JĘZYK POLSKI - ROMANTYZM

ROMANTYZM Polski

1822- Wilno, wydanie tomiku poezji Adama Mickiewicza- „Ballady i romanse”

1830- wybuch powstania listopadowego/ początek Wielkiej Emigracji - kolejny etap epoki, tematyka niepodległościowa, spiski i czyny zbrojne, bohaterskie jednostki

1863- powstanie styczniowe / zamknięcie epoki-

Cechy polskiego romantyzmu:

• Indywidualizm

• Bunt przeciw oświeceniu i klasycyzmowi

• Folkloryzm, ludowość

• Nadanie przyrodzie wymiaru duchowego

• Gotycyzm- styl w literaturze i sztuce 18 i 19 wieku, nawiązujący do średniowiecza jako epoki pięknej, tajemniczej, nacechowanej cudownością. W powieści gotyckiej często pojawiają się zjawy, wampiry, duchy, ważną rolę odgrywają sny. Intryga obfituje w morderstwa , tajemnice oraz grozę

• Orientalizm, fascynacja Północą

• Historyzm

• Koncepcja historyczna, mesjanizm

• Patriotyzm, idea ojczyzny romantycznej

• Mistycyzm

• Uprzywilejowanie liryki i dramatu romantycznego

• Bohater romantyczny: kochanek, idealista samotnik , poeta, bojownik o wolność, buntownik, indywidualista, „odmieniec”, dandys skrywający pod maską cynika nadwrażliwość marzycielstwo i cierpienia miłosne

Maria Jonin - „Polacy i ich wampiry”

• Losy Polaków związane są z wiarą

• Przekonanie, że obok świata realnego istnieje świat metafizyczny

• Wampiry są wytworem kultury słowiańskiej

• Patrzymy przez pryzmat porażek

• Romantyzm gloryfikuje lud i prawdy moralne

• Wiara w upiory jest wyrazem indywidualizmu

• Wampir uosabia zło, które w nas drzemie

• Stylizacja na folklor

• Wampir= artykulacja losu polskiego

• Polak jako wampir rozdarty między miłością i zemstą

ROMANTYZM Europejski

• Fascynacja mitologią i kulturą Północy

• Fascynacja dzikim, nie naruszonym przez człowieka krajobrazem

• W literaturze północy: skłonność do głębokiej melancholii; niezależność; motyw śmierci; widma; upiory; pamięć o zmarłych; cuda dokonujące się dzięki sile namiętności o woli

• Inspiracja Ultima Thule- wyspa położona na końcu świata =Islandia

Południe	Północ
Klasycyzm, spokój, harmonia, sielskość, dzień, słońce, rozum, radość, natura ujarzmiona przez kulturę	Romantyzm, niepokój, dynamizm, dzikość, noc, księżyc, uczucie, posępność, melancholia

Filozofia

Niemcy

• Niemiecki idealizm

• Okres burzy i naporów

George Wilhelm Friedrich Hegel

• Świat= racjonalny twór dążący do określonego celu

• Historia świata= historia ewolucji ducha który przechodzi kolejne etapy uzewnętrzniania się w świecie zewnętrznym

• Metoda dialektyczna służy do zrozumienia logiki dziejów- przyjęcie założenia, że istotą rzeczywistości i prawdy jest sprzeczność

Johann Gottlieb Fichte

• „Próba krytyki wszelkiego objawienia”

• System metafizyczny złożony z hipotez o naturze bytu

• Idealistyczna koncepcja= jaźń poprzedza świat realny, który powstał jako wynik dążenia do ideału

• O charakterze świata decyduje ideał

• Ważna jest czynność kreująca świat

Fredrich Schelling:

• Przetłumaczył Marsyliankę

• Twórczość artystyczną uznawał za najważniejszą działalność człowiek, najwyższy akt wolności

• Akt tworzenia był ważniejszy od dzieła

• Natura posiada duchowość

• Filozofia to natchnienie

John Gottfried Herder:

• Każdy poeta powinien szukać autentycznych wzruszeń w poezji ludowej i mitologii.

• Nawoływał do powrotu do poezji wolnej od rygorów oświecenia, a prawda i piękno mają swoje źródło w języku niemieckim

Romantyzm w Niemczech

• Odrzucenie kategorii mimesis- jedna z podstawowych klasycznych kategorii estetycznych oznaczająca naśladowanie rzeczywistości w sztuce

• Poezja transcendentalna- artysta w akcie twórczym wznosi się ponad rzeczywistość ziemską, przekracza wszelkie normy i prawa

• Dążenie do nieskończoności

• Artysta jest wyobcowany ze społeczeństwa

• Ironia romantyczna jako struktura myślenia i tworzenia literatury

• Poezja absolutna

• Zerwanie z teorią rodzajów i gatunków literackich

• Powieść staje się nad gatunkiem

• Inspiracją są baśnie ludowe

• Niechęć do oświecenia

• Szukanie źródeł w sztuce średniowiecza

Romantyzm Angielski:

George Gordon Byron

• Symbol romantyzmu I liberalizmu

• Walczył o niepodległość Grecji

• Autor powieści poetyckich I poematów

SZTUKA

Malarstwo	Muzyka	Architektura
Mistycyzm Historyzm Ludowość I folklor Orientalizm Synkretyzm- synteza sztuk Poszerzenie palety barw Artysta ma wyrazić najsilniejsze i najgłębsze uczucia Kompozycja dynamiczna budowana na zasadzie kontrastu Symbolizm, wizyjność,	Tematyka baśniowa, fantastyczna, Synteza sztuk Treści patriotyczne w operze i pieśni Najpopularniejsza pieśń Powiększenie obsady orkiestry Muzyka programowa- odwołująca się do idei, inspiracją były ważne wydarzenia, utwory literacki lub dzieła sztuki	Styl neogotycki- wywieszano portrety symbolizujące honor i niezłomną walkę Zamki otoczone fosą Parki krajobrazowe stylizowane na tajemniczy i dziki ogród angielski; kręte ścieżki, groty, sztuczne wzgórza, podróbki ruin, „świątynie dumania”, wodospady Neoklasycyzm- drugi nurt romantyzmu, inspiracja z mody na pielgrzymki do Rzymu
Caspar David Freidrich- krajobrazy, natura jest elementem łączącym człowieka z Bogiem, widać indywidualizm John Constabele- malarz zieloności, mocne plamy barwne William Tuner- indywidualne spojrzenie na świat, próbował uchwycić wrażenie Eugeniusz Delacroix- osobiste marzenia i emocje; operował światłem i plamami barwnymi, „ Wolność wiodąca lud na barykady” Theodore Gericault- „Tratwa Meduzy”- metafora losu ludzkiego, malarz koni i wariatów Jan Matejko- intensywna kolorystyka, dopracowane szczegóły, malarz historyczny	Felix Mendellssohn- marsz weselny Ludwik von Beethoven - 9 symfonia komponowana pod odę do radości Fryderyk Chopin	Karl Friedrich Schinkel- projekt : zamku w Kórniku, ratusza w Kołobrzegu, Nowego Pawilonu w Charlottenburgu, gmachu Alte Museum na Wyspie Muzeów w Berlinie Pałac Krasińskich w Opinogórze- neogotycki

Eklektyzm- łączenie różnych stylów

---