KWESTIONARIUSZ NADZIEI PODSTAWOWEJ - BHI - 12
Jerzy Trzebiński i Mariusz Zięba
PODSTAWY TEORETYCZNE
1) Według teorii Ericksona nadzieja podstawowa jest szczególnym przeświadczeniem człowieka o dwóch ogólnych i powiązanych ze sobą właściwościach świata: a) że jest on uporządkowany i sensowny oraz że b) generalnie jest przychylny ludziom. W tym sensie nadzieja stanowi podstawę interpretacji zdarzeń dziejących się w świecie, zwłaszcza zdarzeń przyszłych, które człowiek próbuje przewidzieć, ocenić i oszacować swoje szanse.
2) Poziom nadziei podstawowej jest ważnym czynnikiem osobowościowym, umożliwiającym konstruktywne działanie człowieka w sytuacjach nowych i/ lub sytuacjach rozpadu dotychczasowego ładu. W sytuacjach nowości nadzieja zwiększa gotowość do podejmowania nowych wyzwań i budowanie nowego porządku w otaczającej nas rzeczywistości. Osoby o silnej nadziei podstawowej szybciej godzą się ze stratą starego porządku, a tym samym łatwiej przechodzą do fazy kształtowania nowego ładu.
3) Nadzieję podstawową należy traktować jako względnie stabilny element osobowości, który kształtuje się w dzieciństwie i stanowi ważny składnik globalnej wizji świata. W tym sensie nadzieja podstawowa jest kompetencją osobowości, która organizuje ludzkie zachowania szczególnie w obliczu ważnych sytuacji życiowych.
OPIS KWESTIONARIUSZA, PROCEDURA BADANIA I OBLICZANIE WYNIKÓW
Kwestionariusz BHI - 12 składa się z 12 stwierdzeń, z czego 9 to stwierdzenia diagnostyczne, a 3 pozostałe (1, 4, 7) to stwierdzenia buforowe. Stwierdzenia diagnostyczne odnoszą się do przekonań na temat przychylności świata oraz porządku i przewidywalności w świecie.
Zadaniem osoby badanej jest ocenić na skali pięciostopniowej stopień w jakim zgadza się z poszczególnymi stwierdzeniami.
Odpowiedzi punktuje się w skali od 1 do 5, przy czym dla pozycji 3, 5, 9, 10, 12 stosujemy punktację odwróconą, tzn. za kategorię 1 przyznajemy 5 punktów, za 2 - 4 punkty, za 3 - 3 punkty itd. Wynikiem jest suma punktów, która stanowi wskaźnik ogólnego poziomu nadziei podstawowej. Im wyższy wynik tym wyższa nadzieja podstawowa.
FUNKCJE NADZIEI PODSTAWOWEJ W ŻYCIU CZŁOWIEKA
Badania wykazały, że:
a) ogrywa podstawowa rolę w radzeniu sobie w sytuacjach nieodwracalnej straty (np. śmierci kogoś bliskiego). W takich sytuacjach osoby z silną nadzieją podstawową częściej stosują unikowy styl radzenia sobie ze stresem, który wyraża się między innymi wycofaniem z sytuacji. Adaptacyjna rola nadziei podstawowej polega na nieangażowaniem się w zmianę faktu, którego zmienić nie można. Natomiast w sytuacjach niepowodzenia silniejsza nadzieja podstawowa wiąże się z większym zaangażowaniem w problem.
b) dzięki tendencji do pozytywnego myślenia i pozytywnych emocji nadzieja podstawowa zwiększa konstruktywność przeddecyzyjnych procesów poznawczych w sytuacjach trudnych.
c) w znaczący sposób wpływa na powodzenie procesu terapeutycznego
d) ułatwia przezwyciężenie kryzysu tożsamości wywołanego odrzuceniem przez bliskich
Osoby z silną nadzieją podstawową są:
optymistyczne
otwarte na świat i ludzi
towarzyskie
sumienne
charakteryzują się:
poczuciem satysfakcji i zadowolenia z życia
pozytywnym nastrojem
poczuciem kontroli
wiarą we własny sukces
niskim poczuciem lęku
niską depresyjnością