ELEMENTY TREŚCI MAP NAWIGACYJNYCH.

Elementy matematyczne: odwzorowanie, układ odniesienia współrzędnych, skala główna, poziomy odniesienia głębokości i wysokości, podziałka geograficzna (skala szerokości , długości), skale liniowe jednostek odległości (metry, kable, stopy), skale przybliżonej zmiany jednostek (metry, sążnie, stopy), tabelaryczne skale zamiany jednostek głębokości (sążnie, stopy, metry- tylko na sążniowych mapach). EL. Topograficzne (geograficzne)- 1) Naturalne ukształtowania wybrzeża (linia brzegowa, rzeźba i pokrywa terenu, hydrograficzne formy śródlądowe- jeziora, rzeki), 2) sztuczne nierówności terenu- budowle, drogi, tory kolejowe, lotniska, 3) Obiekty na lądzie- obiekty brzegowe wykorzystywane do orientacji i określania pozycji statku. 4) Porty- budowle hydrotechniczne i instalacje portowe, kanały, zapory, urządzenia przeładunkowe, budynki użyteczności publicznej.

EL. Specjalne: 1) Hydrograficzne- Głębokości, Rodzaje dna morskiego, Niebezpieczeństwa nawigacyjne (skały, wraki, przeszkody), Instalacje morskie (pola naftowe i gazowe, platformy, urządzenia cumownicze, kable, rurociągi podwodne), Szlaki i trasy żeglugowe (tory wodne, systemy rozgraniczenia ruchu), Rejony i granice akwenów (kotwicowiska, rejony zabronione, rejony ćwiczeń wojskowych, granice narodowe i międzynarodowe)

2) EL. Uzupełniające- nagłówek, tytuł, numeracja, datowanie, ramka zew., nazwy geograficzne, objaśnienia.

3) Nawigacyjne- światła nawigacyjne latarń morskich, staw i pław, znaki nawigacyjne stałe i pływające, stacje sygnałowe, radarowe urządzenia odzewowe i samoczynne, radiolatarnie, elektroniczne systemy wyznaczania pozycji statku, systemy nawigacji satelitarnej, morska straż brzegowa, ratownictwo, pilotaż.

Odwzorowania płaszczyznowe ze względu na położenie środka rzutu. ODWZOROWANIE kartograficzne- to zależność między współrzędnymi pkt., na sferze i wspól., pkt., na płaszczyźnie. Rzut kartograficzny- to obraz rzutowania bezpośredniego sfery na powierzchnię rzutu.

Skal to stosunek wielkości liniowej. 1/M =d/D d-na globie, D- na kuli. a- skala liniowa wzdłuż południków, b- skala liniowa wzdłuż równoleżników. A) odwz. Wiernokątne- a=b sinω/2= (a-b)/ (a+b), ω=α-α' b) Odwz., wiernoodległościowe- a=1 lub b=1, Z_d=m-1

m=d/d' m- zależność liniowa odl., dla róznego kierunku.

c) Odwz., wiernopolowe- ab=1, Z_p=ab-1, a≠b, ab≠1

A) Gnomoniczne- środek rzutu pokrywa się ze środkiem kuli ziemskiej. Południki to linie proste, zbiegają się w obrębie bieguna, przecinają się pod kątem Δλ, równoleżniki w odwzorowaniu azymutalnym, okręgi, hiperbole, parabole, elipsoidy, uzależnione od rodzaju odwzorowania, nie są ani wiernokątne, ani wiernopolowe, ani wiernoodległościowe, linie równych zniekształceń to okręgi w środku głównym mapy, mają takie same zniekształcenia kątów, pól, ortodroma to linia prosta, loksodroma wygięta w kierunku równika.

B) Stereograficzne- środek rzutu znajduje się po przeciwnej stronie niż płaszczyzna, dla przedstawienia obszarów podbiegunowych. Loksodroma to krzywa wygięta w kierunku równika, Ortodroma to krzywa wygięta w kierunku równika, ale o niewielkiej krzywiźnie. Są zachowane kąty, niewielkie zniekształcenia w długości.

C) Ortograficzne- środek rzutu znajduje się w nieskończoności, nie jest używane w nawigacji.

Odwzorowanie transwersalu Merkatora- odw., poprzeczne walcowe gdzie ziemia jest przyjętą jako elipsoida obrotowa.

Do odwzorowania przyjmuje się pasy na W E od południka styczności. Powstaje odw., wiernokątne, południk styczności zostaje odwzorowane bez zniekształceń. Południki są krzywymi skomplikowanymi. Stosowane tylko wtedy gdy kąt przecięcia między południkiem a liniami pionowymi siatki jest mały- małe zniekształcenie.

Wydawnictwa nawigacyjne.

*spisy świateł, *katalog map i innych publikacji, *Locje PILOT- locja, są zbiorem informacji (rozdział I -informacje akwenów, których dotyczą )

Radio sygnały- wydawana co rok, istnieje 8 volumów:

VOLUM I - radiowe stacje brzegowe, VOLUM II-radiowa pomoc nawigacyjna i radarowe, podane stacje radiosygnałów, podaje czasy standardowe i urzędowe w każdym miejscu, VOLUM III- serwis pogodowy i ostrzeżeń nawigacyjnych, VOLUM IV- wykaz stacji meteorologicznych- obserwacje, VOLUM V- GMDSS, VOLUM VI- serwis pilotowy i portowy nie ma systemów meldunkowych, VOLUM VIII- systemy satelitarne,

Drogi oceaniczne świata- do meteorologicznego planowania podróży oceanicznej, CZĘŚĆ I- informacje o tym co ono zawiera.

ZWROTY- 1) New Metric Chart Superseding Charts of the Same Number- nowe metryczne mapy zastępujące mapy o tym samym numerze, 2) New Editiones of Charts- nowe wydania map, 3) U.K. Reproduction of Australian Goverment Charts - New Edition- brytyjskie reprodukcje map australijskich- nowe wydanie. 4) U.K. Reproduction of Australian Goverment Charts- New Metric Charts- brytyjskie reprodukcje map australijskich- nowe metryczne mapy. 5) Charts Permanently Withdrawn- mapy całkowicie wycofane, 6) New Metric Charts Scheduled for Publication Within the Next Few Months- nowe metryczne mapy planowane do publikacji w ciągu następnych kilku miesięcy, 7) New Editiones of Charts Scheduled for Publcation Within the Next Few Months- nowe wydania map planowane do publikacji w ciągu następnych kilku miesięcy, 8) New Editiones of Books and Other Hydrographic Publicationes- nowe wydania książek i innych hydrograficznych publikacji, 9) Agents for the sale of Admiralty Charts and Publications- agenci sprzedający mapy i publikacje Admiralicji Brytyjskiej.

Current Hydrographic Publications- wykaz aktualnych hydrograficznych publikacji, Corrections to Sailing Directions in Force- wykaz poprawek do locji obowiązujących na dzień wydania danego N to M. RESTRICED AREA- dla wszystkich akwenów oznacza akwen w którym określone aspekty nawigacji mogą być ograniczone lub zabronione przez przepisy. Prohibited area- może wyjaśniać w legendzie odpowiednią czynność, która jest niezgodna z przepisami. Prohibited- akweny takie powinny być omijane jeśli to możliwe.

Fairway- tor wodny- jest przede wszystkim nieograniczonym akwenem w sensie restricted (zabronienia), chociaż kotwiczenie wewnątrz może być niedozwolone przez władze portowe lub przepisy. Inshore Traffic Zone- strefy ruchu przybrzeżnego, Recommended track- zalecany tor jako ustalony i uwydatniony na mapie nawigacyjnej, nie podlegający przepisom regulacji ruchu, a uwzględniający warunki hydrograficzne, wyposażenie nawigacyjne danego akwenu. Użycie traktu zależy od zanurzenia statku. Track- ślad, droga. Route- trasa, szlak, droga. Recommended Route- zalecany szlak żeglugowy, do którego odnoszą się przepisy regulacji ruchu statków narodowe lub międzynarodowe, takie jak zapobieganie kolizji, unikanie zanieczyszczeń, Ruteing- wyznaczanie szlaków żeglugowych w oparciu o przepisy narodowe lub międzynarodowe zaadoptowane przez IMO.

GRANICE akwenów NON- RESTRICTED (nie ograniczonych)- Kolor czarny- nanoszone linie przerywane- kiedy dotyczą głębokości (poza przetrałowanymi akwenami i DW rutami), Kolor magenta- nanoszone linie przerywane- tam gdzie nie ma trwałych przeszkód fizycznych np. harbour limits.

UŻYCIE KOLORU: 1)CZARNEGO- pogłębiony kanał (dredged are of chennel), obrotnica (turning are), wysypisko (spoil grund), prace w toku (works in progress), akwen zagrodzony (boom log pond), akwen słabo zbadany (poorly surveyed are), akwen nieczysty (area of foul ground). 2) MAGENTA- oznaczenie granic kotwicowiska, kotwicowisko z promieniem cyrkulacji, kotwicowisko dal określonych kategorii statków, granice portów, granice celne, granice przetrałowanych akwenów, granice pogłębionych akwenów, ustalone ruty DW, ustalone kierunki ruchu w systemach rozgraniczenia ruchu, bezpieczny tor wodny, przetrałowany tor wodny (oczyszczony z min). Granice akwenów OGRANICZONYCH- przedstawione za pomocą T- kształtnych liter tworzących linię przerywaną w kolorze MAGENTA. Używane dla następujących przykładów: a) strefy bezpieczeństwa wokół platform, b) „Area to be Avoided”- akweny, które należy omijać przez określone kategorie statków, c) Akweny wewnątrz wód terytorialnych- gdzie władze lokalne lub narodowe ustaliły ograniczenia z powodu jednego lub więcej aspektów ograniczających akwen dla nawigacji.

d) Symbol restrykcji może być użyty dla akwenów gdzie kotwiczenie lub trałowanie jest niedopuszczalne np. akwen zatapiania szkodliwych materiałów- nawet jeśli to nie stanowi restrykcji. CHARAKTER RESTRYKCJI-Nota wew., akwenu ograniczonego nie jest wymagana, jeżeli użyty jest dodatkowy symbol na linii restrykcji, w każdym wypadku charakter restrykcji może być wyjaśniony za pomocą legendy lub symbolu: np. akwen kabli, akwen kabli energetycznych, akwen podwodnych rurociągów z ropopochodnymi lub z gazem, wejście zabronione (entry prohibited), kotwiczenie i połów zabroniony. Akweny naniesione za pomocą specjalnych symboli- granice wód terytorialnych- stref rybołówstwa, akweny militarne, strefy separacyjne. RECOMMENDED TRACKS and ROUTES- Niezależnie od kanałów, określonych izobatami, każdy track włącza: a) zalecane trasy zawierające zalecane linie kursu (namiaru), oznaczone na mapie za pomocą (linii ciągłej koloru czarnego- trasa oparta jest na stałym oznakowaniu nawigacyjnym, linii przerywanej koloru czarnego- trasa nie jest oparta na stałym oznakowaniu nawigacyjnym.), b) kanały z zewnętrznymi granicami naniesionymi jako linie niebezpiecznego namiaru oparte na naturalnych obiektach lub stawach (lights in line- światła w linii), linie te dla odróżnienia od nabieżnika są zaznaczone jako linie przerywane koloru czarnego. c) kanały, których granice zew., oznaczone są światłami sektorowymi lub kierunkowymi d) trasy, których środkowa, prowadząca linia wyznaczona jest linią namiaru radiowego z radiolatarni kierunkowej RD. Jest to jedyna z zalecanych tras (tracks), gdzie dla zaznaczenia jej na mapie użyto koloru magenta.

ROUTEING- wyznaczanie szlaków żeglugowych obejmuje następujące elementy: a) systemy rozgraniczenia ruchu (Traffic Seperation Schemes) z przylegającymi strefami ruchu przybrzeżnego (Inshore Traffic Zones).

b) akweny wzmożonej czujności (Precautionary Areas), c) szlaki głębokowodne, d) zalecane szlaki- szlaki o nieoznaczonej szerokości, często oznakowane pławami na linii środkowej, e) zalecany i ustalony kierunek w torze ruchu, f) dwukierunkowe szlaki, g) akweny, które należy omijać (Area to be Avoided)- użycie terminu szlak w sensie negatywnym.

Dodatkowe narodowe rodzaje wyznaczania szlaków-bezpieczne tory wodne (safet fairways), kontrolowane przejścia kanałów (controlled access channels). ELEMENTY: a-g wyznaczonych tras nanoszone są na mapy w kolorze magenta, a dodatkowo przedstawione są w wydawnictwie „ Ships Routeing”.

WYPOSAŻENIE NAWIGACYJNE AKWENÓW- WNA:

WNA stanowi całokształt racjonalnie zaprojektowanych różnorodnych znaków i urzadzeń technicznych, rozmieszczonych na brzegu i w akwenach przybrzeżnych, umożliwiających rozwiązanie następujących zadań: 1) identyfikacja wybrzeży i akwenów przybrzeżnych, 2) określenie pozycji statku, 3) zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na wyznaczonych i zalecanych trasach, szlakach żeglugowych, torach wodnych, kanałach, cieśninach, portach, 4) zapewnienie bezpiecznej żeglugi w warunkach ograniczonej widzialności, 5) oznakowanie przybrzeżnych i odosobnio­nych niebezpieczeństw oraz charakterystycznych punktów akwenu. Klasyfikacja znaków i urządzeń wyposażenia nawigacyjnego: 1) Znaki i urządzenia wyposażenia nawigacyjnego dzielą się w zależności od rodzaju wykorzystywanych urządzeń technicznych na:

Stale (specjalne stacjonarne budowle ustawione na lądzie lub na specjalnych platformach osadzonych na fundamentach wpuszczonych w dno morskie -nierucho­me względem dna)., --Pływające (konstrukcje przystosowane do usta­wienia ich na powierzchni morza. Zamocowane do dna za pomocą ko­twic.), —Kosmiczne (sztuczne satelity). 2) Znaki i urządzenia wyposażenia nawigacyjnego dzielą się w zależności od rodzaju wykorzystywanych urządzeń technicznych na:

-- OPTYCZNE (przeznaczone do wizualnego określania kierunku i odległości). -AKUSTYCZNE (znaki zaopatrzone w sygnały mgłowe używane we mgle), -RADIOTECHNICZNE (urzą­dzenia, które dzięki wykorzystaniu własności fal radiowych umożliwiają określanie parametrów nawigacyjnych), -ELEKTROMAGNETYCZNE (stanowią kable prowadzące ustawiane na prostoliniowych odcinkach zasilane prądem zmiennym ok. 500Hz. Na statku rejestruje się odchyle­nie kursu od linii kabla).

STAŁE OZNAKOWANIE NAWIGACYJNE:

1) Latarnie morskie -LIGHTHOUSE, 2) Stawy- BEACON, 3) Tyki- WITHY. 4)Pale-STAKE, PERCH. 5) Dalby- DOLPHIN

STAWY- są konstrukcjami drewnianymi, kamiennymi, stalowymi, beto­nowymi. Stawy umieszcza się na lądzie lub na płytkich wodach, wypo­sażone są w: 1)odpowiedni znak szczytowy, 2) światło,3) kolor kontra­stujący z tłem lub odpowiedni zgodnie z przeznaczeniem. 4) posiadają różny kształt- konstrukcja uzależniona od przeznaczenia. W zależności od przeznaczenia stawy dzielą się na: a) Identyfikacyjne (nawigacyjne- służą do określenia położeń niebezpieczeństw), b) Wyznaczające tor wodny (konstrukcje ażurowych wież w kształcie znaku szczytowego).

c) Nabieżnikowe (konstrukcje rurowe ażurowe z charakterystycznym znakiem szczytowym), d) Sygnałowe, e) Ratunkowe (pomosty charakte­ryzujące się odpowiednią konstrukcją znaku szczytowego. Stawy są znakami niedozorowanymi, stanowią przede wszystkim znak dzienny mający odpowiedni znak szczytowy albo specjalnie wykonaną konstrukcję znaku szczytowego. TYKI- to znaki nawigacyjne o najprostszej konstrukcji. Są to zwykłe drągi, żerdzie wbite w dno morskie, często zaopatrzone w znak szczyto­wy, znakiem tym mogą być młode drzewa z pozostawionymi gałęziami. Tyki są stosowane do oznakowania wód wewnętrznych na płytkich wo­dach o ograniczonym falowaniu i prądach. Stosowane znaki szczytowe to często: chorągiewka, miotły, gałęzie. PALE, DALBY- konstrukcja znaku złożona z pali drewnianych, stalo­wych, lub żelbetonowych, wbitych w dno morskie, związanych u góry lub połączonych luźno. Stosowane przy wytyczaniu torów wodnych, gdyż są konstrukcjami sprężystymi odpornymi na uderzenia statków. Mogą być wyposażone w znak szczytowy i w światło.

PŁYWAJĄCE OZNAKOWANIE NAWIGACYJNE: 1) Latarniowiec (LIGHT-VESSEL). 2) Pontony, pływaki świetlne (LIGHT-FLOAT), 3) Pławy (BUOYS), 4) Wiechy (SPAR BUOYS. SPINDLE BUOYS).

LATARNIOWCE- zastosowane w ważnych miejscach na trasach, w punktach zmiany kierunków tras. Nie są używane do oznakowania IALA. Ustawione w dokładnie wyznaczanych punktach i zakotwiczone do dna morskiego za pomocą martwych kotwic. Są statkami o specjalnej konstrukcji i charakterystycznej sylwetce : na śródokręciu umieszczona wieża z latarnią, w części rufowej maszt z radarowym urządzeniem od­zewowym. kadłub pomalowany na charakterystyczne kolory z podaną nazwą, wyposażone w sygnał mgłowy, mogą być wyposażone w radio­latarnię- urządzenia sygnalizacyjne, posiadają często załogę- dozorowa­ne- posiadają wówczas optyczne i radiotechniczne urządzenia łączności. Latarniowce POZA POZYCJĄ nie uruchamiają żadnych posiadanych przez nie urządzeń wyposażenia nawigacyjnego, obecnie latarniowce za­stępowane są dużymi pławami automatycznymi. PONTONY (PŁYWAKI ŚWIETLNE)- mogą być stosowane tam gdzie występują silne prądy, płycizny, ławice: —wykonane są w postaci ponto­nów w kształcie łodzi płaskodennych jedno lub dwukadłubowych, -na pływakach umieszczone są wieżyczki często o ażurowej konstrukcji podtrzymujące lampy, -posiadają zainstalowane reflektory radarowe, -zakotwiczone za pomocą martwych kotwic. PŁAWY- zakotwiczone konstrukcje metalowe lub z tworzywa sztucznego, kształty zbliżone do brył geometrycznych, często zaopatrzone w odpowiedni znak szczytowy ( światło, sygnał mgłowy), wykorzystywane do oznakowania torów wodnych (niebezpieczeństw, akwenów wydzielonych). W zależności od kształtu części nawodnej dzielą się na: stożkowe, cylindryczne, kuliste. drążkowe, kolumnowe- pillar. beczkowe. W zależności od wyposażenia lub przeznaczenia można dokonać podziału na pławy: świetlne, dzwo­nowe- gongowe- buczące, ze znakiem szczytowym, pomiarowe, wrako­we, mieliźniane, dewiacyjne, kablowe, cumownicze. WIECHY- pionowa pływająca żerdź, może być wyposażona w znak szczytowy, zakotwiczona za pomocą martwej kotwicy, posiada pływak w celu zwiększenia dodatniej pływalności, wiechy są dziennymi stoso­wanymi na wodach wewnętrznych do oznakowania granic torów wod­nych.

RADIOTECHNICZNE URZADZENIA WYPOSAŻENIA NAWIGACYJNEG- są stosowane w celu zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi i możliwości określenia pozycji statku w szczególności w nastę­pujących warunkach: 1) w warunkach ograniczonej widzialności, 2) w odległości większych od zasięgu widoczności obiektów. Do radiotechnicznych urządzeń zaliczamy: radiolatarnie, radiostacje pracujące na żą­danie jako radiolatarnie, radiostacje namierzające, stacje radarowe, rada­rowe urządzenia odzewowe i samoczynne. Radiolatarnie- są to radiosta­cje o określonej pozycji na mapie, promieniujące ustalone sygnały ra­diowe na określonej częstotliwości w ustalonym czasie. RC- radiolatarnie niekierunkowe (kołowe), promieniujące sygnały radiowe wokół ho­ryzontu, RD- radiolatarnie kierunkowe- radiostacje, których charaktery­styka promieniowania anten wyznacza kierunek na płaszczyźnie hory­zontu, RW- radiolatarnie obrotowe- promieniujące sygnał o określonej ilości krótkich dźwięków w określonym kierunku, co pozwala bez użycia namiernika określić namiar na radiostację przy wykorzystaniu tabeli podanej R/S.

RADIOSTACJE- R- radiowe stacje brzegowe-- radiostacje oznaczone na mapie, mogą na żądanie statku pracować jako radiolatarnie (serwis QTG)- transmitując sygnał. RADIOSTACJE NAMIERZAJĄCE-RG- radiostacje namierzające - na żądanie statku dokonują radionamiaru lub określają pozycję statku. Obecnie najczęściej używane w pilności -dla ratownictwa. STACJE RADAROWE- Rn- stacje radarowe- brzego­we stacje radarowe ustalone dla celów bezpieczeństwa żeglugi na wo­dach niebezpiecznych- koordynują, kierują ruchem statków. RADAROWE URZĄDZENIA ODZEWOWE I SAMOCZYNNE- Remark- urządzenie radarowe samoczynnie nadające sygnały w sposób nie­zależny na częstotliwości pracy radarów. Na ekranie radarowym uzy­skujemy sygnał świetlny. Racon radarowe urządzenie odzewowe, pobu­dzane do emisji sygnałów przez wiązkę fal impulsu radaru okrętowego.

---