1. Rzymski kupiec wybrał się z armią cesarza Trajana na wojnę przeciwko Dakom. Przed wyruszeniem sporządził testament. Podczas walk popadł w niewolę u tego plemienia, gdzie po roku zmarł. Czy jego testament jest ważny? Uzasadnij odpowiedź.
2. Dwunastoletni Titus wyraził podczas uczty affectio maritalis wobec starszej od niego o siedem lat Druzilli, która zgodziła się zostać jego żoną. Dwa miesiące później otwarto testament jej przyjaciela Gaiusa i okazało się, że zapisał on Druzilli 20 tys. sesterców. Spadkobierca nie chce jednak wypłacić kobiecie tej kwoty. Czy Druzilla może skutecznie dochodzić tych pieniędzy? Odpowiedź uzasadnij.
W dwa i pół roku od pamiętnej uczty Tytusowi i Druzilli urodził im się syn Marcus. Oceń status familiae Marcusa.
3. Obywatel rzymski Paulus otrzymał w użytkowanie od swojego sąsiada Gaiusa piękną galijską niewolnicę, w której szybko zakochał się. Po roku niewolnica urodziła syna. Gaius, który nie ma żony i dzieci bardzo chciałby usynowić chłopca. Udziel mu porady prawnej.
4. Maevius został powołany na opiekuna w testamencie swojego przyjaciela Luciusa. Miał opiekować się pięcioletnim synem przyjaciela aż do osiągnięcia przez niego dojrzałości. Maevius wywiązywał się z opieki należycie, ale po dwóch latach opuściła go ukochana żona, przez co zaczął nadużywać wina i zaniedbał gospodarowanie zarówno majątkiem swoim, jak i swojego pupila. W końcu zaczął nawet pić za pieniądze uzyskane ze sprzedaży rzeczy należących do pupila. Udziel porady prawnej krewnym pupila, pragnącym ratować jego majątek.
5. Dwunastoletni Sextus bez zgody tutora kazał swemu niewolnikowi Stichusowi zaciągnąć u Gaiusa pożyczkę w wysokości 1500 sesterców. Niewolnik pożyczył żądaną sumę. Po upływie terminu do zwrotu pieniędzy Sextus powiedział, że nie ma zamiaru ich zwracać. Gaius wytoczył przeciw niemu actio qoud iussu. Kto wygra proces? Uzasadnij odpowiedź.
6. Pozostający pod władzą swojego ojca Markusa młody trybun legionowy Lucius popłynął wraz z wojskami cesarza Klaudiusza na podbój Brytanii. Podczas szturmowania celtyckiego grodu wykazał się męstwem, w skutek czego cesarz przydzielił mu z łupu pięć niewolnic oraz kilka srebrnych pucharów. Ciężko raniony oszczepem w kolejnej bitwie, Lucius sporządził testament, w którym zapisał niewolnice swojemu bratu (także pozostającemu pod władzą ojca) Gaiusowi, a puchary swojemu koledze z legionu, centurionowi Titusowi, również będącemu osobą alieni iuris. Rana okazała się śmiertelna. Czy testament Luciusa jest ważny? Do kogo należą niewolnice i puchary?
7. Senator Titus Plaucius ożenił się z jedenastoletnią Julią. W dwa lata później został dowódcą legionu i wyruszył na wojnę przeciwko Germanom, którzy w bitwie rozbili jego legion i wzięli go do niewoli. W 250 dni po tej bitwie Julia urodziła syna. Po trzech latach Plaucius zbiegł i udało mu się przedostać na terytorium Imperium. Gdy z pomocą przyjaciół wrócił do Rzymu okazało się, że Julia rok wcześniej wyszła ponownie za mąż i kilka dni temu urodziła córkę. Na wieść o powrocie Plauciusa postanowiła wrócić do jego domu, a on przywitał ją z radością. Oceń sytuację rodzinną bohaterów historii (Plauciusza, Julii oraz dwojga jej dzieci) na kolejnych jej etapach.
8. Dorosły mężczyzna sui iuris Marcus ożenił się z piętnastoletnią Julią, która wcześniej była narzeczoną jego wroga Luciusa. W 100 dni po wejściu do domu Marcusa, Julia urodziła syna. Następnie Marcus znudził się Julią i dokonał repudium. W rok później zakochał się w aktorce Druzilli, z którą zamieszkał i przedstawiał ją wszystkim jako swoją żonę. Druzilla urodziła mu dwie córki. Oceń sytuację rodzinną wszystkich dzieci Marcusa.
9. W III wieku przed Chrystusem senator Sempronius ożenił się z córką senatora Claudiusa, Claudią. Podczas ceremonii zaślubin kapłan Jowisza w obecności ośmiu świadków złożył na ołtarzu boga chleb orkiszowy. Tego samego dnia Claudius przeniósł na Semproniusa w drodze mancypacji rzeczy Claudii, 10 niewolników oraz 10 tys. asów. Sempronius nie był jednak dobrym mężem, gdyż zaniedbywał żonę i wdawał się w przelotne romanse z kobietami o złej reputacji. Po jedenastu miesiącach Claudia miała tego dość i pod nieobecność męża kazała owym 10 niewolnikom spakować swoje rzeczy i w raz z nimi wróciła do domu ojca. Kilka godzin później do domu Claudiusa wpadł wściekły Sempronius wrzeszcząc, że nie chce takiej żony i że się z nią rozwodzi. W trzy dni później ochłonął jednak, gdyż małżeństwo to miało dla niego duże znaczenie polityczne. Poszedł ponownie do domu Claudiusa i zażądał powrotu żony twierdząc, że ma nad nią władzę i nie wyraża zgody na rozwód. W odpowiedzi Claudius odmówił wydania córki i zażądał zwrotu 10 tys. asów. Rozstrzygnij spór między senatorami.
10. Lekkoduch Gaius ożenił się bez większego zastanowienia z trzynastoletnią Julią. Po kilku miesiącach stwierdził jednak, że młoda żona wcale mu się nie podoba, za to zakochał się w jej matce Flavii, kobiecie sui iuris. Rozwiódł się z Julią, oświadczył się Flavii i został przyjęty. Po roku wspólnego pożycia urodził się im syn Titus. Oceń jego sytuację rodzinną.
11. W 451 roku przed Chrystusem w bitwie z Hernikami plebejski legionista Titus poległ ratując życie dowodzącemu legionem patrycjuszowi Appiusowi Claudiusowi. Ten z wdzięczności postanowił adrogować szesnastoletniego syna poległego żołnierza, Gaiusa. Mimo szczerości jego intencji, lud zebrany na zgromadzeniu nie zaaprobował takiego rozwiązania. Rozeźlony Claudius nie zważając na to zaprosił Gaiusa do swego domu i traktował go jak syna, do czego wszyscy się z czasem przyzwyczaili. Po trzech latach Appius Claudius wyswatał Gaiusa z córką innego patrycjusza. Po dwóch latach ze związku urodził się pierwszy syn, po dwóch kolejnych następny. Oceń sytuację rodzinną obu chłopców.
12. Dwóch niewolników Titusa dotkliwie pobiło chłopca należącego do jego sąsiada Gaiusa. W wyniku obrażeń ofiara po trzech dniach zmarła. Titus postanowił uniknąć odpowiedzialności i szybko sprzedał obu sprawców swojemu bratu Seiusowi. Udziel porady prawnej Gaiusowi.
13. Quintus ożenił się ze swoją siostrzenicą Julią, która urodziła mu syna Titusa. Gdy chłopiec miał szesnaście lat, ukradł konia mieszkającemu nieopodal Marcusowi. Marcus chce wytoczyć skargę o odzyskanie konia oraz skargę penalną z tytułu kradzieży. Kogo powinien pozwać?
24. Julia była najpierw żoną Gaiusa, któremu urodziła dwóch synów. Po śmierci męża została żoną Marcusa, któremu urodziła syna i córkę. W końcu Marcus postanowił się ożenić z inną kobietą i dokonał repudium, jednakże kobieta, którą sobie upatrzył Marcus odrzuciła jego zaloty. Niedługo potem zmarł bogaty wuj Julii. Okazało się, że w swoim testamencie zostawił Julii i Marcusowi po 50 tys. sesterców. Kto z byłych małżonków może otrzymać swój zapis? Odpowiedź uzasadnij.
15. Niewolnik Stichus został wyzwolony w testamencie przez swojego właściciela Marcusa. Niedługo potem kupił sobie niewolnicę Aspazję i wyzwolił ją przed pretorem, chcąc następnie wziąć ją za żonę. Aspazja odmówiła jednak zgody na małżeństwo, na co Stichus stwierdził, że w takim razie przywraca ją do stanu niewoli za rażącą niewdzięczność. Aspazja zdołała jednak uciec Stichusowi i poprosić swojego poprzedniego właściciela o wytoczenie procesu o jej wolność. Kto wygra ten proces? Odpowiedź uzasadnij.
1