wędrówka białek, różnice dotyczą barwienia:

• na cukry - glikogram (glikoproteiny)

• na tłuszcze - lipogram (lipoproteiny)

• na białka - proteinogram (albuminy i globuliny)

Prawidłowy elektroforegram

albuminy	60%
globuliny:
α1	4%
α2	8%
β	12%
γ	16%

AUC - Area Under Curve - pole powierzchni pod krzywą - całkowite stężenie białek danej frakcji. Może zmieniać się obraz ale nie pole powierzchni (procentowy stosunek frakcji do siebie). Zmiana obrazu - np. dominacja jednej klasy gamma-globulin nad innymi (wyższy pik)

Gamma globuliny to:

• immunoglobuliny

• CRP

• czynnik XI krzepnięcia krwi

• prekalikreina

Część immunoglobulin (G,A,M) wędruje we frakcji beta.

CRP - charakterystyka:

• wiąże wielocukier C Streptococcus pneumoniae

• pierwsze odkryte białko ostrej fazy

• m. cz. 115-120 kDa

• w obecności Ca wiąze się z:

• fosfolipidami (lecytyna)

• kwasami nukleinowymi

• bez Ca wiąże się z histonami

• funkcja - aktywuje klasyczną drogę dopełniacza

• hsCRP - high sensitivity CRP - silny predyktor zawału m. sercowego

• wzrost w ciągu 24-48 h od APR - acute phase reaction

• przyrost stężenia do 2000 razy

Immunoglobuliny

• zmiana stężenia w funkcji wieku

• u niemowląt spada gwałtownie IgG

• po pierwszym szczepieniu obronnym wzrasta IgG, IgA, IgM

• IgG - główna

• 800-1000 mg%

• 80% przeciwciał surowicy

• przeciw bakteriom G(+), wirusom, toksynom

• IgA

• 150-250 mg%

• 10% przeciwciał surowicy

• wędruje w fazie beta

• immunoglobulina sekrecyjna (mleko, łzy, ślina etc)

• przeciwciała przeciwdurowe, przeciwbłonicze, przeciwinsulinowe, izoaglutyniny

• wzrost w przewlekłych zapaleniach, sarkoidozie, nowotworach, marskości wątroby

• IgM

• 50-180 mg%

• 5-10% przeciwciał surowicy

• pentamer, nie przechodzi przez łożysko

• pierwsza klasa produkowana w odpowiedzi na antygen, a potem class switching i powstają immunoglobuliny innych klas o identycznej swoistości wobec tego antygenu.

• przeciwciała w odczynie Wassermana, zimne aglutyniny, izohemaglutyniny, Rf, anty-Rh, przeciw bakteriom G(-)

Zaburzenia frakcji gamma-globulin

• agammaglobulinemia

• IgG <200 mg%

• IgM <20 mg%

• IgA śladowe

• hipogammaglobulinemia - dolne granice normy

• dysgammaglobulinemia - zaburzenia proporcji

• hipergammaglobulinemia

• poliklonalna - zmiana pola AUC, kształt podobny do prawidłowego, brak `nowego' piku

• patogeneza

• stymulacja różnych komórek organizmu

• przyczyna

• przewlekłe stany zapalne infekcyjne i nieinfekcyjne

• choroby wątroby (marskość, przewlekłe agresywne zapalenie)

• kolagenozy (SLE, RZS, PAN)

• choroby autoimmunologiczne (zapalenie tarczycy, cukrzyca typu I)

• białko całkowite z reguły w normie (6/8 mg/dl)

• monoklonalna - AUC takie samo, ale potężny pik w gamma-globulinach

• patogeneza

• jeden klon gamma-globulin w nadmiarze

• przyczyny

• choroby rozrostowe (nowotwory) ukladu odpornościowego:

• szpiczak mnogi (51% przypadków)

• makroglobulinemia Waldenstroma (16%)

• produkcja nadmiaru dużych IgM

• zatory małych naczyń

• inne nowotwory złośliwe (4%)

• białaczki i chłoniaki

• samoistna, bezobjawowa hipergammaglobulinemia monoklonalna (MGUS)

• choroba Franklina (łańcuchy ciężkie)

• szpiczak poronny (tylko z lekkimi łańcuchami)

Komponent M (monoklonalny)

• IgG (38-69%)

• IgA, IgM, IgD

• łańcuchy lekkie

• fragment Fc

Szpiczak mnogi

• białko monoklonalne

• IgG 50-60%

• IgA

• łańcuchy lekkie (BJP) 20%

• IgD

• IgE

• dwuklonalne

• brak białka M

Henry Bence-Jones

• BJP - Bence-Jones Protein

• białko monklonalne - w miarę ogrzewania próbki moczu na przemian krystalizuje się i rozpuszcza

• nie zawsze towarzyszy szpiczakowi

Diagnostyka step-by-step

1. Stężenie białka całkowitego - w hipergammaglobulinemii wzrasta

2. Elektroforeza białek

3. Immunoelektroforeza

• które białko uległo podwyższeniu

• z surowicy mono- lub poliklonalnej

4. Immunofiksacja

5. Stężenie klas immunoglobulin

6. Białko Bence-Jonesa w moczu

7. Rozmaz krwi obwodowej

8. Mielogram

9. Diagnostyka różnicowa

• wątroba (AspAT / AlAT / GGTP)

• kolagenozy