Era paleozoiczna
600 -230 mln lat
Era paleozoiczna podzielona jest na sześć okresów o nierównej długości trwania. Podział oparto na zmianach w świecie organicznym zaznaczających się szybkim wymieraniem pewnych grup organizmów i zastępowanie ich innymi o wyższym stopniu ewolucji, które mogły przystosować się do nowych warunków życia. Te szybkie zmiany w świcie organicznym były spowodowane wielką aktywnością tektoniczną skorupy ziemskiej. Dwie rozległe orogenezy (kaledońska i waryscyjska) i pierwsze fazy orogenezy alpejskiej powodowały częste zmiany zasięgów lądów i mórz, zmiany klimatyczne z co za tym idzie, istotne zmiany warunków życia.
Perm(2);Karbon(2);Dewon(3);Sylur(2);Ordowik(3);Kambr(3)
Okresy podzielono na piętra, których jest po kilka w każdym okresie, te z kolei rozpoziomowano na poziomy biostratygraficzne nadając im nazwę gatunku skamieniałości przewodniej powszechnie w tej części piętra występującej np.:
Kambr - trylobity
Ordowik i sylur - graptolity
Karbon - ramienionogi i głowonogi
Świat organiczny ery paleozoicznej, począwszy od kambru jest już dość bogaty. Z kambru i ordowiku zachowały się prawie wyłącznie organizmy morskie. Począwszy od dewonu, obok coraz liczniejszych i zróżnicowanych organizmów morskich, występują szczątki zwierząt lądowych (płazy i owady) oraz flora lądowa szczególnie bujna w karbonie. W związku z radykalnymi zmianami klimatycznymi, w permie zachodzą wyraźne zmiany ewolucyjne w świecie organicznym. Giną gatunki charakter, które w paleozoiku zakończyły swój proces rozwoju(trylobity, niektóre ramienionogi i korale, skrzypy i widłaki drzewiaste). W permie górnym pojawiają się lub dalej rozwijają gatunki, które największy rozwój osiągną w erze mezozoicznej (amonity, gady, rośliny nagonasienne).
Z bogatego nieraz zestawu szczątków organicznych znaczenie dla określenia względnego wieku skał, w których występują mają tzw. skamieniałości przewodnie. Skamieniałościami przewodnimi mogą być szczątki tych organizmów, które żyły na dużych obszarach, ulegały szybkiej ewolucji i żyły w licznych populacjach. Na podstawie skamieniałości przewodnich i towarzyszącym im zespołom innych szczątków organicznych można odtworzyć warunki życia i warunki tworzenia się skał, w których te organizmy występują. Zatem skamieniałości mogą być wskaźnikami facji, a przy wyjątkowo dużym nagromadzeniu mogą być skałotwórcze.
Trylobity - wymarła grupa morskich stawonogów. Ciało chroniły segmentowanym pancerzem chitynowym. Miał budowę trójdzielną - tarcza głowowa, tułów i tarcza ogonowa. Część tułowiowa zbudowana była z ruchomych segmentów przykrywających odnóża kroczne. Tarcza głowowa i ogonowa często były zakończone kolcami, także grzbiet bywał chroniony ostrymi kolcami. Różnice osobnicze i zmiany ewolucyjne zaczynają się różnicami długości poszczególnych części pancerza. Zwierzęta te żyły w płytszych częściach mórz otwartych, poruszając się po dnie (bentos ruchomy). Były gatunki ciepło i zimnolubne. Dostarczyły skamieniałości przewodnich dla kambru, ordowiku i syluru. W permie wymierają całkowicie. Są wskaźnikami facji wapieni i piaskowców powstałych w morzach płytkich. Licznie występują w kambrze i ordowiku Gór Świętokrzyskich.
Graptolity-były zwierzętami planktonicznymi żyjącymi w koloniach. Poszczególne osobniki osłonięte były chitynowymi kieszonkami (tekami) umieszczonymi po jednej lub po dwu stronach chitynowej struny. Gałązki te były różnej długości, proste lub skręcone. Rodzaje starsze (ordowik) tworzyły kolonie wielogałązkowe (Dictonema). Rodzaje młodsze redukują stopniowo ilość gałązek. Dla syluru przewodnie są jednogałąskowe gatunki rodzaju Monograptus. Były to zwierzęta żyjące w morzach głębokich i otwartych w całym słupie wody. Przewodnie są dla ordowiku i syluru. Wymierają całkowicie w dewonie. Graptolity są wskaźnikami dla faji głębokomorskich ciemnych łupków ilastych, nazywanych łupkami graptolitowymi. W Polsce łupki graptolitowe znane z ordowiku Gór Świętokrzyskich i syluru Gór Bardzkich.
Ramienionogi - to żyjące także współcześnie mięczaki, które chronią ciało dwiema wapiennymi skorupkami nierównej wielkości. Skorupki mogą mieć różne kształty i wielkości, są często na zewnątrz wzmocnione żebrami lub kolcami. Ramienionogi charakteryzują się posiadaniem układu ramieniowego, który wysuwany poza skorupkę służy do pobierania pokarmu i do oddychania. Ramienionogi są zwierzętami morskimi, żyjącymi na dnach płytkich zbiorników. Przytwierdzają się do dna miękką nóżką lub wbijają w dno kolcami. Ramienionogi swój największy rozwój osiągnęły w środkowym i górnym paleozoiku (dewon , karbon, perm). Były to powszechnie występujące rodzaje Spirifer i Produktus, nieznane z młodszych okresów. Ramienionogi są dobrymi wskaźnikami dla facji wapieni i piaskowców płytkowych.
Korale - zwierzęta płytkich ciepłych mórz należące do jamochłonów. Korale znane są od kambry do dziś. Korale paleozoiczne charakteryzowały się pionową czteropromienną symetrią polipa. Korale mezozoiczne były sześciopromieniowe. W paleozoiku spotykamy odmiany żyjące pojedynczo i kolonialne. Korale kolonialne mają znaczenie skałotwórcze. Korale pojedyncze związane są facją wapienną mórz płytkich.
Ważnym zjawiskiem dla środkowej części ery paleozoicznej był bujny rozwój roślinności lądowej. Pierwsze znaleziska flory ziemnowodnej znane są z osadów dewonu. W karbonie, w związku ze sprzyjającym klimatem (ciepły i wilgotny), na obszarze obecnej Europy środkowej następuje gwałtowny rozwój roślinności. Była to głównie roślinność bagienna o pokroju drzewiastym - widłaki (Lepidodendron i Sigillaria), skrzypy (Callamites) i paprocie. Rośliny te osiągały do 30 m wysokości a pnie miewały 2 m średnicy. Tworzyły gęste lasy na brzegach mokradeł o powoli obniżającym się dnie. Rośliny te dostarczyły substancji organicznej z której powstał węgiel. W górnym karbonie pojawiły się wczesne rośliny nagonasienne - kordiaty (do 40 m wysokości) występujące także w erze mezozoicznej.
Flora paleozoiczna wykazuje zróżnicowanie geograficzne. Na globie ziemskim zaznaczają się cztery odrębne prowincje jej występowania. Flora karbonu i dolnego permu Europy środkowej jest podobna do równowiekowej flory Ameryki Północnej. Są wśród niej gatunki przewodnie ale głównie jest wyznacznikiem facji bagiennej i jeziornej.
Począwszy od dolnego dewonu, w osadach facji lądowej zaczynają się pojawiać skamieniałości fauny lądowej. Są to najczęściej szczątki owadów uskrzydlonych (ważki, karaczany) oraz łuski kostne, kości i zęby płazów i gadów.