JAK TECHNOLOGIA WPŁYWA NA TECHNIKĘ GRY W TENISA?
Howard Brody
Wszyscy interesujący się tenisem doskonale wiedzą, że współczesne rakiety tenisowe różnią się kompletnie od tych używanych 25 lat temu. Dzisiejsze rakiety mają większą główkę, są często dłuższe, mniej elastyczne i zbudowane są z zupełnie innych materiałów. Współcześni gracze, nawet stosunkowo młodzi, różnią się od starych mistrzów pod względem stylu gry. Klasyczne płynne uderzenia ustąpiły miejsca siłowej grze z linii końcowej. Nasuwa się pytanie czy i ewentualnie w jakim stopniu zmiany w technologii produkcji rakiet przyczyniły się do zmiany techniki uderzeń? Niniejszy artykuł zawiera próbę odpowiedzi na te pytanie.
Standardowe rakiety drewniane, które powszechnie używano do końca lat 70., które ważyły 14-15 uncji, były równomiernie wyważone i miały małe główki. Ze względu na właściwości drewna rama musiała być stosunkowo szeroka co miało wpływ na elastyczności, szczególnie blisko czubka rakiety. Obecne rakiety ważą często 9-11 uncji, czyli są lżejsze. Jest teoretycznie możliwe wyprodukowanie rakiety o ciężarze 7 uncji. Mają dużą głowę, a rama jest zwykle bardzo sztywna i twarda.
Klasyczne uderzenia z głębi kortu stosowane przez większość graczy w latach 50. czy 60. charakteryzowały się długim ruchem, wczesnym przygotowaniem i długim wymachem. Zawodnicy zwykle stosowali boczne ustawienie i nadawali rakiecie przyspieszenia przede wszystkim poprzez przeniesienie ciężaru ciała w przód. Uderzenie było zazwyczaj płaskie lub z niewielką rotacją awansującą. Równocześnie stosowali często slajsa z bekhendu. Nowoczesny forhend jest grany zwykle z otwartej pozycji. Źródłem siły uderzenia jest dynamiczne „wyjście” z nóg oraz praca skrętna tułowia. Wielu z zawodników gra stosunkowo mocnym topspinem. W rezultacie siła uderzenia jest bardzo duża. W dzisiejszym tenisie nawet najmłodsi juniorzy „okręcają” rakietę dookoła ciała, co w dawnych czasach ciężkich drewnianych rakiet było niewykonalne, lub możliwe w wykonaniu tylko silnego zawodnika, było ich jednak mało gdyż niewielu ówczesnych zawodników stosowało trening siłowy.
Charakterystyka ciężkich drewnianych rakiet, wymagała aby piłka uderzana była w sweet spocie, w przeciwnym wypadku uderzyła by w siatkę lub wyszła na aut. Stosując współczesne, dynamiczne uderzenia jest trudniej trafić piłkę w tym samym miejscu rakiety za każdym razem, ale dzięki większym główkom, innym materiałom oraz stosowaniu uderzeń rotacyjnych tor lotu piłki jest dużo mniej wrażliwy na jej moment trafienia. Współczesne rakiety, jako znacznie szersze od starych, są stabilniejsze. Fizyczna właściwość rakiety, w myśl której stabilność wzrasta wraz z wielkością główki rakiety. Czym większy jest moment bezwładności, tym rakieta będzie się mniej przekręcać przy uderzeniach poza środkiem (sweet spot) a także są mniejsze straty w sile uderzenia. Typowa rakieta z duża główką (over size) posiada 50% większy moment bezwładności niż rakieta drewniana, pomimo że jest 25% lżejsza. Daje to w rezultacie zawodnikowi większy sweet spot. W klasycznych rakietach maksymalne odejście następuje blisko serca, czym dalej piłka trafia od punktu równowagi tym mniejsze jest odejście. sztywniejsza rakieta generuje większą siłę uderzenia niż elastyczna, zwłaszcza przy uderzeniach w pobliżu czubka. Ponieważ wiele nowoczesnych rakiet ma środek ciężkości bliżej czubka rakiety. Oznacza, to że punkt, z którego jest generowana maksymalna siła jest umiejscowiony dalej od serca rakiety. Czym sztywniejsza rakieta, tym straty siły uderzenia bliżej czubka rakiety są mniejsze. Zależności te wykazano w sytuacji badań laboratoryjnych była w spoczynku.
Jeżeli rakieta jest w ruchu, jej czubek porusza się z większą prędkością niż serca, różnica między tymi prędkościami zależy od natury uderzenia. Jest ona większa w nowoczesnych uderzeniach z użyciem rotacji tułowia, niż w klasycznych, które mają charakter bardziej liniowy. Z tego względu punkt, który generuje największą siłę uderzenia przesuwa się bliżej czubka głowy rakiety. Wszystkie ww. czynniki: konstrukcję rakiety z nową techniką gry razem wskazują, że nawet jeżeli piłka jest uderzona 5 cm od środka główki rakiety nadal można otrzymać dobre uderzenie.
Współczesne rakiety generują tę samą siłę z większej powierzchni uderzenia, w przeciwieństwie do starych rakiet, gdzie piłka zawsze musiała być uderzona dokładnie w to samo miejsce by uzyskać taki sam efekt. W drewnianych rakietach uderzenie poza punktem trafienia powodowało stratę siły. Stąd uderzenie nawet doskonale przygotowanego fizycznie gracza, wykorzystującego rotację tułowia przy uderzeniach może stracić część siły, trafiając poza punktem trafienia (sweet spotem). Ponieważ nowoczesne rakiety są bardziej „tolerancyjne” i lżejsze, pozwalają na efektywniejsze stosowanie rotacji tułowia w technice uderzeń bez utraty precyzji.