Zatruciem nazywamy wniknięcie do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce.
Przyczyny zatruć:
nadużycia (leki, alkohol, narkotyki),
nieświadomość (dzieci pijące kolorowe detergenty),
lekkomyślność (kierowca uruchamiający silnik w zamkniętym garażu),
pomyłka (przechowywanie substancji toksycznych w nie oznakowanych lub źle oznakowanych pojemnikach).
Drogi wnikania trucizn do organizmu:
układ pokarmowy (leki, alkohol, trujące rośliny i grzyby),
układ oddechowy (gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla),
skóra i błony śluzowe (trucizny kontaktowe, środki żrące, pestycydy),
bezpośrednio do krwioobiegu (narkotyki).
Ogólne zasady postępowania:
Zabezpieczyć miejsce zdarzenia.
Odizolować poszkodowanego od trucizny (pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie).
Sprawdzić czynności życiowe.
Zebrać niezbędne informacje: co? ile? kiedy?
Wezwać pogotowie; w meldunku powinny znaleźć się następujące informacje:
ilość zatrutych,
przybliżony wiek poszkodowanych, rodzaj i stężenie trucizny,
czas jaki upłynął od chwili wniknięcia substancji szkodliwej,
objawy zatrucia i stan poszkodowanego.
Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe (podanie odtrutek, ew. spowodowanie wymiotów, odpowiednie ułożenie, okrycie, wsparcie psychiczne).
Zabezpieczenie resztek pokarmu, opakowań po tekach, wymiocin.
Odtrutki:
Ogólne:
powietrze,
woda,
zawiesina węgla aktywowanego (1 tabletka na kilogram masy ciała na szklankę wody).
Należy pamiętać, że węgiel wchłania nie tylko truciznę, ale także wszelkie leki odtruwające! Dlatego należy go podawać dopiero po około 30 minutach od podania właściwego leku odtruwającego
Osłaniające
odtłuszczone mleko - w przypadku zatrucia kwasami, zasadami oraz szczawianami,
białko jaja kurzego (4 białka na 2 szklanki wody) w przypadku zatrucia metalami ciężkimi, fenolem oraz substancjami żrącymi,
zawiesina mąki - w przypadku zatrucia jodem (podajemy zawiesinę i wywołujemy wymioty dopóki będą miały niebieskawe zabarwienie), dodatkowo skrobia chroni błonę śluzową żołądka przed żrącym działaniem kwasów,
mocna herbata - w - przypadku zatrucia alkaloidami (np. wilcza jagoda).
Specyficzne
mogą być stosowane tylko przez lekarza.
Usuwanie trucizn:
Trucizny kontaktowe spłukać z ciała, jeżeli trucizna nie powoduje oparzeń zdjąć przesiąkniętą nią odzież (patrz oparzenia chemiczne);
W przypadku zatrucia gazami należy przytomnego poszkodowanego wyprowadzić na świeże powietrze, rozluźnić odzież, zastosować pozycję półsiedzącą lub przeciwwstrząsową (w zależności od stanu);
W przypadku zatrucia drogą pokarmową - spowodować wymioty przez podanie lekko osolonej wody (2-4 łyżeczki soli na szklankę);
Wymiotów nie wywołujemy:
u osób nieprzytomnych,
przy zatruciach substancjami żrącymi, przy zatruciach detergentami (w przypadku ich połknięcia).
Zatrucia doustne
Kwasami i zasadami:
nie zobojętniać
nie powodować wymiotów ze względu na możliwość powtórnego uszkodzenia ścian przełyku,
podać odtrutki osłaniające: mleko odtłuszczone, białko jaja kurzego, zawiesinę węgla aktywowanego,
wezwać pogotowie.
Alkoholem etylowym:
Zagrażające życiu stężenia zaczynają się od 3 promili (choć u niektórych osób mogą one sięgać 4-5 promili). Granica ta obniża się do 2 promili, gdy ciało człowieka jest oziębione. Dawka śmiertelna to 3-6 gramów na kilogram masy ciała osoby dorosłej oraz 1-2 gramy w przypadku dziecka. Toksyczność alkoholu zwiększają niektóre leki.
Objawy:
obniżenie wrażliwości na ból i zimno,
zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych,
utrudniona artykulacja, niezborność ruchów,
zaburzenia w oddychaniu,
śpiączka.
Pierwsza pomoc:
u poszkodowanego przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla,
poszkodowanego nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
Alkoholem metylowym:
Śmiertelna dawka to 1 g na 1 kg ciała. Nawet dużo mniejsza dawka powoduje silne zatrucie i utratę wzroku.
Objawy:
sina i zimna skóra,
suchy kaszel,
drgawki,
zaburzenia widzenia,
duszność,
utrata przytomności.
Pierwsza pomoc:
u przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla aktywowanego,
u nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej,
założyć opatrunek osłaniający na oczy,
wezwać lekarza.
Detergentami:
Objawy:
nudności,
ból brzucha,
podrażnienie i zaczerwienienie błon śluzowych.
Pierwsza pomoc:
nie powodować wymiotów,
nie podawać nic do picia.
Lekami nasennymi:
Objawy:
senność,
zaburzenia świadomości (odurzenie, utrata przytomności),
obniżenie temperatury ciała,
zaburzenia oddechu i krążenia.
Pierwsza pomoc:
wywołać wymioty,
podać zawiesinę węgla aktywowanego,
okresowo kontrolować czynności życiowe,
wezwać pogotowie.
Grzybami:
W zależności od gatunku i ilości spożytych grzybów objawy mogą występować w różnym czasie (od godziny do kilkudziesięciu godzin).
Objawy:
ból brzucha,
nudności, wymioty, biegunka,
ślinotok,
zaczerwienienie twarzy,
znaczne podniecenie, zamroczenie i odurzenie.
Pierwsza pomoc:
wywołać wymioty,
podać zawiesinę węgla aktywowanego,
wezwać pogotowie.
Jadem kiełbasianym:
0,01 mg powoduje śmierć. Objawy pojawiają się dopiero po 1 dniu:
Objawy:
zawroty głowy,
zaburzenia wzroku (podwójne widzenie),
trudności w przełykaniu,
na przemian ślinotok i suchość w ustach,
bezgłos,
zaburzenia w oddychaniu prowadzące do bezdechu.
Pierwsza pomoc
jak najszybciej wezwać pogotowie.
Wilczą jagodą:
Dawka śmiertelna: 7 owoców dla dziecka, 20 dla dorosłego.
Objawy:
zaczerwienienie twarzy,
rozszerzenie źrenic, światłowstręt,
suchość w ustach,
przyspieszone tętno,
podwyższenie temperatury ciała (do 40° C),
złudzenia wzrokowo - słuchowe,
niepokój.
Pierwsza pomoc:
wywołać wymioty,
podać mocną herbatę i zawiesinę węgla aktywowanego,
stosować zimne okłady na głowę,
wezwać pogotowie.
Zatrucia przez drogi oddechowe:
Tlenkiem węgla:
Objawy:
ból i zawroty głowy,
zaburzenia widzenia,
szum w uszach,
utrata przytomności,
duszność, bezdech.
Pierwsza pomoc:
pamiętać o własnym bezpieczeństwie,
wynieść poszkodowanego na świeże powietrze,
sprawdzić czynności życiowe,
ułatwić oddychanie (rozcięcie koszuli, paska, pozycja półsiedząca),
wezwać pogotowie.
Gazami drażniącymi:
Najczęściej spotykanymi zatruciami są zatrucia: chlorem, oparami lakierów, gazami nitrozowymi.
Objawy :
duszność, kaszel,
ból oczu, łzawienie,
ból głowy.
Pierwsza pomoc:
wyniesienie poszkodowanego na świeże powietrze,
zdjąć ubranie, spłukać skórę, przemyć oczy (w przypadku kontaktu),
zapewnić spokój,
wezwać pogotowie.
Nikotyną
Objawy:
nudności, wymioty, biegunka,
ból i zawroty głowy,
nadmierna potliwość,
ślinotok.
Pierwsza pomoc:
ułatwić oddychanie (rozluźnić koszulę, pasek, posadzić),
podać mocną herbatę,
w razie potrzeby wezwać pogotowie.
Trabant