Achondroplazja - AD; mutacje pojedynczego genu, zlokalizowanego w chr 4p; prawidłowy rozwój intelektualny; niski wzrost (131 i 124 cm), karłowatość. Cechę można rozpoznać w życiu płodowym (100% penetracji); duża głowa, kolana szpotawe, krótka szyja, nadmierna lordoza, krótkie nasady kręgów, dysplastyczna kość biodrowa
Choroba von Recklinghausena (neurofibromatoza I) - 1/300; fibromatoza skórno - nerwowa; różna ekspresja objawów chorobowych (małe plamki po liczne nerwiakowłókniaki); gen NF1 kodujący naurofibrominę (antyonkogen); w przypadku metylacji - częstsze występowanie nowotworów; 3 typy zmian: skórne, podskórne i splotowate (uszkodzenie tkanki nerwowej); 30-50% zaburzenia kośćca - na skutek ucisku nerwików na otaczające tkanki, wykrzywienie boczne kręgosłupa, torbiele, padaczki, opóźnienie rozwoju psycho-ruchowego; 10-15% - glejaki nerwów wzrokowych, oponiaki, gwiaździaki. Rozpoznanie obejmuje 2 kryteria: stwierdzenie przynajmniej 5 przebarwień > 5 cm (u dorosłych) i >1,5 cm u dzieci o barwie kawy z mlekiem oraz zniekształcenia kości klinowej, licznych prę o średnicy 2-3 mm u okolicach pachwin i pach, stwierdzenie plamek Lischa w tęczówce.
Zespół Marfana - AD; mutacja genu dla fibryliny zlokalizowanego na 15q2; fibrylina jest głównym składnikiem macierzy międzykomórkowej; występują nieprawidłowości dużych naczyń, stawów, oczu, układu szkieletowego: rozluźnienie połączeń stawowych, pacjent wysoki, szczupły o długich kończynach, arachnodaktylia, osłabienie kręgosłupa, szewska klatka piersiowa, płaskostopie lub nadmierne wysklepienie stopy, wiotkie ścięgna rąk i stóp, silnie zaznaczone wały nadoczodołowe, podniebienie gotyckie, zwichnięcie soczewki, nieprawidłowa budowa ścian naczyń - w aorcie może dojść do rozwarstwienia ścian i powstawania tętniaków oraz pęknięć, defekty zastawek sercowych, rozwój umysłowy prawidłowy; dzieci często chore na zapalenie oskrzeli, płuc oraz astmę, a osoby starsze - osłabienie i rozciągnięcie opon; ciąża jest ogromnym ryzkiem dla pacjentek z z. Marfana
Chorba Huntingtona (HD) - AD; mutacje powielenia powtórzeń CAG w genie na chr 4p; ujawnia się w 4 - 5 dekadzie życia; od zachorowania do śmierci upływa < 10 lat; ruchy pląsawice, zmienna osobowość, utrudniony kontakt, otępienie; większe ryzyko odziedziczenia po ojcu, ale dla kobiet i mężczyzn jest równe; obumieranie neuronów w jądrze ogoniastym i skorupie - rejony te SA odpowiedzialne za emocje, kontrolę i postrzeganie; choroba doprowadza do niepełnosprawności.
Fenyloketonuria (PKU) - AR; choroba metaboliczna - niedobór hydroksylazy fenyloalaninowej à wzrost Phe we krwi i tkankach oraz jej alternatywnych metabolitów: fenylopirogronianu i fenylooctanu; mutacja musi dotyczyć genu matczynego i ojcowskiego; fenotyp: małogłowie, drgawki, wypryski, nietolerancja mleka, jasne włosy i skóra, mysi zapach moczu; nieleczona może prowadzić do ciężkiego, nieodwracalnego uszkodzenia mózgu; badania przesiewowe po 48 h od urodzenia, jeśli wynik dodatni wykonuje się badanie molekularne; wykluczenie produktów mięsnych, jaj, sera, mleka, przetworów mlecznych i chleba; mimo prawidłowej diety - opóźnienie umysłowe; długość życia przy prawidłowym odżywianiu jest taka jak u zdrowych
Mukowiscydoza - nosicielstwo 1/20; przyczyną jest mutacja w genie CFTR - powoduje zaburzenie wydzielania elektrolitów i wody w nabłonkach (słony pot), zaleganie gęstej i lepkiej wydzieliny w oskrzelach; pacjent nie wchłania pokarmów à biegunki tłuszczowe, ponieważ nie ma dopływu enzymów proteolitycznych z trzustki (zalegają one w kanalikach wydzielniczych niszcząc i upośledzając jej funkcje); jest to choroba ogólnoustrojowa, mogąca dotyczyć wszystkich narządów wydzielniczych; leczenie objawowe oraz terapia genowa - próby podawania genu do drzewa oskrzelowego z wykorzystaniem adenowirusów, które przenoszą prawidłowy gen (efekt jest nietrwały, ale skuteczny)
Zespół Retta - choroba neurologiczna uwarunkowana genetycznie, zaliczana do spektrum autystycznego. Jedna z najczęstszych przyczyn obniżenia poziomu rozwoju intelektualnego u dziewczynek; pojawia się u dziewczynek 1:10.000 do 1:23.000 żywych urodzeń, dla mężczyzn jest letalna i prowadzi do śmierci na etapie rozwoju płodowego, a jeżeli dziecko się urodzi jest bardzo upośledzone i umiera w niedługi czas po urodzeniu; mutacja genu MECP2 w chromosomie X, spontaniczna, tzn. zachodzi w narządach rozrodczych jednego z rodziców i nie występuje wcześniej wśród członków rodziny; białko kodowane przez MECP2 steruje pracą genów odpowiadających za produkcję mózgowego czynnika wzrostu nerwów (BDNF) oraz genów mitochondrialnych; objawy: normalny rozwój od urodzenia do 6-18 miesiąca życia, utrata sprawności manualnej i zdolności mówienia, demencja, ataksja, niski wzrost, małe ręce i głowa (wtórna mikrocefalia), stereotypowe ruchy rąk (klaskanie, stukanie, wkładanie do ust), zgrzytanie zębami, problemy z kontaktami społecznymi, ataki paniki, unikanie kontaktu wzrokowego, napady padaczkowe, problemy żołądkowo-jelitowe i oddechowe, boczne skrzywienie kręgosłupa, przykurcze mięśniowe.
Dystrofia mięśniowa Duchenne'a (DMD) - choroba genetyczna powodująca postępującą dystrofię (zanik) mięśni; dziedziczona recesywnie, sprzężona z X; 1/3300-3500 urodzeń chłopców; ok. 1/3 przypadków - mutacja de novo; różne mutacje genu kodującego dystrofinę: delecje jednego lub więcej egzonu (60%), duplikacje (5-10%) i mutacje punktowe (30-35%); dystrofina włókna aktynowe z błoną komórkową, bierze udział w przekazywaniu sygnałów w komórkach, brak powoduje uszkodzenia błony komórkowej i nekrozę komórek mięśniowych; mutacje powodują przesunięcie ramki odczytu i całkowity brak dystrofiny w mięśniach; choroba ma charakter postępujący, pierwsze objawy występują w wieku 3-8 lat: opóźniony rozwoju ruchowy, kaczkowaty chód i kłopoty z bieganiem oraz chodzeniem po schodach, przy wstawaniu pomaganie sobie rękami (objaw Gowersa), pseudo-hipertrofia mięśni łydek i hiperlordoza lędźwiowa, może wystąpić upośledzenie umysłowe, kardiomiopatia.
Dystrofia mięśniowa Beckera - 3-6/100 000 urodzonych chłopców; obejmuje zarówno postać łagodniejszej dystrofii dosiebnej, jak też kardiomiopatii izolowanej lub współistniejącej z uszkodzeniem mięśni szkieletowych, kurczów mięśniowych, mialgii, a także zwiększonej aktywności kinazy kreatynowej jako jedynego objawu; objawy chorobowe zaczynają ok. 11r.ż choroba przebiega łagodniej, chorzy długo są sprawni ruchowo; jednym z pierwszych objawów jest przerost łydek i kurcze mięśniowe
Zespół łamliwego chr X - wydłużenie ciągów powtórzeń CGG genu FMR1; 3 podstawowe stany wydłużenia: normalny (50 tripletów) - inteligencja jest normalna, a długość taka sama w każdym pokoleniu; premutacje (50-200 tripletów) - inteligencja jest normalna, ale są różnice między generacjami o zwiększającym się nasileniu; pełne mutacje (>200) - są masywnymi, somatycznie niestabilnymi zmianami u chorych osobników; fenotyp: podłużna twarz z dużą żuchwą, duże i/lub odstające uszy, powiększone jądra, łagodne wielkogłowie i wzrost powyżej średniej w dzieciństwie, opóźnienie psychomotoryczne, IQ obniża się z wiekiem, mają opóźniony rozwój mowy i języka; fenotyp zachowania: hiperaktywność, unikanie towarzystwa i lęk, wymachiwanie rękami, gryzienie rąk, unikanie wzroku i obrona przed dotykiem, niezgrabny chód, hipotonia, zez, opadanie powiek, drgawki (u 25%)