ARYSTOTELES
celom sztuk kierowniczych należy dać pierwszeństwo nad celami sztuk im podporządkowanych
najbardziej kierowniczą nauką jest POLITYKA
coś czego pragnie się ze względu na nie samo to dobro najwyższe
dobro najwyższe musi być przedmiotem nauki najwyższej i najbardziej kierowniczej - polityki
polityka orzeka jakie nauki uprawiać i w jakiej mierze, pod nią podpadają umiejętności które najwyżej cenimy: retoryka, sztuka gospodarowania, sztuka dowodzenia
dobro państwa = coś największego i najdoskonalszego
przedmiotem nauki o państwie jest szczęście, wszyscy ludzie upatrują największego dobra w szczęściu
Platon pragnął dobra samego w sobie
Dobro wg Arystotelesa to dobro najwyższe, którego pragną wszyscy, i które jest osiągalne w życiu doczesnym
sposoby życia:
skoncentrowane na użyciu
skoncentrowane na działalności obywatelskiej
kontemplacja
życie skoncentrowane na użyciu jest życiem pod przymusem
to do czego dąży się dla niego samego jest najbardziej ostatecznym celem ze wszystkich - szczęściem
do szczęścia darzymy zawsze dla niego samego, pragniemy różnych rzeczy dla nich samych, ale jesteśmy przekonani że to właśnie one doprowadza nas do szczęścia
funkcja najbardziej właściwa dla człowieka - najwyższy stopień działania spowodowany działalnością „arete” → działanie duszy zgodne z rozumem w sposób szczególnie dobry
życie szczęśliwe musi być odpowiednio długie
trzy rodzaje dóbr: zewnętrzne, duchowe, cielesne
drogi prowadzące do osiągnięcia szczęścia → dzielność etyczna, do szczęścia trzeba dzielności która osiągnęła pewną doskonałość i długość życia, spomiędzy rodzajów działań zgodnych z nakazami dzielności najtrwalsze są te które stoją najwyżej, człowiek który posiada tą dzielność będzie szczęśliwy przez całe życie nawet w największym nieszczęściu
prawdziwie szczęśliwi = ludzie którzy działają zgodnie z najwyższa formą dzielności i są dostatecznie wyposażeni w dobra zewnętrzne i to nie w dowolnym czasie lecz przez całe długie życie
trzy rodzaje dzielności powiązane z 3 rodzajami duszy
cnoty:
dianoetycznene → rozum, rozsądek, rozumna część duszy, wynikają z doświadczenia
etyczne → szczodrość, umiarkowanie , nierozumna cześć duszy, wynikają z przyzwyczajenia
do nabywania cnót jesteśmy zdolni z natury, rozwijamy je dzięki przyzwyczajeniu
męstwo - zanika od niedostatku jak i nadmiaru
za oznakę trwałych dyspozycji należy uważać przyjemność lub przykrość
cnota = umiar pomiędzy nadmiarem i niedostatkiem
Arystoteles radzi aby poznać swoje skłonności i starać się ćwiczyć wybieranie przeciwnego
sprawiedliwość - trwała dyspozycja do czynienia sprawiedliwości
niesprawiedliwy - to taki kory pragnie mieć więcej lub pragnie mieć mniej złego
sprawiedliwość jako dzielność etyczna która obejmuje stosunek do bliźnich
w obszerniejszym znaczeniu sprawiedliwość i niesprawiedliwość odnoszą się do rozdzielania zaszczytów lub pieniędzy pomiędzy ludźmi
złotym środkiem w odniesieniu do nierówności jest równość
pomiędzy nierównymi nie może być równego podziału
sprawiedliwość jest czymś proporcjonalnym → proporcja powinna być identyczna jak ta która zachodzi pomiędzy wkładem osób
sprawiedliwość arytmetyczna - trzeba dodać część równą wcześniej odjętej
pieniądz jest miara wszystkiego - czyni rzeczy współmiernymi i zrównuje
sprawiedliwe postępowanie to złot środek pomiędzy wyrządzeniem niesprawiedliwości a doznawaniem jej
można postępować niesprawiedliwie nie będąc niesprawiedliwym
o sprawiedliwości można mówić tam gdzie sotsunki ludzkie są unormowane przez jakieś prawa
tylko świadomie popełniony czyn może być sprawiedliwy lub nie
jeżeli ktoś działał świadomie ale bez namysłu to mamy do czynienia z czynem niespraiwedliwym
wybaczalne są błędy popełnione bezwiednie lub nieswiadomie
niewybaczalne są popełnione świadomie, pod wpływem namiętności
czy można dobrowolnie doznać krzywdy? Nie jest możliwe aby ktoś świadomie hciał być krzywdzony, krzywdy dokonuje ten kto dokonał podziału, nie ten któy dostal zbyt wiele
prawość jest sprawiedliwością, poniewąz stoi wyżej, to co prawe zawsze jest spraiwedliwe
tego co ustawa nie zezwala, tego zabrania