NOWE ANTYBIOTYKI

- mają znaczenie w zakażeniach bakteriami antybiotykoopornymi

- przyczyny antybiotykooporności:

• Częste narażenie na stosowanie antybiotyków

• Nieprawidłowe dawki

• Czasowy schemat dawkowania

• Skracanie czasu antybiotykoterapii (norma 7-10 dni, ale azytromycyna (Sumamed), w 5 dni daje pełną skuteczność terapeutyczną)

• oporność może być dziedziczna lub nabyta (chromosomy, plazmidy to nośniki przekazywane z bakterii na bakterie, co zmienia fenotyp komórki

np. synteza enzymów powodujących rozkład leku betalaktamaza rozkłada pierścień betalaktamowy łączący się normalnie z PBP)

• enzymy modyfikują strukturę cząsteczki leku np. acetylotransferaza daje oporność na aminoglikozydy

• synteza białek receptorowych dla leku o innej konformacji np. MRSA wytwarza PBP o nietypowej konformacji (jest metycylinooporny)

• wyrzucanie na zasadzie pompy leków z komórki bakteryjnej np. usuwanie fluorochinolanów

• zwężenie / zamknięcie porów: lek nie przechodzi do wnętrza komórki

• omijanie szlaku metabolicznego, na który działają antybiotyki np. oporność na sulfonamidy (bakterie wytwarzają kwas foliowy nie poprzez kwas paraaminobenzoesowy, lub produkują bardzo dużo tego kwasu)

OKSAZOLIDYNONY

Linezolid

- bakteriobójczy / bakteriostatyczny

- brak oporności krzyżowej z in.antybiotykami

- spektrum działania:

• Gram(+): Enterococus faecium, E. faecalis (oporny na wankomycynę); S. aureus (oporny na metycylinę i wankomycynę); Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pneumoniae (penicylinoop.); Streptococcus pyogenes

- rzadko oporność wśród enterokoków

- zaburza powstawanie jednostki 50S rybosomu (translacja)

- dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego

- 80% wydalane przez nerki

- obecność pokarmu nie zmienia jego wchłaniania

- wskazania:

• szpitalne i pozaszpitalne zapalenia płuc

• ciężkie zakażenia skórne

• zakażenia przez enterokoki wankomycynooporne

- lek dobrze tolerowany

- działania niepożądane:

• supresja szpiku

• trombocytopenia

• zaburzenia gastryczne (10%)

• ból głowy

• zapalenie żył przy podaniu i.v

- terapia:

• zyvoxid roztwór do wlewu i.v lub tabletki powlekane, 600mg co 12h przez 10-14 dni

- nie wchodzi w interakcję z cyt p450

- jest to inhibitor MAO

- przeciwwskazania:

• pacjenci z psychozami, schizofrenią, schorzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, nadczynność tarczycy

• nadciśnienie tętnicze

CYKLICZNE LIPOPEPTYDY

Daptomycyna (Cubicin)

- bakteriobójcza, brak oporności krzyżowej

- spektrum:

• Gram(+): S. aureus (MRSA), S. pyogenes, S. agalactiae, E. faecalis

- wskazania:

• powikłane ciężkie zakażenia skóry i tkanek miękkich

- działania niepożądane (3-6%):

• zapalenie żyły

• ból głowy

• nudności, wymioty

• biegunki, zaparcia

- terapia i.v, wlew 4mg/kg co 24h

- może zwiększać działanie doustnych leków przeciwzakrzepowych

STREPTOGRAMINY

- pochodne pristynamicyn syntetyzowanych przez Streptomyces pristina spiralis

- przedstawiciele tej grupy:

• wirginamycyna

• pristynamycyna

• chinupristyna

• dalfopristyna

(należą do grupy MLS)

- bakteriobójcze / statyczne (jednostka 50S)

- spektrum:

• Gram(+): S. pneumonice (penicylino- i erytrymycynoop.), S. pyogenes, S. aureus (metycylino- i erytromycynoop. oraz słabo wrażliwe na wankomycynę), E. faecium (wankomycynoop.)

- 80% wydalane z żółcią

- przenikają do makrofagów

- nie penetrują do CSF

- efekt poantybiotykowy:

nawet po b.dużym spadku stężenia antybiotyku, nadal jest efekt bakteriobójczy (utrzymuje się dłużej, niż wynika to z farmakokinetyki leku)

- wskazania:

• zakażenia szpitalne przez gram(+) oporne, np. E. faecium,

• zakażenia MRSA i S. pyogenes (skóra i tkanki miękkie)

• szpitalne zapalenia płuc

- działania niepożądane:

• zapalenie żył

• bóle stawów i mięśni

• ból głowy

• czernienie języka

• wysypki

• nudności, wymioty, biegunki

- terapia:

• Pristynamycyna (Pyostacine): tabletki 250 i 500mg,

• Chinupristyna i Dalfopristyna (Synercid 500mg)

• p.o. 2-3g na 24h w dwóch-trzech dawkach podczas posiłku

• lub wlew (60min) co 8h

- powyżej 18 roku życia

KETOLIDY

Telitromycyna (Ketek, klasa MLS)

- spektrum:

• Gram(+): S. pneumoniae, S. pyogenes, S. aureus

• Bakterie atypowe: Mycoplasma pneumoniae, Legionella pneumophilla, chlamydia, riketsje

• Tlenowe Gram(-) : Moraxella catarhalis, Bortedella pertussis, H.influenzae, Neisseria spp.

- zakażenia układu oddechowego

- osiąga największe stężenie w miejscu zakażenia, łatwo penetruje do tkanek (drzewo oskrzelowe, płuca, migdałki, zatoki, ucho środkowe)

- przenoszona przez makrofagi i neutrofile, gromadzi się w komórkach bakterii w bardzo dużym stężeniu

- in vitro: zmniejsza odczyn zapalny

- efekt poantybiotykowy

- alternatywa dla antybiotyków betalaktamowych w przypadku bakterii na nie opornych

- zalecana w pozaszpitalnym zapaleniu płuc i zaostrzeniach zapalenia oskrzeli

- działanie niepożądane:

• zmiany skórne

• biegunki >10%

• nudności, wymioty (rzadziej niż przy makrolidach)

• bóle i zawroty głowy

- terapia:

• Ketek tabletki 400mg lub 800mg co 24h przez 5 dni

- korzystny wskaźnik terapeutyczny

CEFALOSPORYNY IV GENERACJI

- antybiotyki betalaktamowe, bakteriobójcze

- wyjątkowe oporne na działanie betalaktamaz zarówno plazmidowych jak i chromosomalnych

- podawanie pozajelitowe: iv, im

- ciężkie i/lub powikłane zakażenia

Cefepim (maxipime)

- spektrum:

• Gram(+): S. pneumoniae, S. aureus,

• Gram(-): Klebsiella spp, P. aeruginosa, E. coli, Enterobacteriaceae, H. influenzae, Serratia spp, Proteus spp, Salmonella spp, Shigella spp, M. catarrhalis, Neisseria spp, Citrobacter spp

• beztlenowce, oprócz B.fragillis i C.difficile

- łatwo przenika do tkanek w tym do CSF, słabo związany z białkiem (20%)

- wydalany przez nerki w postaci niezmienionej, skuteczny w zakażeniach dróg moczowych

- wskazania:

• zakażenia P.aeruginosa lub Gram(-) o dużym stopniu oporności

• zakażenia dolnych dróg oddechowych

• powikłane zakażenia układu moczowego

• ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych po zabiegach neurochirurgicznych

• posocznica

• chorzy z neutropenią lub spadkiem odporności

- korzystny wskaźnik terapeutyczny

- działania niepożądane:

• bóle głowy

• parestezje

• nudności, wymioty

• zakrzepowe zapalenie żył

• pokrzywka, świąd

• biegunka

- reakcje uczuleniowe 8x rzadziej niż w przypadku penicylin

- terapia:

• iv lub 30-minutowy wlew

• 1-2 gramy co 12 h lub 0,5-1 grama co 12 h im

• przez 7-10 dni

- przy niewydolności nerek dawkę dobieramy zależnie od klirensu kreatyniny

GLICYLOCYKLINY

Tygecyklina (tygacil)

- brak oporności krzyżowej

- bardzo dobra penetracja tkanek

- szerokie spektrum:

• Gram(+): S. aureus, S. pneumoniae, Enterococcus spp

• Gram(-): Enterobacteriaceae (syntetyzują beta-laktamazy)

• beztlenowce: Bacteroides spp, Fusobacterium spp, Clostridium perfrigens, Peptostreptococcus spp

• atypowe: chlamydia, mycoplasma

- wskazania:

• powikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich oraz jamy brzusznej

• stopa cukrzycowa

- działania niepożądane:

• nudności, wymioty, biegunka

• ból brzucha i głowy

• zapalenia żył

• świąd

• wzrost AlAT

• wzrost wskaźników krzepnięcia

- terapia:

• wlew 100mg, potem 50 mg co 12h 5-14 dni

- kategoria c

- powyżej 18 roku życia

KARBAPENEMY

Ertaponem (Invanz)

- bakteriobójczy, oporny na większość betalaktamaz

- tak zwany lek ostatniej szansy

- spektrum:

• Gram(+): gronkowce, paciorkowce, pneumokoki

• Gram(-): E.coli, H.influenzae, M.catarhalis

• beztlenowce

- nie działa na bakterie atypowe

- wskazania:

• zakażenia jamy brzusznej, otrzewnej, jelit

• pozaszpitalne zapalenia płuc

• ostre zakażenia miednicy mniejszej

• powikłanie zakażenia skóry, tkanek miękkich i układu moczowego

- przeciwwskazanie: nadwrażliwość na betalaktamy (może wystąpić anafilaksja)

- działania niepożądane:

• biegunki 6%

• odczyny miejscowe 4%

• nudności

• bóle głowy 2-3%

- terapia:

• iv lub im raz na 24h (długo działa)

- powyżej 18 roku życia

- dobry wskaźnik terapeutyczny

18.02.2009r.

Farmakologia, wykład nr.1, dr Obuchowicz

6

---