ZESTAW 1
WYDATKI NA ART.ŻYWN (rok/%) 96/38,2; 01/28,9; 05/26,3 warzywa ok. 11%; owoce ok. 6% ;relatywnie droga żywność; im kraj bardziej rozwinięty tym mniejszy %
ILOŚĆ GOSP warzywnicze(r.02 617 tys szt- 171 tys ha); sadownicze (r.02 273,6 tys szt - 281,5 tys ha) warz pod osł (r.02 36616 szt- 6324 ha) ozd pod osł (6929 szt- 1417ha)
WIELK I STRUKT WARZ POD OSŁ (r.07) 5315 ha (pomidor 46%; ogór 24,2; papryk i pozostałe 29,8) mazowieckie, wielkopolskie i lódzkie - 55%
PROBL SADOWN -brak rynków zbytu, dominacja małych gospodarstw -rozdrobnienie gospodarstw, brak liderów -brak nowych technologii(zbiór, przechowalnictwo) -brak środków finansowych na rozwój -rozdrobnienie w produkcji -dominują stare, niezbyt dobre odmiany -brak zorganizowania i kierowania produkcją
WIELOFUNKC ROZWOJU WSI -należy zmniejszyć ilość osób zatrudnionych w rolnictwie -transformacja gospodarki rolnej -stworzenie dodatkowych miejsc pracy poza rolnictwem -przyciąganie zagranicznego kapitału na wieś -dodatkowe środki pieniężne dla tych co pozostali w rolnictwie - odbudowa lub rehabilitacja spółdzielczości wiejskiej bez której organizacja produkcji i dystrybucji wytworzonych produktów będzie niepełna
-uporządkowanie rynku poprzez: *Budowę rynków producenckich *Budowę rynków hurtowych *Budowę rynków wtórnych(giełdy, aukcje) -rozwój oświaty na terenach wiejskich -zwiększenie wydajności osób zatrudnionych w rolnictwie -dostęp do usług prawniczych, systemu bankowego -wywołanie popytu na dobra i usługi oferowane przez nowo wytworzone miejsce pracy
PROBLEMY GOSP - niskie ceny sprzedaży produktów -niedostateczne ilości tanich środków( np. środków ochrony roślin)..wzrost cen -brak eksportu-konkurencja produktów zagranicznych(lepsze opakowanie, nieznacznie tańsze) -postępujący rozpad struktur spółdzielczości ogrodniczej -nadmiar owoców i warzyw w okresie zbiorów-problem ze
sprzedażą, bardzo niskie ceny -spadek opłacalności produkcji -pogorszenie sytuacji ekonomicznej producentów -ograniczenie zdolności do akumulacji i modernizacji gospodarstw -drogie nowe technologie
RYNKI PIERWOTNE I WTÓRNE Do rynków pierwotnych należą producenci; Do rynków wtórnych należą rynki formalne i nieformalne:-aukcje (hol-zegar; ang-tradycyjna) -giełdy
AUKCJE I GIEŁDY PORZĄDKUJĄ RYNEK -powstaje w miarę zobiektyzowana cena
-wymuszają standardową jakość produktów trafiających na rynek -minimalizowanie możliwości występowania nadużyć -tworzy pewną bazę informacyjną( o kształtowaniu cen, wielkości podaży na dane produkty w danym czasie…) i edukacyjną - wyznaczają normy i zwyczaje handlowe - skracają drogę od producenta do konsumenta - podnoszą bezpieczeństwo, kulturę handlu i poziom sanitarny
TARGOWISKA - doprowadzają do konfrontacji produkcji krajwej i importowej - dzięki temu upowszechniają sie nowe wzory w zakresie standardu i przygotowania produktu do sprzedaży, odpowiednie opakowania i oznaczenia -rozszerzają możliwości zbytu produktów -przeciwdziałają nadmiernemu spadkowi lub wzrostowi cen - korzysta z nich 32% społeczeństwa
MECHANIZMY OBRONNE WPR
1.OCHRONA CEN I STABILIZACJA RYNKU (opłaty celne-redukowane, subsydia eksportowe-red, skup interwencyjny-wybrane produkty, ceny interwencyjne-wybrane produkty, limity importowe-wycofane);
2. OGRANICZENIE POZIOMU PRODUKCJI(kwoty produkcyjne-w PL na mleko, buraki;
3. UTRZYMYWANIE POZIOMU DOCHODÓW-dopłaty kompensacyjne;
4.INNE (subsydia na ochronę środowiska, subsydia do inwestycji (wybrane cele)
ODSETEK EKSPORTU warzywa(r.07) 14% produkcji (45% świeże: cebula, kapusta; 55% przetwory z czego mrożonki 70% ); owoce(r.06) 72% (47% ow świeże z czego 60-78% jabłka; 53% przetwory: soki, mrożonki)
IMPORT OWOCÓW I WARZYW import owoc:-banany 30% -pomarańcze, mandarynki 23% -cytryny 19% -winogrona 18% -inne10%; eksportujemy cebule, kapustę, pomidory
ZESTAW 2
ZMIENNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU cecha związana z podażą i okresowym popytem
uzależniona od ekonomicznej grupy społecznej
Popyt zależy od dochodów ludności,cen produktów, ich substytucjonalności i kultury ludności z kulturą odżywiania nie. Na popyt wpływa też grupa czynników zależnych od dzialalności szczebli obrotu-łatwość nabycia danego produktu, możliwości wyboru, jakości obsłygi nabyw-stopnia przygotow do spożyc,promocji,reklamy,mody i war atmosf.
KONCENTRACJA POPYTU A BRAK KONCENTRACJI PODAŻY
ODSETEK UPRAW WARZYWN I SADOWN POW: warzywa 38,5; sady 61% LICZBA GOSP: warzyw 70%; sady 29%
STRUKTURA I POW. WARZYW POW.(07r.) ogółem 216,1 tys ha z czego 5315 ha pod osłonami: cebula 15,5%; kapust 15,1; marchew 14,6; buraki 6,5; ogórki 9,3; pomidor 6,1
DRZEW OWOC I KRZEW JAGODOW POW (r.07) Drz.owc.(281,5tys ha); jagod (129,6)
STRUKT UPR WARZ NA ŚWIECIE najwięksi produc: Chiny: 36,4%, Indie: 11,6% USA 6%, Turcja 3,8%, Japonia 2,4%, Włochy 2,4%, Polska 1%,wielkość produkcji: 676 mln t
STRATY ENERGII straty ciepła: złe typy szklarni, problemy z wietrzeniem, problemy z usuwaniem śniegu, złe rozwiązania systemów rur grzewczych, duże średnice rur, stare materiały budowlane, brak centralnego ogrzewania (każdy obiekt ma swoją kotłownie), słaba izolacja ciepłociągów
STRUKTURA SPOŻ WARZ I OWOC warzywa 140kg/os/rok (80% zborów polowych, ok. 6% z pod osłon, 5-7% z importu) z czego 59,4kg świeżych warzyw z czego kapusta 17%; pomidory 15%; marchew 15%; ogórki 12%; cebula 11%; owoce 60kg/os/rok (większ z drzew owoc,mało jagod)
ZNACZENIE SUPERMARKETÓW
AUKCJE I GIEŁDY porządkują rynek; określają w miarę obiektywną cenę; wymuszają standardową jakość produktu trafiających do obrotu; minimalizowanie możliwości występowania nadużyć; tworzą pewną bazę informacyjną (o kształtowaniu cen, wielkości podaży na dane produkty w danym czasie)
CELE I ZASADY WPR CELE:
- wzrost produkcji roślinnej
- zapewnienie godziwych dochodów ludności rolniczej
- stabilizacja rynków żywnościowych
- żywność do zaopatrzenia ludności ma mieć wysoką jakość
- zapewnić konsumentom żywność po przystępnych cenach
ZASADY: - zasada jednolitego rynku - równe traktowanie producentów we wszystkich krajach UE
- zasada preferencji( produkty z krajów członkowskich mają pierwszeństwo importowanymi
- zasada solidarności finansowej - wspólny udział w finansowaniu wspólnej polityki
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT
- ekonomiczno organizacyjne: dochód, cena, organizacja obrotem produktami, kredyty, wielkość podaży
-biologiczne: klimat, ekologia,
-demograficzne: liczba ludności, wiek, płeć, wielkość gospodarstwa domowego, migracje, miejsce zatrudnienia -psychologiczno społeczne: nawyki, przyzwyczajenia, wiedza, czas wolny, akceptacja społeczna, zadowolenie społeczne; -społeczno zawod: wykształcenie, wydajność zawodowa
ZESTAW 3
UDZIAŁ ROLNICTWA W PKB (rok/%) 94/7,4; 97/5,5; 04/5,1; 06/4,2 w miarę rozwoju gospodarczego kraju udział rolnictwa w wytwarzaniu PKB maleje.
ZATRUDNIENI W ROLN (rok/%) 99/27,5; 04/16; 06/15,8(co 6-ta os. czynna zawodowo)
WIELKOŚĆ I STRUKT ZBIORÓW WARZYW (r.07) ogół 4791 tys t; (kapusta 27,4%; marchew 18,8; cebula 13,6; buraki 7,2; ogórki 6,1; pomidory 5,1)
KONSUMPCJA OWOCÓW owoce 60kg/os/rok (większ z drzew owoc,mało jagod)
STRUKT POW UPRAW POD OSŁONAMI całkowita powierzchnia 7741 ha;
6324ha - 82% warzywa; 1417ha - 18% rośl ozdobne
OGRODN PO 15 LATACH
DROGI DYSTRYBUCJI
Klasyczna droga przepływu produktów: producent→ hurtownik→ detalista→ konsument. Liczba ogniw tego łańcucha ma wpływ na cenę produktu, im większa ich liczba tym produkt trafiający do konsumenta jest droższy.
Skrócona droga przepływu produktów: producent → detalista→ konsument. Producent decyduje się na przechwycenie marży pośredników. Ta droga dystrybucji poprawia ekonomike produkcji poprzez uzyskanie wyzszych cen za produkt ale wymaga od producentów większej elastycznosci w działaniu( trzeba sukcesywnie dostarczać produkty w niedużych ilościach, uzupełniać ich niedobory, wskazany jest większy asortyment, jest bardziej pracochłonna i wymaga większego kapitału.
Sprzedaż bezposrednia: producent → konsument (np. targowisko, bezposrednio do domu czy specyficzna forma - pozbieraj sam. Dzięki temu ma lepsze rozeznanie w potrzebach, wyższe ceny, ale wymaga wyższych nakładów pracy i kapitału oraz innego zorganizowania produkcjii. Wzrost wartości produktów w obrocie towarowym to MARŻA HANDLOWA - różnica między wartością produktu gdy jest gotowy do sprzedaży z gosp a jego wartością kiedy ostatecznie jest kupowany.
CO POWINIEN ROBIC MAŁY PRODUCENT zrzeszać się w grupy producenckie, -likwidować pośredników w obrocie towarów, -wprowadzanie nowych technologii,
ZESTAW 4
STOSUNEK MIĘDZY NAKŁAD A PRZYCHOD
STRUKTURA I POW UPRAW WARZYW: UE pomidor 25,8%; kapusta 7,6%; kalafior 3,5%; cabula 7,3%; marchew 7,8%; ogorki 3,8%; melon 3,2%; arbuz 3,5%; dynie, cukinie 1,7%; dymka ml. 3,1%; Salata 4,9%; Szpinak 0,8%; Szparagi 0,4%
PL POW.(07r.) ogółem 216,1 tys ha cebula 15,5%; kapust 15,1; marchew 14,6; buraki 6,5; ogórki 9,3; pomidor 6,1
UDZIAŁ OWOC I WARZ W PROD TOWAR 03r → owoc: 8,6%warz: 7,5%(suma: 16,1%)
GŁÓWN ZASADY GRY RYNKOWEJ
- gospodarka rynkowa oparta o system gosp., w ktorym decyzje ekonomiczne podejmuja poszczegolne podmioty gosp. kierujace sie maksymalizacja swoich zysko
- realizacja tych celow odbywa sie za posrednictwem rynku
- dowolna swoboda lokalizacji zasobow- praca dla wypracowania zysku i kumulacji bogactwa- konkurenja - wymusza racjonalizacje dzialan
KORZYŚCI Z INTEGRACJI PRODUCENTOW - poprawa dochodowosci - negocjacje i upusty cenowe- prowadzenie badan marketingowych- mozliwosc gromadzenia wspolnego kapitalu- budowanie wspolnych chlodni- inwestowanie na gieldach
- eliminowanie posrednikow w handlu- wzmocnienie pozycji producentów na rynku
ŹRÓDŁA ZAOPATRZENIA KONSUMENTA Targowiska detaliczne: 32% Sklepy owoc-warzyw.: 27% Markety: 18% Wlasna produkcja:23%
RYNKI WTÓRNE Przykładem rynku wtórnego(dystrybucyjnego) jest WGRO-Wielkopolska Giełda Rolno-Ogrodnicza na Franowie w Poz otwarta 26listop 1992r. Umożliwia właściwą alokację zasobów,wyznacza normy i zwyczaje handlowe.Dziękistworzeniu pola konfrontacji produkcji krajowej z importem szybko upowrzechniają się nowe wzorce w zakresie standardu i przygotowania prod do sprzedaży, odpowiedniego opakowania, oraz oznakowania.Podnosi bezpieczeństwo,kulturę handlu i poziom sanitarny, skróciło drogę między producentem a konsumentem. Rynek jest bardziej przejzysty. Główne żródło zaopatrzenia dla drobnego i średniego handlu i gastronomii. Stabilizuje rynek w rejonie.
JAKIE KWIATY KUPUJĄ POLACY 60%kw. cięte (róże 25%, gerbera 13, frezja, lilie) doniczkowe (fiołki, juki, cyklameny, bluszcze)
WARUNKI ROZWOJU OGRODNICTWA - integracja produkcji iproducentow - strategia rozwoju- marketingowe podejscie do produkcji- wysoka jakosc produktow i obslugi - potrzebny jest lider rynku- rozwoj gospodarczy kraju- wielofunkcyjny rozwoj wsi
CO WYNEGOCOWANO W BRUKSELI - otrzymanie przez producentow warzyw i owocow doplat bezposrednich (takich jak rolnicy)- otworzenie rynkow zbytu dla naszych producentow - uzyskanie doplaty 34,5 euro dla kazdej tony pomidorow przeznaczonych na przetworstwo- dostep do funduszy strukturalnych (sa szanse na rozwoj terenow wiejskich; poprawe struktury rolniczej i ogrodniczej)
ZESTAW 5
STRUKTURA SADÓW I JAGODNIKOW (r.07) Drz.owc.(281,5tys ha- jabłonie 62,3%; wiśnie 13,1; śliwy 7,8; grusze 4,6; czereśnie 3,6); jagod (129,6- truskawki 41,5%; porzeczki 34,6; maliny 15,5; agrest 2,5; pozostałe 6,9 z czego 70% borówka wysoka)
PROD WARZYW NA ŚWIECIE najwięksi produc: Chiny: 36,4%, Indie: 11,6% USA 6%, Turcja 3,8%, Japonia 2,4%, Włochy 2,4%, Polska 1%,wielkość produkcji: 676 mln t
ZMIENNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU cecha związana z podażą i okresowym popytem
uzależniona od ekonomicznej grupy społecznej
Popyt zależy od dochodów ludności,cen produktów, ich substytucjonalności i kultury ludności z kulturą odżywiania włącznie. Na popyt wpływa też grupa czynników zależnych od dzialalności szczebli obrotu-łatwość nabycia danego produktu, możliwości wyboru, jakości obsłygi nabyw-stopnia przygotow do spożyc,promocji,reklamy,mody i war atmosf.
AUKCJE I GIEŁDY porządkują rynek; określają w miarę obiektywną cenę; wymuszają standardową jakość produktu trafiających do obrotu; minimalizowanie możliwości występowania nadużyć; tworzą pewną bazę informacyjną (o kształtowaniu cen, wielkości podaży na dane produkty w danym czasie)
CZYNNIKI DECYD O POPYCIE KONSUMENTA Czynniki dycydujace o poziomie i strukturze konsumpcji: 1.ekonomiczne,organizacyjne(dochód,ceny,wielkosć podaży,kredyty,organizacja obrotow,inne); 2.biologiczne (klimat,ekologia,normy żywienia,rozwój fiz i psych,inne; 3.demograficzne (liczba ludności,wiek i płeć,faza rozwoju rodziny,wielkosć gosp,migracje,miejsce zamieszkania,inne);
4.psycho-społ(tradycyjne nawyki,przyzwyczajenia,czas wolny,akceptacja społ,zadowolenie społ,media,inne); 5.społeczno-zawodowe(wykształcenie,wykonywany zawód,wydajność pracy,aktywność zawodowa kobiet,stopień urbanizacji,inne)
MOCNE STRONY PL OGROD 1. bogate tradycje ogrodnicze 2. mała pow a duże znaczenie gospodarcze; 3.widoczne są gałęzie i działalności bardziej rozwinięte(jabłka,soki,mrożonki,cebula,ow jagodowe,szparagi,groszek)
SŁABE STRONY PL OGROD 1. duze rozdrobnienie i rozproszenie produkcji 2. pracochlonne technologie produkcji 3. ryzyko - ze wzg na duze wahabia cen i pogode. 4. stosunkowo nieduży wzrost podaży skutkuje dużo większym obiżeniem cen 5. Gospodarstw ogr są zróżnicowane: wielkością,strukturą gat i odm, stosowanych nakładów,zyskiwania efektóe, przygotowanie fachowego producentów(liderzy); 6. słaba pozycja na rynku; 7. brak zorganizowania (grupy producenckie itp)
KONFLIKT PRODUCENT-KONSUMENT Producenci dążą do osiągnięcia wysokich cen za produkty,żądają ochrony rodzimej produkcji(ograniczenie importu) oraz sprzedawania w dużych ilościach niewielkiej liczby produktów. Konsumenci chcą: płacenia jak najniższych cen, szerokiego dostępu do produktów z importu i kupowania w małych ilosciach dużej liczby produktów.
wspólny udział w finansowaniu wspólnej polityki
ZESTAW 6
ZBIORY WARZYW (r.07) ogółem 4791 tys. t; (kapusta 27,4%; marchew 18,8; cebula 13,6; buraki 7,2; ogórki 6,1; pomidory 5,1) w 2002r - 104kg / mieszkańca
SPOŻYCIE WARZYW warzywa 140kg/os/rok (80% zborów polowych, ok. 6% z pod osłon, 5-7% z importu) z czego 59,4kg świeżych warzyw z czego kapusta 17%; pomidory 15%; marchew 15%; ogórki 12%; cebula 11%
PO CO WYSOKIE PKB Produkt Krajowy Brutto — wartość dóbr i usług nowo wytworzonych na terenie kraju w ciągu roku; Malo jest osób pracujących. Liczba
pracujacych na 1 emeryture to 2osoby z czego jedna jest zdolna do pracy a druga to emeryt. 51,7% stosunek libczy zatrudnionych do ogółu osób w wieku produkcyjnym. Wartość jednego punktu % PKB /1mieszkańca to 30$; w Portugalii 96$;Grecja 107;hiszpania 143; Dania 330; Niemcy 295; Austria 289$;
ROZŁOŻENIE PODAŻY Produkty ogrodnicze charakteryzują się sezonowościa oferty-uwarunkowania przyrodnicze a w ozdobych z powodu nieregularnego popytu(imieniny,dzień zmarłych). War klimatyczne wpływają na wielkość i termin zbioru(by mieć dobre zyski dobiera odp odm,gat,cykle prod,pow upraw i okres sprzedaży
STRUKTURA UPRAW POD OSŁ całkowita powierzchnia 7741 ha;
6324ha - 82% warzywa; 1417ha - 18% rośl ozdobne
ROLA RYNKÓW PRODUCENCKICH ROLA: doprowadzenie do wytwarzania duzej jednorodnej partii produktów wg ujednoliconej technologi, skupienie w jednym miejscu towarów od producentów i dalsza sprzedaż.Przygotowanie (schładzanie,przechowywanie,kalibracja, sortowanie,pakowanie) Wspólna polityka sprawia że producenci nie konkurują między sobą-wzmacniają pozycję na rynku. Przy możliwości oferowania dużej ilości towaru zapewniona jest ciągłość i rytmicznosć dostaw. Rynki producenckei wpływają na 1. rozwój produkcji ogrodniczej 2. lepsze dostosowanie wytwarzanych produktów do zmieniających się potrzeb konsumentów 3. poprawa opłacalności produkcji.
1Produkcja warzyw na świecie
Trzcina 1249, Przenica 567, Ryż 586, Kukurydza 600
Warzywa 676, Owowce+cytrusy 411+107, Buraki 248, Ziemniaki 308,
Jęczmień 134, Maniok 176, Bataty 143, Soja172 mln ton na 2001 rok
Produkcja warzyw na świecie:
Chiny 36,4%, Indie 11,6%, USA 6% Turcja 3,9% Japonia 2,4 Włochy 2,4
2. Produkcja pieczarek
. 70r. - ok. 2000t 60g na mieszkańca80r. - 24000t 670g na mieszkańca
89r. - 100 tys. t 2,63kg na mieszkańca. Polska w produkcji pieczarek ma 7
miejsce w świecie i 4 w Europie.
Produkcja pieczarek w Polsce (tys.t)
lata |
produkcja |
1991 |
75 |
1992 |
65 |
1993 |
65 |
1994 |
65 |
1995 |
65 |
1996 |
75 |
2000 |
100 |
2001 |
110 |
2002 |
110 |
2003 |
110 |
Liczba gospodarstw produkująca grzyby jadalne:
Powierzchnia grzybów w m2 |
2002r. |
|
|
liczba |
% |
ogółem |
3784 |
100 |
do 200 |
1430 |
37,8 |
200 - 500 |
1427 |
37,7 |
powyżej 500 |
927 |
24,5 |
śr. pow.piecz. |
454 m2 |
|
|
|
|
3. Struktura i powierzchnia warzyw
POW.(07r.) ogółem 216,1 tys ha z czego 5315 ha pod osłonami: cebula 15,5%; kapust 15,1; marchew 14,6; buraki 6,5; ogórki 9,3; pomidor 6,1
5. Zmienność dochodowa popytu
cecha związana z podażą i okresowym popytem
uzależniona od ekonomicznej grupy społecznej
Popyt zależy od dochodów ludności,cen produktów, ich substytucjonalności i kultury ludności z kulturą odżywiania włącznie. Na popyt wpływa też grupa czynników zależnych od dzialalności szczebli obrotu-łatwość nabycia danego produktu, możliwości wyboru, jakości obsłygi nabyw-stopnia przygotow do spożyc,promocji,reklamy,mody i war atmosf.
11.Wymienic państwa z największą liczbą upraw pod osłonami
SZKLARNIE |
TUNELE |
|
|
12.Potencjał sadowniczy Polski
Polska zajmuje 5. miejsce w UE pod względem produkcji owoców.
1. Hiszpania - 27%
2. Włochy - 25%
3. Niemcy - 13%
4. Francja - 9%
5. Polska - 8%
W ostatnich latach wyprzedziliśmy nawet Grecję.
Polska ma 1. miejsce w produkcji truskawek i porzeczek, 2. miejsce w produkcji agrestu, 3. miejsce w produkcji malin i 4. miejsce w produkcji wiśni.
Na 1 osobę przypada:
36-76 kg owoców z drzew
10-14 kg owoców jagodowych.
Produkcja nastawiona na konsumpcję:
spożycie w stanie świeżym,
przetwórstwo,
eksport świeżych i przetworzonych.
Eksport:
1995r. - 526 tys. ton
2001r. - 851 tys. ton
2003r. - 1mln 13 tys. ton
Za granice więcej sprzedaje się owoców przetworzonych niż świeżych.
13.Dlaczego jest mały popyt na produkty krajowe
spadek dochodow realnych ludnosci - maly, rozdrobniny eksport - zle przygotowanie eksportowanych produktow - konkurencja importu z miejscowa produkcja - istnienie sieci posrednikow sprzedazy
- brak organizacji koordynujacych oraz dostosow produkcje do potrzeb konsumentow