05-09-2011 (wykład) - ostatni

7. Metody pracy we współpracy

UKŁADANKA POZU - podwójna ocena w zespołach uczniowskich.

Grupa metod która uczy współpracujące ze sobą zespoły samodzielnego zdobywania wiedzy, przy czym ten sukces grupowy gdzieś uzależniony jest od sukcesu indywidualnego. Rozwiązania podczas których uczniowie pomagają sobie nawzajem, uczą się wzajemnie, mają czas na dyskutowanie, argumentowanie, przedstawianie własnego zdania. Metody te stosujemy gdy chcemy żeby uczniowie nauczycieli się samodzielnie zdobywać wiedze, współpracować ze sobą, aby nauczyli się komunikować ze sobą, negocjować stanowiska.

Układanka - przebieg

· Podziel klasę na 5 grup po 5 osób (grupy ekspercie)

· Każda grupa dostaje do przestudiowania inną partię materiału, odczytują, dyskutują

· Na hasło „start” uczniowie dobierają się w grupy tak, aby w każdej nowej grupie znalazł się ekspert od innej partii materiału. Eksperci kolejno relacjonują czego się nauczyli w swojej grupie, stają się nauczycielem relacjonując.

· Powrót do swoich grup, sprawdzenie czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.

Generalnie mówiąc zasada bardzo prosta, uczeń uczy ucznia. Materiał nauczania podany jest na piśmie. Najlepiej organizacyjnie jest gdy grupy liczną tyle samo członków. W wymiarze organizacyjnym warto jest określić limit czasu potrzebny na kolejne kroki. Z góry określić ile jest czas na wykonanie zadania.

PODWÓJNA OCENA W ZESPOLE UCZNIOWISKIM

Nauczyciel raz na tydzień podaje uczniowi nowy materiał, klasa podzielona jest na zespoły 4, 5 osobowe, i najpierw członkowie zespołu doskonalą opanowanie tego materiału nauczania korzystając z różnych źródeł, a następnie pomagają sobie w zrozumieniu tego materiału, dyskutując, analizując. Co tydzień lub co dwa tygodnie, uczniowie przechodzą takie indywidualne sprawdzenie postępów. Na postawie tego sprawdzianu uczniowie otrzymują informacje dotyczące indywidualnego postępu. Często towarzyszy temu takie publiczne uznanie postępów - które jest wyrażane w postaci gazetki, w radiowęźle.

8. Metody i techniki dyskusyjne

DYSKUSJA

Zorganizowana wymiana myśli na jakiś temat.

Cel: Rozwijanie uniwersalnych umiejętności:

· Argumentowania

· Przekonywania

· Formułowania zwartych precyzyjnych wypowiedzi

· Zadawania pytań

· Wnioskowania

· Aktywnego słuchania, zrozumienia odmiennych opinii

Oprócz uniwersalnych umiejętności metoda ta uczy rozumienia poglądów innych, szacunku dla innych poglądów, przygotowuje do formułowania własnych poglądów, ale także uznawania czyjegoś stanowiska. Prowadzi do skutecznego porozumiewania się

Przygotowując uczniów do dyskusji należy zaznajomić ich z:

· Rolą moderatora

· Fazami dyskusji

· Zasadami uczestnictwa (przedstawiamy swoje własne stanowisko, nie przerywamy osobie mówiącej, argumentujemy swoje stanowisko, nie mówimy jednocześnie z druga osobą, aktywnie słuchamy, włączamy się i odnosimy do innych wypowiedzi, nie obrażany innych uczestników dyskusji )

· Zasadami przekazywania i przejmowania informacji zwrotnej

Dyskusje mają różnego typu formę od dyskusji kierowane do takiej lekkie, wolnej, Są jej różne odmiany, burza mózgów itp.

Struktura dyskusji

1. Faza początkowa

2. Faza rozwoju

3. Faza porządkująca

4. Faza końcowa

DYSKUSJA - KARUZELA

Karuzela jest jedną z odmian dyskusji, jest formą dyskusji na określone tematy.

Przebieg

1. Podanie tematu dyskusji i informacji o przebiegu metody.

2. Zapisanie krótkiej notatki przez uczniów na dany temat

3. Uczniowie tworzą pary (sami lub z pomocą nauczyciela)

4. Uczniowie siadają w kręgach aby widzieć twarz partnera z pary

5. Uczniowie z kręgu wewnętrznego w ciągu pięciu minut mówią partnerowi z kręgu zewnętrznego co Sądzią na dany temat i jakie mają pomysły rozwiązań, druga osoba robi notatki

6. Na hasło nauczyciela krąg wewnętrzny przesuwa się o dwa krzesła. Przedstawiciele kręgu zewnętrznego mówią co sądzą na dany temat.

7. Po kilku takich rundach uczniowie formułują wnioski i zapisują je na tablicy

8. Opracowanie przez uczniów w mniejszych grupach wspólnego stanowiska uwzględniającego wnioski z tablicy i przedstawienie go.

Ważne jest aby kolejne rundy były coraz to większe. Karuzela może dotyczyć nowego tematu, ale także jego powtórki. Metoda ta pozwala na aktywizowanie każdej grupy, każdy musi przekazać swoje, zdanie, jakieś stanowisko na przedstawiony temat.

Sześć myślących kapeluszy

Dyskusja z przyjęciem określonego sposobu myślenia, z góry uczestnikom dyskusji narzucony jest sposób myślenia

Sposoby myślenia w metodzie „sześciu kapeluszy”

Siwy kapelusz - FAKTY (Myślenie ukierunkowane na fakty, dyscyplinę emocjonalną i bezstronność, Nie interpretujemy i nie oceniamy, chłodno stwierdzamy stan rzeczy, nie przyjmując niczyjego punktu widzenia. Jesteśmy opanowani, nie opowiadamy o subiektywnych wrażeniach)

Czerwony kapelusz - EMOCJE (Myślenie wiąże się z emocjami i uczuciami)

Czarny kapelusz - pesymizm

Żółty kapelusz - Optymizm - widzimy świat przez różowe okulary, jesteśmy pełni nadziei i optymizmu.

Zielony kapelusz - Możliwości - myślenie w tym kapeluszu oznacza nowe koncepcje i rozwiązania. Symbolizuje innowatora, osobę twórczą, pełną nowych pomysłów.

Fioletowy kapelusz - Organizator - kontroluje proces (nie tylko swojego) myślenia i dyskusji, na wszystko patrzy z dystansem. Potrafi wykorzystać innych do działania, dokonuje streszczenia, opisu, podsumowania i wyciąga końcowe wnioski

Uczniowi przekazuje się sposoby myślenia jakie dotyczą poszczególnych kapeluszy. Reprezentanci tych kapeluszy przedstawiają argumenty w dyskusji.

DYSKUSJA Z TALIĄ KART

Uczniowie losują te karty, na tych kartach mają też przypisane zadanie co do zawierania głosu w dyskusji, rozpoczyna osoba, która wylosuje kartę o rozpoczęciu dyskusji, a kończy osoba która ma kartę podsumuj dyskusję. Istotne jest pozbywanie się tych kart, w sposób taki, że musimy nawiązać do poprzedniego przedmówcy np. popierz przedmówcę, skrytykuj, utrudnij dyskusję w dowolny sposób, zrezygnuj z wypowiedzi.

Przykładowe talie kart:

· Oceń atmosferę panującą w czasie dyskusji

• Podważ argumenty przeciwnika

• Włącz się do dyskusji używając emocji

• Rozpocznij dyskusję

• Zakończ i podsumuj dyskusję

• Sprzeciwiasz się przedmówcy. Podaj argumenty

• Popierasz przedmówcę. Podaj argumenty

• Ostro skrytykuj ostatnią wypowiedź

• Przedstaw omawiany problem z perspektywy n-la

• Zrezygnuj z wypowiedzi itd.

8. Metody i techniki rozwijające twórcze myślenie - kształtują twórczość myślenia, giętkość myślenia

SŁOWO PRZYPADKOWE

Te propozycje kształcą pomysłowość, przełamywanie myślenia stereotypowego. Przedstawione propozycje mobilizują uczniów dom myślenia.

Słowo przypadkowe, to technika która polega na wyszukiwaniu zupełnie przypadkowych wyrazów i łączenie ich z konkretnym zagadnieniem. Zabawa polega na tym, że uczniom rozdajemy kartki, uczniowie podzieleni są na 4, 5 osobowe grupy, na kartce każdy z uczniów pisze jakieś słowo, zagina kartkę i przekazuje dalej a kolejna osoba powtarza tą czynność, kartka wędruje do tego momentu, aż wróci do właściciela. Jego zadaniem jest na podstawie tych słów ułożyć historyjkę, opowiadanie, stworzyć wiersz.

NIEZWYKŁE ZADANIA

Technika pozwalająca na rozwijanie logicznego myślenia, rozdajemy uczniom kartki i prosimy aby rozrysowali na nich kontury, w kontury maja wpisać np. ulubione, zbierze, ulubiona potrawa, pora roku. Ci uczniowie którzy wybrali np. takie same zwierze tworzą grupę, a zadanie tej grupy jest stworzenie wiersza, który koncentruje się według wybranego typu. Np. jeśli osoby połączą się w daną grupę wg ulubionej pory roku to ich zadaniem będzie ekspresja plastyczna itd. Jeśli chodzi o potrawę to np. zrobic jakiś przepis. Każdą z grup obowiązuje limit czasu.

9. Metody i techniki grupowego podejmowania decyzji - decyzja jest to końcowy krok dłuższego procesu rozwiązywania problemu (decyzja to wynik rozważań w procesie podejmowania decyzji)

DRZEWO DECYZYJNE

Uczniom potrzebna jest plansz która będzie ilustrowała kroki podejmowania decyzji.

· Zapisz problem np.„Syn marnotrawny wraca do domu - jak powinni postąpić członkowie rodziny?”

· Podziel uczniów na grupy

· Uczniowie pracują nad możliwymi rozwiązaniami. Analizują zalety i wady każdego rozwiązania i zapisują w kartach pracy. W koronie drzewa zapisują ostateczną decyzję

· Grupy przedstawiają decyzję i uzasadniają ją

TECHNIKA GRUPY NOMINALNEJ

Ramy organizacyjne

· Optymalna wielkość grupy wynosi 8 do 10 osób

· Jeżeli jest to większa grupa należy dokonać podziału podgrup do punktu 7.

Przebieg

1. Przedstawienie pytania (Nie powinno być ono zbyt szczegółowe)

2. Indywidualne odpowiedzi na kartkach

· Uczniowie zapisują odpowiedzi mazakiem na kartkach (kartka A4, pocięta na 4 części)

· Na jednej kartce jedna odpowiedz

· Każda osoba może udzielić kilku odpowiedzi

3. Odczytanie odpowiedzi

4. Wyjaśnianie, dopowiedzenia, eliminacja powtórzeń

· Uczniowie proponują zdjęcie tych kartek której się powtarzają

· Jeżeli autor zgodzi się na zdjęcie danej odpowiedzi, nauczyciele odkładają na bok

5.Indywidualny wybór (5 odpowiedzi)

· każdy uczeń dokonuje indywidualnego wyboru 5 kartek dla niego najważniejszych (nie muszą to być jego)

6. Indywidualny ranking (punktacja od 1 do 5 punktów)

· Każdej z wybranych odpowiedzi przyznaje się od 1 do 5 punktów

· 1 - odpowiedź najmniej ważna z tych pięciu

· 5 - odpowiedz najważniejsza

7. Przedstawienie - zestawienie rankingu

· Uczniowie nanoszą swoje odpowiedzi na wspólny plakat

10. Metody i techniki planowania

GWIAZDA PYTAŃ

(Kto?, Co?, Kiedy?, Jak?, Gdzie?) Uczniowie koncentrują się na szukaniu odpowiedzi, na zadawane pytania.

PROJEKT

„Indywidualne lub wspólne przedsięwzięcie, której jest starannie zaplanowane i zaprojektowane tak, aby osiągnąć konkretny cel, np. projekt badawczy”

Rodzaje projektów

- metoda działania

- opis przedsięwzięcia

- metoda nauczania - pozwala przejść od pomysłu do działania. Generalną kwestia jest to, że zawsze ma jakiś cel, który jest realistyczny, ograniczony w czasie i przestrzeni, odnosi się do jakiegoś przedsięwzięcia bardziej złożonego

Projekt odnosi się do przedsięwzięcia złożonego, rozbudowanego. Charakterystyczne dla projektu jest to, że przebiega według ściśle określonych faz.

1. Inicjowanie (wymyślenie tego projektu, tego, czego ten projekt będzie dotyczył, zastanawianie się nad kluczowymi elementami projektu, celem, kto może w nim uczestniczyć, kiedy może być realizowany)

2. Planowanie (dotyczy jasnego dookreślenia wyżej wymienionych czynności, w tym etapie musi być już określony czas realizowania poszczególnych zadań, cel, temat projektu)

3. Realizowanie - obejmuje wszystkie zadania wykonawcze, realizowanie ich (np. przegląd materiałów), n-l ukierunkowuje pracę uczniowską

4. Kontrolowanie - śledzenie czynności wykonawczych (kontrolowanie przez samego ucznia bądź nauczyciela), kontrolowanie pracy przez poszczególnych uczestników, może doprowadzić do korekty wcześniejszego planu, wprowadzenie zmian)

4. Zamykanie (etap który obejmuje prezentację wyników, podsumowywanie, wyciąganie wniosków itd.)

Realizacja projektu wiąże się z różnego typami Emocji pozytywnych i negatywnych.

O Sceptycyzm „Czy warto?”

O Entuzjazm „Warto !”

O Euforia „Rewelacja”

O To zabiera sporo czasu

O Zwątpienie „Gdzie te rezultaty”

O Itd.,

Ważne jest, aby uczniowie mieli świadomość tych emocji, które mogą towarzyszyć im podczas realizacji projektu, gdyż nie od razu widać rezultaty tej pracy, co może prowadzić do negatywnych uczuć.

Warto wykorzystać prostą gwiazdę pytań - przy fazie inicjowania

Nie jest oceniany tylko finalny wynik, ale ocena dotyczy różnych kwestii (samodzielności, terminowości w działaniu, planu prezentacji, sposobu działania)

W projekcie nie jest oceniane tylko to, co zostało wykonane. Ocena może dotyczyć także poszczególnych etapów, działań, terminowości. Uczniowie muszą poznać elementy kryteria oceny - muszą wiedzieć co będzie oceniane.

11. Gry dydaktyczne

POKER KRYTERIALNY

Ramy organizacyjne:

· Czas na przeprowadzenie gry wynosi 10 - 20 minut

· Do przeprowadzenie gry trzeba przygotować:

- duże plansze do gry w liczbie odpowiadającej liczbie grup,

- oraz karty do gry - 20 kart na jedna grupę

- oraz plakat z zapisanymi zasadami gry

Przebieg gry:

· Jeden z uczniów tasuje karty i rozdaje je uczniom w danym zespole, uczeń czyta daną kartę i umieszcza ją na jednym polu od I, II, III,

· Każdy kolejny uczeń robi to samo, jeżeli pole na którym gracz chce umieścić swoją kartę jest zajęte, to gracz może prosić o wymianę tej karty, przy czym musi uzasadnić swoją prośbę. Decyzję o usunięciu karty podejmuje grupa, usunięta karta powraca do właściciela, w ten sposób powstaje ranking cech rozwiązań.

· Następne każda z grup przedstawia swoją propozycję

12. Metody i techniki przyśpieszonego uczenia się

ŁAŃCUCHOWA METODA SKOJARZEŃ - trzeba zapamiętać pewne łańcuchy informacyjne, zapamiętywanie podpierane jest obrazkami.

HAKI PAMIĘCIOWE - próba zakotwiczenia danych skojarzeń w pamięci, w danym zagadnieniu

13. Metody ewaluacyjne

To metody pomagające w refleksji nad danymi metodami.

KOSZ I WALIZECZKA

Rozwiązanie które wiązać można z metodą SWOT w której oceniamy mocne i słabe strony, możliwości, szanse zagrożenia. Odwołujemy się do prostego rozwiązania. Jest kosz (słabe strony) i walizeczka (mocne strony), i uczniowie mają to ocenić, odnosi się to do oceny np. bohatera, czy też oceny zajęć. Uczniowie przydzielają te oceny pozytywne do walizeczki, a co negatywne to do kosza.

BAROMETR NASTROJU, SMILY

To takie rozwiązanie, które daje się odnieść do oceny w wymiarze własnego samopoczucia, zadowolenia z lekcji, symbole (Bardzo dobry, średni, byle jaki). Każdy z uczniów zaznacza pod wybranym rysunkiem swoją ocenę. Ocena może dotyczyć, np. tematu, treści, stosowanych metod, atmosfery lekcji

TARCZA STRZELECKA

RYBI SZKIELET

Książka „Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie” Brudnik, Moszyńskiej, Moczarskiej.

---