DEFIBRYLACJA ELEKTRYCZNA
Defibrylacja polega na przepuszczeniu przez klatkę piersiową energii w celu wywołania krótkotrwałej asystolii, co umożliwia podjęcie normalnej czynności fizjologicznemu ośrodkowi bodźcotwórczemu i układowi bodźcoprzewodzącemu serca. Mechanizm działania polega na wywołaniu jednoczesnej depolaryzacji wszystkich komórek serca przez przepływający w bardzo krótkim czasie (kilku tysięcznych sekundy) ładunek elektryczny. Równoczesne rozładowanie tą metodą wszystkich komórek serca jest najskuteczniejszą metodą przerywania napadu migotania lub trzepotania komór. Warunkiem skuteczności jest zapewnienie mięśniowi sercowemu odpowiedniego przepływu możliwie dobrze natlenionej krwi i przynajmniej częściowego opanowania kwasicy. Skuteczność defibrylacji jest odwrotnie proporcjonalna do czasu, który upłynął od zatrzymania krążenia do jej wykonania.
Do wykonania defibrylacji służy defibrylator. Jest to proste urządzenie, składające się ze źródła energii elektrycznej, kondensatora gromadzącego ładunek elektryczny żądanej wielkości oraz dwu elektrod połączonych z kondensatorem izolowanymi przewodami. Defibrylator może mieć wbudowany także kardioskop umożliwiający uzyskanie obrazu elektrokardiograficznego z wbudowanych elektrod, przyłożonych do ściany klatki piersiowej lub przez osobne przewody z typowych odprowadzeń. W rękojeści jednej z elektrod defibrylujących znajduje się przycisk, który umożliwia wyzwolenie ładunku elektrycznego o pożądanej energii (do360 J). Niektóre defibrylatory automatycznie rozpoznają rodzaj zaburzeń czynności bioelektrycznej mięśnia sercowego i wyzwalają impuls elektryczny pożądanej mocy.
Przed wykonaniem defibrylacji elektrody defibrylatora należy posmarować żelem do ekg dla poprawienia przewodzenia prądu w miejscu ich zetknięcia ze skórą. Należy naładować kondensator i dokładnie przycisnąć elektrody do powierzchni klatki piersiowej tak, aby jedna znajdowała się na prawo od mostka, poniżej obojczyka a druga w okolicy koniuszka serca. Podczas wykonywania defibrylacji należy zwrócić uwagę, aby żadna z osób biorących udział w akcji reanimacyjnej nie dotykała chorego ani łóżka, na którym leży.
Po zakończeniu zabiegów resuscytacyjnych elektrody defibrylatora należy umyć i wytrzeć do sucha, natomiast defibrylator trzymać w stałej gotowości do użycia.
KARDIOWERSJA ELEKTRYCZNA
Kardiowersja elektryczna jest metodą, w której za pomocą silnego, pojedynczego impulsu prądu stałego uzyskuje się jednoczesną depolaryzację komórek mięśnia sercowego. Następująca po tym repolaryzacja wszystkich komórek umożliwia powstanie fizjologicznego pobudzenia. Dzięki temu zostaje przywrócony rytm zatokowy.
Wskazaniami do wykonania kardiowersji elektrycznej są :
Napadowe i utrwalone zaburzenia rytmu, szczególnie przebiegające z szybką czynnością serca tj. częstoskurcz napadowy, migotanie i trzepotanie przedsionków.
W kardiowersji wyładowanie elektryczne jest zsynchronizowane z czynnością bioelektryczną serca. Defibrylator wyzwala impuls w kilka milisekund po pojawieniu się w zapisie ekg załamka R. Ma to na celu uniknięcie wyładowania w okresie refrakcji bezwzględnej.
Zabieg kardiowersji może być przeprowadzony w trybie nagłym lub też jako zabieg planowy.
Zabieg ten wykonuje się w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym.
Przebieg wykonania kardiowersji elektrycznej :
ułożenie chorego płasko, bez poduszki,
usunięcie protez zębowych i metalowych przedmiotów,
podłączenie kroplowego wlewu dożylnego,
podłączenie i przygotowanie aparatu do kardiowersji,
przygotowanie zestawu do intubacji,
wybranie odpowiedniego odprowadzenia ekg,
pokrycie elektrod żelem,
podanie choremu środków znieczulających,
ustawienie wielkości energii impulsu,
przyłożenie elektrod do klatki piersiowej chorego,
wyzwolenie impulsu przez naciśnięcie przycisku.
Po wykonaniu kardiowersji i uzyskaniu powrotu rytmu zatokowego należy nadal dokładnie obserwować chorego, zwracając szczególną uwagę na jego oddech oraz zachowanie się ciśnienia i tętna ze względu na możliwość wystąpienia powikłań.
STYMULACJA ELEKTRYCZNA
Stymulacja elektryczna polega na dostarczaniu do serca impulsów prądu elektrycznego o małej energii i krótkim czasie trwania. Każdy impuls powoduje skurcz serca. Jeżeli impulsy są doprowadzane z częstością zbliżoną do fizjologicznej częstości akcji serca, kurczy się ono rytmicznie, zapewniając tkankom dostarczanie prawidłowej ilości utlenowanej krwi.
Impulsy pobudzające serce są wytwarzane w urządzeniach elektronicznych zwanych stymulatorami, czyli rozrusznikami serca i doprowadzane do wsierdzia lub nasierdzia za pomocą cienkich elektrod. Zestaw złożony ze stymulatora i elektrody nazywamy układem stymulującym.
Różne rodzaje i odmiany stymulatorów służyć mogą do stymulacji przedsionków (stymulacja przedsionkowa), stymulacji komór (stymulacja komorowa) lub kolejno stymulacji przedsionków i komór (stymulacja sekwencyjna).
Stymulatory mogą być przeznaczone do stymulacji czasowej (stymulatory zewnętrzne) lub stymulacji stałej (stymulatory wszczepiane na stałe).
Wskazania do natychmiastowej stymulacji czasowej :
Zaburzenia przewodzenia w świeżym zawale mięśnia sercowego (blok przedsionkowo - komorowy III stopnia lub II stopnia typu Mobitza II ze znaczną bradykardią, poważne ostre zaburzenia przewodzenia śródkomorowego)
Ostry blok przedsionkowo - komorowy II lub III stopnia niezawałowy np. w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego, po zabiegach operacyjnych na sercu, po przedawkowaniu leków antyarytmicznych)
Konieczność zabezpieczenia planowanej implantacji układu stymulującego u chorych zakwalifikowanych do stymulacji stałej, u których występują częste zespoły MAS.
Osłona zabiegów operacyjnych u chorych z zaburzeniami automatyzmu lub przewodzenia, u których występuje duże prawdopodobieństwo ich nasilenia i wystąpienia zatrzymania krążenia.
Wskazaniem do stałej elektrostymulacji serca jest występowanie napadów MAS lub niewydolności krążenia (mózgowego, wieńcowego, przewlekłej zastoinowej) w następstwie zaburzeń automatyzmu i pobudliwości (rzadkoskurcz zatokowy, zahamowanie zatokowe) oraz zaburzeń przewodzenia (blok przedsionkowo - komorowy II lub III stopnia, blok zatokowo - przedsionkowy).
3