Prawidłowy rozwój dziecka w okresie ciąży - cykl rozwojowy
Życie osobnicze człowieka (ontogeneza) rozpoczyna się w momencie zapłodnienia, czyli połączenia jądra plemnika z jądrem komórki jajowej.W życiu prenatalnym, czyli przed urodzeniem rozróżniamy 4 podstawowe okresy jego rozwoju. Okres przedimplantacyjny, okres tworzenia się listków zarodkowych, okres organogenezy oraz okres płodowy.
Okres przedimplantacyjny, który trwa około 1 tygodnia. W tym czasie zarodek wędruje przez jajowód do jamy macicy, gdzie następuje proces zagnieżdżenia, czyli przyjęcie dziecka przez śluzówkę macicy na 9 pierwszych miesięcy jego życia.
Okres tworzenia się trzech listków zarodkowych,z których powstaną później wszystkie narządy ciała, obejmuje on drugi i trzeci tydzień życia dziecka.
Okres organogenezy, tzn. formowania zawiązków wszystkich narządów dziecka. Trwa od czterech do ośmiu tygodni.
Okres płodowy rozpoczyna się od ósmego tygodnia życia dziecka i trwa aż do porodu. Jest to okres doskonalenia funkcji powstałych już narządów i stopniowego przygotowania się do życia poza organizmem matki. Od chwili wykształcenia narządów zaczynają się ich funkcje, początkowo bardzo proste, w miarę rozwoju staja się bardziej złożone.
Pierwszy miesiąc
Dziecko rozpoczyna życie jako pojedyncza komórka o średnicy około 0,1 mm. Po połączeniu materiału genetycznego ojca i matki zostają zdeterminowane m.in. płeć, kolor oczu, włosów, skóry, rysy twarzy, budowa ciała, tendencja do wysokiego lub niskiego wzrostu.
W trzecim tygodniu dziecko osiąga wzrost około 2,5 mm.
Serce zaczyna bić 21. dnia od poczęcia. Krew krąży w nieskomplikowanym zamkniętym układzie naczyń, oddzielnym od krążenia matki.
W czwartym tygodniu dziecko mierzy już ponad pół centymetra. Ma główkę, tułów i zawiązki górnych kończyn. Istnieją już pierwotne nerki, wątroba, przewód pokarmowy, naczynia krwionośne i serce.
Drugi miesiąc
Jest to okres bardzo intensywnego rozwoju dziecka, np. co minutę przybywa mu kilka tysięcy nowych komórek nerwowych. W 41. dniu pojawiają się pierwsze odruchy nerwowe oraz ruchy kształtujących się rączek i nóżek. Praca mózgu jest już tak intensywna, że w szóstym tygodniu od poczęcia potrafimy zarejestrować fale elektromagnetyczne wysyłane przez mózg tego maleńkiego człowieka. Wykształcają się usta, a okolica warg staje się wrażliwa na dotyk, a jej podrażnienie powoduje obrót ciała. Dziecko ma ukształtowane wszystkie podstawowe narządy, które spełniają swoje funkcje, np. serce bije rytmicznie 40-80 razy na minutę, żołądek wydziela soki trawienne, nerki usuwają kwas moczowy z krwi, kształtuje się układ kostny dziecka.
Pod koniec drugiego miesiąca życia dziecko osiąga wzrost około 2 cm i wagę około 2-3 gramów.
Trzeci miesiąc
Dziecko nadal rozwija się bardzo intensywnie. Wszystkie zasadnicze części mózgu są już ukształtowane. Co sekundę przybywa kilka tysięcy nowych komórek nerwowych. Stopniowo całe ciało nabiera wrażliwości na dotyk. Wielokrotnie wzrasta liczba połączeń nerwowo-mięśniowych.
Dziecko ćwiczy swoje ruchy, poruszając się w macicy. Występuje już odruch ziewania, przeciągania. Dziecko zaczyna ćwiczyć mięśnie potrzebne mu po urodzeniu do oddychania, pobierania pokarmu i wydawania głosu, nabierając i wypierając z płuc wody płodowe - czasem połyka je. Podciąga górną wargę, co jest wstępem ćwiczenia ssania. Jest ciągle w ruchu, "tańczy" w macicy, unosi się i opada, podskakuje, przeciąga się, kołysze biodrami, zgina kończyny, robi miny mięśniami twarzy, porusza gałkami ocznymi, zaciska pięści, marszczy brwi. Jego skóra pokrywa się meszkiem, pojawiają się zawiązki paznokci i zębów mlecznych, szpik kostny zaczyna produkować krwinki, woreczek żółciowy -żółć, trzustka - insulinę, przysadka - hormon wzrostu. Życie dziecka zależy jednak od łożyska, swoistego laboratorium, które spełnia rolę układu oddechowego, pokarmowego, hormonalnego. Pod koniec trzeciego miesiąca dziecko wykazuje w swym zachowaniu cechy indywidualne i tak np. mięśnie twarzy przyjmują układ zgodny z odziedziczonymi cechami. Wzrost tego maleńkiego człowieka wynosi około 9 cm, a waga około 30 g.
Czwarty miesiąc
Jest to nadal okres gwałtownych zmian. Wzrost dziecka dochodzi do około 25 cm, a ciężar do 20 dkg. Doskonalą swoje funkcje narządy wewnętrzne, np. serce przepompowuje dziennie 30 litrów krwi w tempie dwukrotnie szybszym od rytmu serca matki, tj. 120-160 uderzeń na minutę, organizm syntetyzuje białka, wydziela hormony.
Jeśli dziecko jest dziewczynką, w jej jajnikach zostają utworzone wszystkie komórki jajowe, z których niektóre kiedyś dojrzeją, dając życie następnym pokoleniom.
W mózgu tworzą się bruzdy i zwoje, przez co powiększa się jego powierzchnia oraz wzrasta dynamicznie sieć połączeń między komórkami nerwowymi w całym ciele. Dziecko jest bardzo aktywne, wykonuje około 20 tysięcy różnych ruchów w ciągu dnia. Stają się one płynne i pełne wdzięku. Maluch reaguje już na smak i zapach wód płodowych, jest wrażliwy na dotyk i zmianę ciśnienia w przestrzeni, w której jest zanurzony, np. wskutek ucisku na brzuch matki "kopie" i skręca się. Wody płodowe, w których dziecko jest zanurzone, łagodzą wstrząsy i, zgodnie z prawem Archimedesa, "znoszą" ciężar jego ciała, co pozwala maleństwu swobodnie baraszkować.
W czwartym miesiącu zaczynają rosnąć włosy dziecka.
Piąty miesiąc
Dziecko osiąga w tym miesiącu 30 cm wzrostu i 40 dkg wagi. Rosną mu włosy, brwi i rzęsy oraz paznokcie. Tony bicia jego serca można wysłuchać już uchem, bez słuchawki lekarskiej. Matka odczuwa "pierwsze ruchy" dziecka - delikatne muśnięcia, jakby skrzydłem motyla, lub "puszczanie bąbelków". Dziecko czasem śpi głęboko, drzemie, czasem czuwa spokojne lub też jest bardzo ruchliwe, np. przeciąga się, obraca, kopie, ma czkawkę. Jego ruchliwość zależy od odziedziczonego temperamentu oraz trybu życia matki, np. zwykle rozpoczyna harce, gdy matka odpoczywa, a ogranicza ruchy, gdy matka jest aktywna.
Dziecko ćwiczy ruchy ssące warg, reaguje na smak wód płodowych, połykając ich więcej, gdy stają się słodsze, a zaprzestając picia, gdy są gorzkie, kwaśne lub słone. Wrażliwość dotykowa pozwala mu odczuć świat wewnątrzmaciczny "na własnej skórze". Dotyka siebie, pępowiny, łożyska, ścian macicy. Silne bodźce, zmieniające warunki w łonie wywołują dyskomfort, któremu dziecko stara się aktywnie przeciwstawić. W tym okresie można uspokajać dziecko przemawiając do niego czule, posyłając mu serdeczne myśli, słuchając muzyki lub śpiewając coś miłego, czytając to, co wprawia matkę w dobry nastrój.
Szósty miesiąc
Proporcje ciała dziecka stają się podobne do tych, jakie będą przy urodzeniu. Osiąga ono 25-30 cm wzrostu i waży już 50-70 dkg. Skóra jest obficie pokryta mazią płodową. Wytwarzają się wiązadła stawowe, kostnieje szkielet, płuca zaczynają wytwarzać surfaktant, który pomoże im po urodzeniu w rozprężaniu się i nabieraniu powietrza (stąd w następnym miesiącu wzrastają szansę na przeżycie dziecka, jeżeli urodziło się za wcześnie). Magazynuje już ono produkty potrzebne po urodzeniu, np. wapń, żelazo, białka, ciała odpornościowe. Zakończyło się powstawanie komórek nerwowych, natomiast intensywnie zwiększa się liczba połączeń między nimi, np. w mózgu na obszarze wielkości łebka od szpilki mieści się około 70 tysięcy komórek, a pomiędzy nimi w 24. tygodniu życia istnieje już 124 miliony połączeń. W czasie snu pojawia się u dziecka tzw. faza REM, tzn. szybkich ruchów gałek ocznych (marzeń sennych), w czasie której następuje dojrzewanie mózgu (porządkowanie wrażeń i odczuć, ich selekcjonowanie i zapamiętywanie). Dziecko ćwiczy ruchy ssące warg. Uczy się od matki rytmu naprzemiennej aktywności.
Dalszy rozwój dziecka polegać będzie na doskonaleniu pracy wszystkich działających już narządów i układów, nabieraniu wagi i powiększaniu wzrostu.
Siódmy miesiąc
Dziecko rośnie szybko. Przeciąga się, przemieszcza z boku na bok. Wkłada do buzi już nie tylko kciuk, ale i całą piąstkę. Otwiera i zamyka oczy, czasem połyka za dużo wód płodowych i dostaje czkawkę - matka odczuwa ja jako lekkie pukanie. Pod jego skórą zaczyna się gromadzić tkanka tłuszczowa. W 32 tygodniu dziecko ma około 41 cm długości i waży około 1800 g.
Ósmy miesiąc
Około 32 tygodnia u chłopców jądra zstępują do moszny. Oczy dziecka reagują na światło. Powieki zaczynają mrugać. Dziecko intensywnie ćwiczy oddychanie, ssanie i połykanie. Jest mu dość ciasno, często przybiera pozycje skuloną ze skrzyżowanymi nóżkami i rączkami. Dziecko powoli przygotowuje się do porodu. Ustawia się najczęściej główką w kierunku kanału rodnego. W 36 tygodniu dziecko ma około 46 cm długości i waży ok. 2200 g.
Dziewiąty miesiąc
Dziecko osiąga pełna dojrzałość do życia pozamacicznego. Płuca są w pełni przygotowane do oddychania. Maź płodowa zaczyna zanikać. Włosy na głowie staja się grube i dłuższe. Zaznaczaja się gruczoły piersiowe. W 40 tygodniu dziecko ma około 52 cm długości i waży około 3200 g.
Przeżyty przez dziecko okres życia wewnątrzłonowego był czasem niezwykle dynamicznego rozwoju, uczenia się, zapamiętywania, a także uzyskania szczególnej więzi z matką, w której ciele przeżyło 9 miesięcy i z której czułej opieki korzystać będzie przez następne lata.
CO TO JEST WOREK PŁODOWY
To bardzo elastyczna, przezroczysta wielowarstwowa błona. Przypomina basen, w którym poza dzieckiem mieści się jeszcze mniej więcej litr płynu owodniowego. Jak powstał ten niezawodny system ochrony? Szóstego dnia po zapłodnieniu grupka komórek (mniejsza od łebka szpilki) pożeglowała ku macicy. Najpierw pojawiła się u ujścia jajowodu, a potem zakotwiczyła w niej na następne trzydzieści siedem tygodni. Kilka z nich stało się zarodkiem, pozostałe weszły w skład systemu podtrzymującego życie - łożyska i właśnie błony płodowej.
Początkowo ten kłębuszek komórek został przykryty kołderką z komórek macicy o powierzchni zaledwie jednego centymetra kwadratowego! Ale ta ochrona wystarcza zaledwie na kilka dni. Potem powstają błony, które otulają rozwijające się dziecko. Na zdjęciach USG widać nawet, jak maluszek łapie je, ciągnie, przytula do nich główkę.
WODY PŁODOWE PO CO SĄ
Z jednej strony ochronią przed wstrząsami i hałasem, z drugiej pomagają trenować odruch połykania i pracę nerek (dziecko stale je połyka i wydala znaną nam drogą). Miewają różny smak w zależności od menu mamy. W 19. tygodniu życia płodowego maleństwo zaczyna odróżniać te zmiany, bo w całej buzi i na języku ma już kubki smakowe. Ma też „kulinarny” gust i gdy wody szczególnie mu zasmakują, pije je tak łapczywie, że aż dostaje czkawki! Wody płodowe nie szkodzą skórze malucha, bo całe jego ciałko pokrywa gęsta maź.
WSZYSTKO O PĘPOWINIE
Ten życiodajny sznur rośnie do 28. tygodnia ciąży, po czym przestaje niezależnie od tego, jaką osiągnął długość. A jest ona bardzo różna - to nawet jedna z cech, która różni noworodki. Za normalną uważa się pępowinę niespełna dwudziestocentymetrową, jak i taką, która ma ponad metr.Zwykle ma ona mniej więcej 50 cm długości i 1,5 cm średnicy. Czy wiesz, że pępowiny chłopców są przeciętnie o pięć centymetrów dłuższe niż pępowiny dziewczynek? Przebiegają przez nią, układając jak spirala, dwie tętnice pępkowe oraz jedna żyła pępkowa. Naczynia te są osłonięte tzw. galaretą Whartona, która potrafi gromadzić wodę, jest sprężysta i odporna na zgniecenia. Dzięki niej i ciśnieniu krwi w sznurze pępowinowym nawet bardzo ruchliwe dziecko rzadko zaplątuje się w pępowinę tak, by powstały na niej węzły. A jeśli nawet - na ogół nie jest to niebezpieczne dla rozwoju maluszka.
CO TO JEST ŁOŻYSKO
Ma kształt i wielkość dużego talerza o zawiniętych brzegach. Ale dzięki mnóstwie szczelin, zagłębień oraz zakrętów jego powierzchnia wynosi aż 8 m2 (tyle miejsca jest pod dużym samochodem!). To bardzo pracowity organ - pełni rolę płuc, układu pokarmowego, wątroby i nerek malca. W pełni funkcjonuje od 12. tygodnia ciąży. Od tego czasu dba, by dostawy pokarmu dla maluszka były bardzo regularne. Jak to robi? Końce kosmków łożyska, jak korzenie drzewa, są zanurzone w wypełnionych maminą krwią zagłębieniach ściany macicy. Ta krew jest bogata w tlen i substancje odżywcze oraz hormony i przeciwciała. Wszystkie te składniki przenikają do kosmków, stamtąd wędrują do dziecka przez żyłę w pępowinie z zawrotną prędkością - ponad sześciu kilometrów na godzinę! Zaś dwiema tętnicami płyną wraz z krwią do łożyska „odpady”, czyli dwutlenek węgla, mocznik i inne zbędne produkty przemiany materii. W łożysku są oddawane do krwiobiegu mamy, a potem wydalane przez jej nerki i płuca. Łożysko produkuje też wiele hormonów, które pomagają w utrzymaniu ciąży i rozwoju zarodka. No i odgrywa ważną rolę w zainicjowaniu porodu. Ale to już inna opowieść.
Ciąża - objawy poprzedzające poród
Poród jest procesem, który prowadzi do wydalenia na zewnątrz dziecka wraz z łożyskiem i błonami płodowymi. Około 38 tygodnia ciąży płód jest wystarczająco dojrzały, aby opuścić organizm matki i rozpocząć samodzielne życie. Kiedy macica przygotowana jest do wystąpienia akcji skurczowej. Mówimy wtedy o objawach bliskiego porodu.
Do objawów poprzedzających poród należą:
1. Obniżenie dna macicy. Wiąże się ze wstawianiem się części przodującej (część ciała zagłębiająca się w miednicy matki, najczęściej jest to główka). U pierworódek występuje to w ostatnich 2-3 tygodniach ciąży, a u wieloródek najczęściej dopiero w trakcie rozpoczęcia akcji skurczowej. Rodzące z reguły wyraźnie to odczuwają. Wtedy pojawiają się też inne dolegliwości: częstsze oddawanie moczu, wrażenie ucisku na pęcherz moczowy, zaparcia stolca, częste bóle mięśniowe kończyn dolnych.
2. Częste skurcze macicy (w podręcznikach położniczych określane jako skurcze przepowiadające). Są to skurcze o charakterze zbliżonym do skurczów porodowych, z tą różnicą, że są one zwykle krótsze, słabsze, nieregularne i nie powodują rozwierania szyjki macicy. Występują one najczęściej w ostatnich dniach przed porodem.
3. Odejście krwistego czopu śluzowego zamykającego szyjkę macicy. Dzieje się to na kilka godzin, ewentualnie dni, przed porodem. Domieszka krwi pochodzi z bardzo drobnych naczyń krwionośnych szyjki macicy, które zostają uszkodzone podczas rozpoczęcia jej rozwierania.
4. Dojrzewanie szyjki macicy. Niedojrzała szyjka macicy jest zamknięta, ma twardą konsystencję, długość ok.. 2 cm i znajduje się bliżej kości krzyżowej. W ostatnich tygodniach przed porodem staje się ona miękka, bardzo rozciągliwa. Dojrzałość szyjki macicy, czyli tzw. gotowość porodową u pierworódek stwierdzamy, gdy szyjka jest częściowo lub całkowicie "zgładzona" znacznie skrócona) i otwarta co najmniej na 1 cm. Procesowi temu towarzyszy przemieszczanie się szyjki macicy w oś kierunkową porodu. O gotowości porodowej u wieloródek mówimy, gdy szyjka jest skrócona, a jej ujście otwarte jest na 2 cm. Świadczy to o tym, że macica przygotowana jest do wystąpienia akcji skurczowej. Są to objawy bliskiego porodu.
5. Objawy ogólne. Przed porodem może wystąpić ogólny niepokój, kołatanie serca, nerwobóle uciskowe (najczęściej w okolicy nerwu kulszowego), nawracające bóle okolicy krzyżowej itd. Mogą pojawić się objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak wymioty, biegunka, uczucie parcia na kiszkę stolcową oraz objawy ze strony narządów płciowych, np. w postaci zwiększenia wydzieliny pochwowej. Kobieta najczęściej zgłasza osłabienie ruchów dziecka przed porodem.
Dolegliwości przed porodem
• Ból pleców.
• Zmęczenie.
• Płytki oddech.
• Bezsenność.
• Parcie na pęcherz.
• Obrzęki.
• Hemoroidy.
• Obolałe żebra.
• Swędzenie brzucha.
Przygotowania do porodu
Choć do narodzin dziecka jeszcze daleko, twój organizm już teraz szykuje się do porodu. Pierwsze oznaki zauważyłaś pewnie już po 20. tygodniu ciąży.
• Skurcze Braxtona-Hicksa. Występują nieregularnie, trwają pół minuty, czasem dłużej. Przygotowują macicę do porodu - mięsień napina się, jakby ćwiczył prawdziwe skurcze. Nie powinny boleć, choć uczucie stwardnienia nie należy do przyjemnych. Nie są tak skuteczne, by wypchnąć smyka na świat. Im bliżej terminu porodu, skurcze nasilają się. Mogą być wtedy bolesne, trudniej też odróżnić je od skurczów porodowych. Dlatego powiedz o nich lekarzowi, zwłaszcza gdy stają się regularne, pojawiają się często (kilka razy na godzinę) i towarzyszy im ból pleców i podbrzusza.
• Rozluźnione więzadła i stawy. To przez hormony ciążowe. Dzięki temu dzidziuś łatwiej przeciśnie się przez kanał rodny.
• Gromadzenie wody. Po 36. tygodniu organizm zabezpiecza się w ten sposób przed ewentualną utratą krwi w czasie porodu. To taki żelazny zapas.
Porodem kierują hormony
Porodu - tak jak oddychania - nie trzeba się uczyć. Całym procesem narodzin kieruje mózg i hormony. Najważniejszą funkcję pełnią trzy rodzaje hormonów: endorfiny, adrenalina i oksytocyna. Aby ich wydzielanie przebiegało prawidłowo, wsłuchaj się w swoje ciało. „Wyłącz” racjonalne myślenie - wstyd z powodu własnej fizjologii czy troskę o swój wygląd zostaw za drzwiami sali porodowej.
Nie ma reguły na to, ile trwa poród. Może to być kilka godzin albo nawet ponad dwadzieścia. Ale wiele możesz zrobić, by było to, mimo bólu, piękne przeżycie. Przede wszystkim powinnaś jak najwięcej na ten temat wiedzieć. Będziesz umiała sobie pomóc!
I okres porodu - rozwieranie szyjki macicy
• Faza wczesna porodu (utajona). Skurcze są rzadkie i niezbyt bolesne. Może się zdarzyć, że zaczną się w nocy i je prześpisz - to dobrze. Pod koniec tej fazy rozwarcie szyjki macicy dochodzi do 3-4 centymetry, co może zająć kilka godzin.
• Faza aktywna porodu. Trwa 2-3,5 godziny. Szyjka macicy rozwiera się do 7 centymetrów. Jest Ci coraz trudniej - skurcze są częstsze i dłuższe, a przerwy między nimi - krótsze. Występują co 3-4 minuty i trwają 40-60 sekund. Każdy ma okres największej siły, tzw. szczyt. Pamiętaj, by prawidłowo oddychać - dzięki temu będzie Ci łatwiej i dziecko będzie lepiej dotlenione. Możesz przyjmować dowolne pozycje, np. spacerować.
• Faza przejściowa porodu. Szyjka rozwiera się do 10 centymetrów (osiąga tzw. pełne rozwarcie). Coraz częstszym skurczom mogą towarzyszyć inne dolegliwości: nudności, wymioty, biegunka. Siła skurczów jeszcze wzrasta. Trwają 60-90 sekund i następują co 2-3 minuty. Niemal cały czas są równie silne. Możesz mieć wręcz wrażenie, że nie ma między nimi przerw.
Kiedy rozwarcie wynosi 7-8 centymetrów, przychodzi kryzys. Może Ci się zdawać, że nie dasz rady. Możesz krzyczeć na męża albo będziesz chciała natychmiast wracać do domu. To normalne! Gdy ten krytyczny moment nastąpi, do finału już blisko. W końcu poczujesz, że skurcze słabną - to zbliża się faza parcia.
II okres porodu - parcie
Ten okres trwa od 15 minut do 2 godzin. Gdy rozwarcie będzie pełne (wynosi 10 centymetrów), poczujesz się tak, jakbyś bardzo chciała się wypróżnić. Zaskoczy Cię silna potrzeba parcia, ale postaraj się nie robić tego za wcześnie - położna podpowie Ci, kiedy zacząć przeć i pokieruje Tobą. Gdy wyjdzie główka maleństwa, dalej będzie już „z górki”. Reszta ciałka powinna pojawić się w ciągu jednego, najwyżej dwóch skurczów partych.
III okres porodu - urodzenie łożyska
To najkrótszy i najprzyjemniejszy chyba okres porodu. Maleństwo jest już przecież z Tobą! Musisz jeszcze tylko urodzić łożysko. Czujesz parcie, ale nie jest ono zbyt dotkliwe. Potrwa to kilkanaście do 30 minut.
Komplikacje porodowe
Czasem dochodzi do pewnych komplikacji. Nie są bardzo częste, ale lepiej wiedzieć, co może się wydarzyć.
• Brak postępu porodu. Kiedy rozwarcie szyjki macicy nie będzie postępować, dostaniesz oksytocynę - hormon uwalniany przez organizm w czasie porodu. Czasem trzeba jej dołożyć, co zmusi macicę do skurczów, a szyjka zacznie się rozwierać. Gdy to nie pomoże, lekarz może zdecydować o cięciu cesarskim.
• Niedotlenienie dziecka w czasie porodu. Dochodzi do niego, gdy odklei się łożysko (następuje wtedy silne krwawienie) lub gdy dziecko jest okręcone pępowiną. Akcja serca malucha jest monitorowana - gdy są nieprawidłowości, lekarz przyspiesza poród lub wykonuje cięcie cesarskie.
• Poród zabiegowy. Przeprowadza się go przy użyciu próżniociągu lub kleszczy. Dziś stosuje się je rzadko, tylko gdy zagrożenie nastąpi w chwili, kiedy główka dziecka jest w kanale rodnym i za późno na cesarkę.
• Przebicie pęcherza płodowego. To zabieg bezbolesny, stosuje się go w sytuacji, gdy przed wyparciem dziecka pęcherz jeszcze nie pękł. Zwykle lekarze czekają, aż dojdzie do samoistnego pęknięcia.
Wskazania do cesarskiego cięcia występujące podczas porodu
- Nieprawidłowe rozwieranie się szyjki macicy podczas porodu
- Słaba akcja skurczowa, która może grozić zbyt długim porodem i w konsekwencji niedotlenieniem dziecka
- Niewłaściwe ułożenie dziecka (położenie poprzeczne, twarzyczkowe, nóżkowe, położenie miednicowe u kobiet rodzących po raz pierwszy)
- Przedwczesne odklejenie łożyska
- Wypadnięcie pępowiny.
Wskazania do cesarskiego cięcia występujące przed porodem
- Zbyt duża główka dziecka w stosunku do szerokości miednicy matki
- Zagrożenie rzucawką, spowodowane zatruciem ciążowym
- Konflikt serologiczny
- Cukrzyca matki
- Guzy mięśniowe w kanale rodnym
- Wielkość dziecka powyżej 4,5 kg
- Poważna wada wzroku i zagrożenie odklejeniem się siatkówki oka
- Przebyte wcześniej podłużne cesarskie cięcie
- Wcześniejsze operacje macicy
- Nisko umiejscowione łożysko (tzw. przodujące)
- Opryszczka narządów płciowych
- Inne dolegliwości matki, zakwalifikowane przez lekarza do cesarskiego cięcia.
Jak wygląda cesarskie cięcie?
Choć nigdy nie można całkowicie przygotować się do tak poważnego zabiegu, jakim jest cięcie cesarskie, zapoznaj się z kolejnymi etapami cesarki. Dzięki temu unikniesz strachu podczas operacji i zminimalizujesz swój stres przed i po niej.
Jeśli wiesz, że czeka Cię zabieg, już w domu powinnaś się wstępnie przygotować. Przynajmniej przez sześć godzin przed operacją nic nie jedz, ani nie pij. Wypełniony żołądek utrudnia lekarzom dokonywanie cięcia - zawęża pole widzenia i niesie niebezpieczeństwo cofnięcia się pokarmu do przełyku. Zostaw w domu biżuterię i zegarek. Aby uniknąć nieprzyjemnego golenia wzgórka łonowego w szpitalu, możesz poprosić swojego partnera, aby pomógł Ci to zrobić jeszcze w domowej łazience. Po przyjeździe do szpitala, pielęgniarka założy Ci cewnik do pęcherza moczowego, aby można było kontrolować wydzielanie moczu przez twój organizm. Dostaniesz profilaktycznie antybiotyk, aby nie dopuścić do infekcji podczas operacji. Na rękę zostanie założony wenflon, przez który będzie można podawać wodę lub konieczne leki. Już przed operacją pielęgniarka zmierzy Ci ciśnienie, będzie też monitorowała je przez cały okres zabiegu. Na sali operacyjnej zostaniesz znieczulona i rozpocznie się operacja. Wszystkie te czynności trwają kilka minut, a jeśli decyzja o cesarskim cięciu została podjęta pod wpływem zagrożenia życia matki lub dziecka, zostają przeprowadzone jeszcze szybciej.
Na czym polega poród przez cesarskie cięcie
W wielu szpitalach podczas cesarskiego cięcia może na sali operacyjnej być obecny mąż kobiety. Jeśli w Twoim szpitalu nie ma takiej możliwości lub z jakichś względów nie życzysz sobie tego, na sali pozostaną z Tobą jedynie lekarze, anestezjolog i pielęgniarka. Zazwyczaj dwóch lekarzy ginekologów współpracuje ze sobą podczas cięcia, stojący przy Twojej głowie anestezjolog czuwa nad reakcjami Twojego organizmu na podane znieczulenie, zaś pielęgniarka monitoruje ciśnienie i w razie potrzeby podaje kroplówkę. Jeśli wybrałaś znieczulenie podpajęczynówkowe będziesz przytomna przez czas operacji. Na wysokości klatki piersiowej zostanie ustawiony parawanik, uniemożliwiający Ci widok na działania lekarzy.
Gdy tylko znieczulenie zacznie działać rozpocznie się operacja. Nie będziesz nic czuła oprócz, być może, lekkiego zdrętwienia dolnej części ciała. Lekarze w tym czasie przetną skórę podbrzusza (najczęściej tuż nad linią włosów łonowych), kolejne warstwy mięśni i macicę. Delikatnie wyjmą noworodka i przekażą go obecnemu na sali neonatologowi, który zajmie się dzieckiem. Być może zajdzie potrzeba umieszczenia dziecka w inkubatorze - jeśli nie, to dziecko może trafić w Twoje objęcia. W tym czasie lekarze, prowadzący operację wyjmują łożysko i zszywają rozcięte warstwy. Często ta właśnie część operacji trwa najdłużej. Samo wyjęcie dziecka nie jest długie - najczęściej kilka-kilkanaście minut.
Jak wygląda rana po cesarskim cięciu
To pytanie zadaje sobie wiele mam, zaniepokojonych o przyszły wygląd swojego brzucha. Nie musisz się martwić o to, że zostanie na nim szpecąca blizna. Obecnie wykonuje się najczęściej cięcie poprzeczne (poziome), tuż nad wzgórkiem łonowym. Skórę nacina się na długość ok. 15 cm i delikatnie rozsuwa. Macica zostaje rozcięta nad pęcherzem moczowym, na tyle, aby móc delikatnie wyjąć noworodka. Blizna, jaka pozostaje po takim zabiegu zazwyczaj jest niewidoczna pod bikini, a co najważniejsze: pozwala, aby kolejny poród przebiegał siłami natury (jeśli oczywiście wskazania do cc były jednorazowe np. spowodowane nieprawidłowym ułożeniem dziecka). Jeśli miałaś kiedyś cesarskie cięcie, gdzie rana biegła pionowo od pępka, do spojenia łonowego, teraz również lekarze rozetną skórę w ten sam sposób. Tego typu cięcie jest już metodą, jakiej raczej się nie przeprowadza. Wyjątkiem mogą być nieprawidłowości anatomiczne, które nie pozwalają na przeprowadzenie cięcia poprzecznie (np. mięsniaki).
Co się dzieje tuż po cesarskim cięciu
Jeśli operacja przebiegła pomyślnie nie ma przeciwwskazań do przewiezienia Cię do pokoju pooperacyjnego, gdzie z Tobą może przebywać mąż i dziecko. Najczęściej mniej więcej godzinę po zakończeniu zabiegu położna przywozi młodej mamie noworodka i pomaga przy karmieniu. Po cesarskim cięciu jakiś czas musisz pozostać w łóżku, dlatego pierwsze karmienia przebiegają zazwyczaj na leżąco. Cały czas jeszcze kobieta ma założony cewnik i podłączoną kroplówkę z wodą i antybiotykiem. Gdy znieczulenie przestanie działać, dostaniesz środki przeciwbólowe - na szczęście bezpieczne dla dziecka. Teraz poświęć całą swoją uwagę sobie i dziecku - oboje musicie odpocząć po ciężkim dniu.
Objawy ciąży
Związane z ciążą objawy można podzielić na:
Objawy domyślne
poranne lub wieczorne nudności i wymioty
chwiejność emocjonalna
zmiana łaknienia, zmiana tolerancji zapachu i smaku
omdlenia i zawroty głowy
częste oddawanie moczu (spowodowane przekrwieniem miednicy mniejszej i uciskiem płodu na pęcherz)
zaparcia (progesteron rozluźnia mięśnie gładkie i zwalnia perystaltykę jelit)
zgaga (progesteron rozluźnia mięśnie gładkie przełyku)
wzrost temperatury do 37°C za sprawą ciałka żółtego, które funkcjonuje do około 12 tygodnia ciąży
Objawy prawdopodobne
zatrzymanie miesiączki
powiększenie macicy
zasinienie przedsionka pochwy
rozstępy na brzuchu
przyrost masy ciała
powiększenie obwodu brzucha
powiększenie sutków, wydzielanie siary
Objawy subiektywne
są wynikiem reakcji organizmu na produkowane hormony (gonadotropinę kosmówkową oraz progesteron)
Objawy obiektywne
związane z obecnością jaja płodowego
przebarwienie linii środkowej brzucha
przebarwienia skóry, zwłaszcza brodawek sutkowych (łac. Chloasma Gravidarum)
czerwone rozstępy na skórze
wyczuwalne przez matkę ruchy płodu
zasinienie błon śluzowych narządów płciowych (objaw Chadwicka
objawy maciczne (objaw Hegara,objaw Piskacka )
Objawy pewne
Do objawów pewnych, umożliwiających definitywne stwierdzenie obecności ciąży należą:
stwierdzenie ruchu płodu przez lekarza,
wysłuchanie tętna płodu przez lekarza,
uwidocznienie płodu w badaniu USG
Zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy wywołuje szereg zmian miejscowych i ogólnych w organizmie kobiety. Pojawiają się zasadnicze zmiany w wytwarzaniu hormonów . £o¿ysko wytwarza gonadotropiny, estrogeny, progesteron i kortykosterydy, przejmuje hormonalną kontrolę nad rozwojem płodu i zmianami ciążowymi w organizmie ciężarnej. Macica ulega średnio dwudziestokrotnemu rozrostowi. Układ włókien mięśniowych macicy ulega zmianie: przesuwają się one w kierunku dna, trzon macicy grubieje a dolna część, zwana cieśnią macicy, staje się coraz cieńsza i przekształca się w tzw. dolny odcinek. Następuje przekrwienie sromu i pochwy Tkanki tej okolicy stają się bardziej rozciągliwe. Stawy miednicy ulegają rozluźnieniu. Gruczoły sutkowe powiększają się już w 2. miesiącu i zawierają siarê
Równolegle z rozwojem płodu nasila się i zmienia jakościowo przemiana materii. Wzrasta ilość tłuszczów w krwi, następuje zatrzymanie sodu i wody w ustroju, wzrasta zapotrzebowanie na witaminy. Zwiększają się pojemność klatki piersiowej i wentylacja płuc, zwiększa się pojemność minutowa serca i szybkość krążenia krwi, objętość krwi krążącej, masa krwinek czerwonych i liczba krwinek bia³ych. Schorzenia wątroby i nerek w czasie ciąży mogą ulec nasileniu.
Leki a ciąża
Ciąża to okres w życiu kobiety w którym powinna unikać, o ile to tylko możliwe, przyjmowania leków Obowiązujące w Polsce przepisy nakazują dodanie do każdego sprzedawanego leku tzw. ulotki przylekowej, która musi zawierać dane o leku, o jego mechanizmie działania, wskazaniach, przeciwwskazaniach, działaniach niepożądanych, dawkowaniu. Bezpieczeństwo stosowania leków w ciąży określają tzw. kategorie bezpieczeństwa, jednak podawane są one najczęściej bez dodatkowych opisów. Poniżej opis kategorii bezpieczeństwa leków w ciąży:
Kategoria A - leki, które w badaniach na zwierzętach oraz w odpowiednio liczebnych i kontrolowanych obserwacjach u ludzi nie wykazały działania szkodliwego dla płodu, lek może być stosowany bez przeszkód w czasie ciąży.
Kategoria B - to grupa leków, w której badania na zwierzętach wykazały szkodliwe działanie na płód, chociaż obserwacje u ludzi nie wykazują zagrożenia dla płodu ludzkiego. Takie leki mogą być stosowane w ciąży tylko w wypadku zdecydowanej konieczności.
Kategoria C - oznacza, że leki te w badaniach na zwierzętach wykazały szkodliwość dla płodu, bądź też takich badań nie wykonano oraz brak jest odpowiednio wiarygodnych danych z obserwacji stosowania tego leku u ludzi. Lek z tej grupy można zastosować w przebiegu ciąży jedynie wtedy, gdy w opinii lekarza spodziewana korzyść dla matki przewyższa potencjalne ryzyko dla płodu.
Kategoria D - to leki, o których wiadomo na podstawie wcześniejszych obserwacji, że wskazują na zagrożenie dla płodu. Stosowanie takiego leku podczas ciąży jest dopuszczone jedynie w sytuacji gdy jest to bezwzględnie konieczne ze względu na dobro matki, a podanie bezpieczniejszego alternatywnego leku jest niemożliwe lub przeciwwskazane.
Kategoria X - to grupa leków o których niewątpliwie wiadomo, że stanowią bezpośrednie zagrożenie dla płodu. Takie leki są bezwzględnie niedopuszczone do stosowania podczas ciąży.