KURS WALUTOWY I POLITYKA KURSOWA
1. Kurs walutowy to cena waluty obcej wyrażona w pieniądzu krajowym
(cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie).
2. Funkcje kursu walutowego
Kurs walutowy spełnia dwie podstawowe funkcje:
informacyjna - kurs waluty informuje osoby prawne i fizyczne w danym kraju o cenie walut obcych. Informacja ta jest wykorzystywana w decyzjach importerów, eksporterów, producentów, przedsiębiorstw handlowych, osób fizycznych oraz w planowaniu na szczeblu przedsiębiorstwa i państwa;
cenotwórcza - polega na przenoszeniu, poprzez kurs waluty, zagranicznego układu cen
(i zagranicznych relacji cenowych) na krajowy układ cen wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki krajowej.
↑ Cenotwórcza funkcja kursu walutowego w pełnym tego słowa znaczeniu występuje w gospodarce rynkowej przy istnieniu wymienialności walut.
3. Klasyfikacja kursów walutowych
1. Współcześnie można wyróżnić dwa podstawowe systemy kursowe:
[System (reżim) kursowy to zbiór zasad i narzędzi określających możliwe zmiany kursu walutowego oraz możliwości i zakres wpływu banku centralnego na poziom kursu walutowego]
→ Klasyfikacja oficjalna (de jure) i klasyfikacja wynikająca z obserwacji zmian kursów (de facto).
kursu płynnego, wyznaczanego przez relacje popytu i podaży,
- kurs płynny nieograniczenie,
- kurs płynny kierowany,
kursu centralnego, ustalanego przez władze monetarne państwa.
2. Ze względu na zróżnicowanie w stosowaniu (liczebność kursów, ilość poziomów):
kurs jednolity, stosowany przy zawieraniu wszystkich transakcji znajdujących swoje
odzwierciedlenie w bilansie płatniczym,
kurs zróżnicowany (kryterium: podmiotowe, przedmiotowe, geograficzne).
3. Z punkty widzenia warunków transakcji (termin):
(podział często stosowany w praktyce bankowej)
kurs bieżący (kasowy),
kurs terminowy.
4. Ze względu na stosunek do inflacji:
kurs nominalny (bez uwzględnienia stopy inflacji),
kurs realny (z uwzględnieniem stopy inflacji, skorygowany).
5. Ze względu na możliwość zmian kursu w czasie (amplitudę wahań):
kurs zmienny,
kurs stabilny,
kurs sztywny.
Ze względu na sposób obliczania wyodrębnia się także kursy krzyżowe (cross rates), które uzyskuje się przez podzielenie kursów dwóch walut notowanych w stosunku do tej samej waluty trzeciej.
Do celów statystycznych (przy sporządzaniu różnego rodzaju porównań między krajami, np. wielkości dochodu narodowego na jednego mieszkańca) stosuje się często tzw. kursy parytetowe (kursy oparte na parytecie siły nabywczej - PPP). Kursy te są wyznaczane przy wykorzystaniu relacji siły nabywczej porównywanych walut. Zmiany siły nabywczej stanowią z kolei odzwierciedlenie zmian ogólnego poziomu cen na rynku wewnętrznym każdego z badanych krajów. Parytet siły nabywczej obliczany jest z reguły przy wykorzystaniu "koszyka" towarów (i usług). Kurs PPP określa więc trzeba wydać zagranicznych jednostek pieniężnych na zakup za granicą takiej samej ilości dóbr, jaką można kupić w kraju za jedną krajową jednostkę pieniężną. |
4. Mechanizm ekonomiczny dewaluacji
1.4.1. Pojęcie dewaluacji
Dewaluacja to obniżenie przez władze monetarne danego kraju kursu pieniądza krajowego w stosunku do walut obcych (czyli podniesienie ceny walut obcych w pieniądzu krajowym).
1.4.2. Wpływ dewaluacji na sytuację w bilansie handlowym (i płatniczym)
→ Twierdzenie (warunek) Marshalla-Lernera
Dewaluacja powoduje rzeczywistą poprawę bilansu handlowego jeżeli suma elastyczności popytu krajowego na import i popytu zagranicznego na eksport jest większa od jedności.
→ Odpowiednia elastyczność podaży dóbr krajowych przeznaczonych na eksport.
→ Odpowiednia reakcja cen wewnętrznych (krajowych).
SYSTEM KURSU
CENTRALNEGO PŁYNNEGO
↓ ↓
DEWALUACJA DEPRECJACJA
REWALUACJA APRECJACJA
Dochód narodowy brutto (GNI) na jednego mieszkańca w wybranych krajach w 2012 roku
Kraj |
GNI na jednego mieszkańca według kursu oficjalnego |
GNI na jednego mieszkańca według parytetu siły nabywczej (PPP) |
|
[USD] |
|
Norwegia |
98 860 |
64 030 |
Szwajcaria |
82 730 |
54 870 |
Luksemburg |
76 960 |
63 000 |
Dania |
59 770 |
42 620 |
Szwecja |
56 210 |
43 160 |
USA |
50 120 |
50 610 |
Austria |
48 160 |
43 220 |
Japonia |
47 870 |
36 320 |
Niemcy |
44 010 |
41 370 |
Francja |
41 750 |
36 460 |
Irlandia |
38 970 |
35 110 |
Hiszpania |
30 110 |
31 780 |
Grecja |
23 260 |
24 790 |
Słowenia |
22 710 |
26 470 |
Korea Południowa |
22 670 |
30 890 |
Rosja |
12 700 |
22 760 |
Polska |
12 670 |
20 920 |
Brazylia |
11 630 |
11 720 |
Rumunia |
8 420 |
16 310 |
Chiny |
5 740 |
9 210 |
Ukraina |
3 500 |
7 290 |
Wietnam |
1400 |
3 440 |
Liberia |
370 |
600 |
Źródło: dane Banku Światowego.
2