Wskaźniki syntetyczne - miary dochodu narodowego ( AGREGATY DOCHODU NARODOWEGO)

AGREGAT PKB ( Gross Domestic Product )

( w warunkach gospodarki zamkniętej i bez państwa)

1. METODA SUMOWANIA WARTOŚCI DÓBR I USŁUG ( METODA STRUMIENIA PRODUKCJI)

• jest miarą wartości dóbr i usług, wytworzonych w danym roku w danym kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem czynników produkcji.

1. dobra pośrednie i dobra finalne

dobra pośrednie - dobra częściowo przetworzone, stanowiące nakład w procesie produkcji w innym przedsiębiorstwie ( gdzie będą zużywane);

dobra finalne - dobra nabywane przez ostatecznego użytkownika

( ostatecznego nabywcę), jako dobra konsumpcyjne albo inwestycyjne.

2. wartość dodana

Wartość dodana - przyrost wartości dóbr i usług, będący rezultatem danego procesu produkcji.

Wartość dodana = wartość dóbr i usług wytworzonych w danym przedsiębiorstwie - koszty rzeczowe ( nakłady zużytych w produkcji czynników wytwórczych).

Wartości dodanych ze wszystkich krajowych przedsiębiorstw = agregat Wartości Dodanej

Zapasy - dobra utrzymywane w przedsiębiorstwie na potrzeby przyszłej produkcji;

W rachunku dochodu narodowego- zapasy = dobra niesprzedane

2. METODA SUMOWANIA DOCHODÓW Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI

1. agregacja dochodów według rodzaju dochodów lub sektorów

2. agregacja przy pomocy wartości dodanej

PKB = Y= dochodów z czynników produkcji =

wartości dodanych

Wliczamy dochody osiągnięte na rynku czynników produkcji !

Nie wliczamy żadnych dochodów o charakterze wtórnym ( np. emerytury, renty, zasiłki, stypendia, darowizny itp.)

3. METODA SUMOWANIA WYDATKÓW

PKB = suma wydatków na zakup dóbr finalnych wytworzonych przez przedsiębiorstwa krajowe.

Na PKB składają się:

a)wydatki gospodarstw domowych na zakup krajowych dóbr konsumpcyjnych ( C )

b)wydatki przedsiębiorstw na zakup krajowych dóbr inwestycyjnych ( I )

PKB= Y= C + I ( Y=C+S , S=I, Y=C+I)

W warunkach gospodarki otwartej i z udziałem państwa pojawiają się następujące odpływy i dopływy:

a ) w strumieniu wydatków: PKB = C + I + Exp - Imp

PKB = C + I + Nx ( Nx = Exp - Imp)

Oraz „G” - wydatki rządowe

PKB= C + I + G + Exp - Imp= PKB w cenach rynkowych

b) w strumieniu dochodów :

PKB= ( C+ I+ G+Exp-Imp ) - Podatki pośrednie + Subsydia =

PKB w cenach czynników produkcji

PKB w cenach rynkowych > PKB w cenach czynników produkcji

Pamiętaj:

• dobra importowane nie są wykazane w PKB ujmowanym od strony strumienia dóbr i usług, ale muszą znaleźć wyraz w strumieniu wydatków!!!

• podatki bezpośrednie i transfery nie są włączone do PKB metodą sumowania dochodów ; one tylko zmieniają sposób podziału dochodu w społeczeństwie!!

• dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich i płatności transferowych to Rozporządzalne Dochody Osobiste

• jeśli od PKB odejmiemy Amortyzację otrzymamy PKN ( Produkt Krajowy Netto).

PNB - Produkt Narodowy Brutto ( Gross National Product)

W gospodarce otwartej pojawiają się dwa rodzaje strumieni:

1. eksportu i importu

2. dochodów z tytułu własności czynników produkcji, osiąganych za granicą.

PNB - łączne dochody osiągane przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB= PKB + dochody netto z tytułu własności za granicą

( dochody netto = nadwyżka napływu dochodów z tytułu świadczenia usług czynników produkcji za granicą nad odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez cudzoziemców usług czynników produkcji w danym kraju).

PNN- Produkt Narodowy Netto ( Net National Product ) zwany Dochodem Narodowym

PNN= PNB - Amortyzacja

……………………………………………………………………………………………………

Wszystkie agregaty ( PKB, PNB itd. przelicza się na 1 mieszkańca ( per capita).

Wszystkie agregaty ( PKB, PNB itd. ujmować należy jako nominalne i realne).

………………………………………………………………………………………………….

W polskiej praktyce metodologia obliczania w / w agregatów stosuje się jest zgodna z systemem SNA-1939 i ESA -1995 ( wcześniej stosowano system MPS )

SNA System of National Accounts

ESA Europejski System Rozrachunków

MPS Material Products System

PROPONOWANE (inne niż w/w agregaty) MIERNIKI poziomu rozwoju gospodarczego:

1. MEW - wskaźnik dobrobytu ekonomicznego Measure of Economic Welfare)

2. NNW - wskaźnik krajowego dobrobytu ( Net Ntional Welfare)

3. EAW - wskaźnik ekonomicznych aspektów dobrobytu ( Index of the Economic Aspects of Welfare)

4. ISEW - wskaźnik trwałego dobrobytu ekonomicznego ( Index of Sustainable Economic Welfare).

W porównaniach poziomu rozwoju różnych krajów stosuje się także mierniki analityczne ( charakteryzują odrębne dziedziny rozwoju ekonomiczno-społecznego i cywilizacyjnego).

……………………………………………………………………………………………………………………………………..

PODZIAŁ DOCHODU NARODOWEGO:

1. podział pierwotny ( obywa się między podmiotami, uczestnikami procesu wytwarzania dóbr i usług), dystrybucja dochodu narodowego;

2. podział wtórny ( obejmuje wszystkie procesy i mechanizmy oddziałujące na drodze od wytwarzania dochodu narodowego do jego ostatecznego zużytkowania); redystrybucja dochodu narodowego- poprzez budżet i rynek;

oraz

3. podział ostateczny ( podział wytworzonego dochodu narodowego z punktu widzenia jego przeznaczenia)

1. Fundusz Konsumpcji

2. Fundusz Akumulacji

Tablice przepływów międzygałęziowych

„ input- output „ Wassily Leonief `a

Tablice - makieta gospodarki , pokazująca wewnętrzne zależności techniczno-ekonomiczne między różnymi gałęziami gospodarki narodowej.

Sprzedaż jednej gałęzi ( output) jest nakładem (input) dla innej.

( W.Leotief - ur. 1906 r.; ukończył uniwersytet w 1925 r; 1928 r. doktorat w Berlinie; 1931 r. pracownik National Bureau of Economic Research; 1941 r. - publikacja pracy pt.” struktura gospodarki amerykańskiej” i praca na Uniwersytecie Harvarda; 1946 r. - zostaje profesorem Uniwersytetu Harvarda;

1973 r. - zostaje laureatem Nagrody Nobla; obecnie emerytowany profesor MITI ( autor modelu globalnego).

---