System pieniężny: ogół norm prawnych określających podstawową jednostkę monetarną, jed pomocniczą, ich nazwy , wartość, sposób zabezpieczenia emisji, zakres cyrkulacji(obiegu), i wymienialność na pieniądz innych państw.

Funkcje pieniądza: -miernik wartości: za pomocą ceny pozwala różnorodne towary sprowadzić do porównywalności, wyrażając ich wartość w tych samych jednostkach. Środek wymiany: pośredniczy w transakcjach kupna i sprzedaży. Środek przechowywania: jeżeli nie traci na wartości to jest gromadzony w postaci oszczędności. Środek płatniczy: za pomocą pieniądza regulowane są zobowiązania finansowe: kredyty, spłaty pożyczek, zapłaty podatków, rachunków.

Równanie obiegu pieniądza M*V=P*Q

M-ilość pieniądza w obiegu; V- prędkość obiegu pieniądza(ile razy jed pieniężna została użyta w ciągu roku przy zawieraniu transakcji)

P-średni poziom cen Q- rozmiary produkcji( produkt realny)

Jeżeli wzrasta poziom produkcji przy niezmienionych zasobach i prędkości obiegu pieniądza to musi obniżyć się poziom cen. Aby do tego nie dopuścić należy zwiększyć zasoby pieniądza albo prędkość jego obiegu.

INFLACJA M lub V albo Miv rosną szybciej od wzrostu Q

Q- stałe a M wzrasta przy niezmienionej V

Q i M stałe a V wzrasta

Miv stałe a Q spada

Funkcje banku centralnego: bank emisyjny- jest jedyną instytucją uprawnioną do emisji pieniądza gotówkowego; bank banków- centralizuje płynne rezerwy innych banków oraz zaopatruje je w pieniądz. Bank państwa realizuje politykę pieniężną państwa zajmuje się przychodami i wydatkami budżetu państwa, przeprowadza operacje finansowe w kraju i za granicą, przechowuje rezerwy złota i dewiz.

Pieniądz bankowy jest kreowany przez banki handlowe: Ilość pieniądza jaką bank może wykreować zależy od wielkości depozytów. Bank nie może przeznaczyć całości depozytów na udzielanie kredytów bo musi utrzymać odpowiedni stopień płynności. Bank centralny w celu kontroli podaży pieniądza oraz ograniczenia ekspansji kredytowej ustala stopę rezerw obowiązkowych tj: wyrażona w % część ogółu depozytów, którą banki handlowe mają obowiązek utrzymać w postaci gotówki lub depozytu w banku centralnym. Ilość pieniądza jaką może kreować bank zależy od rezerw nadwyżkowych czyli nadwyżki nad poziomem rezerw obowiązkowych. O wielkości kreacji pieniądza bankowego przy danych zasobach pieniądza gotówkowego decyduje mnożnik kreacji depozytów: M_d=1/r r- stopa rezerw obowiązkowych.

Skutki zmiany stopy rezerw obowiązkowych: Podwyższenie s.r.o= obniżenie s.r.nadwyżkowych w związku z tym banki ograniczają udzielanie nowych pożyczek, sprzedają posiadane papiery wart. I ściągają należności od dłużników w celu zwiększenia zasobów pieniądza. Wyższe rezerwy obowiązkowe które nie mogą być przeznaczone na kredyty powodują zmniejszenie dochodów banków które podnoszą stopy procentowe od udzielanych kredytów. Zmniejsza to popyt na kredyty co ogranicza aktywność gospodarczą. Obniżenie s.r.o = obniżenie stóp procentowych i ożywienie działalności gospodarczej.

Stopa redyskonta: Bank centralny jak kredytodawca ostatniej instancji zwiększa możliwości kredytowe banków handlowych dokonując redyskonta weksli będących w ich posiadaniu. Tzn. Kupuje on weksle uprzednio zdyskontowane przez banki handlowe, po odliczeniu od ich nominalnej wartości odsetek według stopy redyskonta. Zmiana stopy redyskonta powoduje zmianę stopy dyskonta według których banki handlowe skupują weksle swoich klientów. Podniesienie przez bank centralny st redyskonta wywłuje wzrost st dyskonta powodując podrożenie i zmniejszenie popytu na kredyt. Obniżenie st redyskonta powoduje obniżenie st dyskonta i wzrost popytu na kredyt.

Operacje otwartego rynku: Polegają na kupnie i sprzedaży państwowych papierów wartościowych wpływając na ilość pieniądza w obiegu. W przypadku tendencji inflacyjnych których przyczyną może być nadmierna podaż pieniądza bank centralny sprzedaje posiadane pap wart co powoduje zmniejszenie rezerw nadwyżkowych banków i zmniejszenie wielkości udzielanych kredytów. W rezultacie zmniejsza się podaż pieniądza co wywołuje wzrostowe tendencje stopy procentowej. W przypadku konieczności pobudzenia aktywności gospodarczej bank centralny zakupuje pap wart. Rośnie wówczas podaż pieniądza i powiększają się rezerwy nadwyżkowe banków co sprzyja ekspansji kredytowej.

Popyt- ilość dobra jaką nabywcy chcą kupić w określonym czasie i określonej cenie.

Determinanty popytu: -cena dobra -ceny dóbr komp i subst, wielkość dochodów nabywców, liczba nabywców, gusty i preferencje/moda, struktura wiekowa, war geog i klimat, poziom zamożności, syt gosp i Polit.

Prawo popytu -wzrost ceny danego dobra powoduje spadek zapotrzebowania na to dobro. Spadek wzrost zapotrzebowania.

Paradoksy popytu: -Gifflena- dot dóbr podstawowych: mimo wzrostu ceny rośnie popyt; Weblena: dot dóbr luksusowych; spekulacyjny: dot oczekiwania zmiany ceny.

Podaż- ilość dobra zaoferowana do sprzedaży w określonym czasie i o określonej cenie.

Determinanty podaży: poziom ceny; ceny czynników produkcji; stosowane technologie; zdolności produkcyjne firm.

Prawo podaży: wzrost ceny danego dobra zachęca producentów do zwiększenia oferowanej ilości tego dobra.

Równowaga rynkowa: Dostosowanie popytu i podaży polega na tym że w pewnym punkcie czasowym istnieje jedna cena przy której ilość dóbr jaką chcą nabyć konsumenci i ilość dóbr jaką chcą sprzedać producenci będzie taka sama- mówimy wtedy o równowadze rynkowej.

* gdy cena rynkowa przewyższa cenę równowagi, na rynku powstaje nierówność w postaci nadwyżki rynkowej(nad podaży) popyt<podaż

* gdy cena rynkowa jest mniejsza od ceny równowagi na rynku powstaje nierówność w postaci nadwyżki popytu( niedobór rynkowy) popyt>podaż

Ceny kartelowe: ustalone przez firmę mającą wyłączność produkcji i sprzedaży danego dobra, lub przez kilku producentów tych samych wyrobów. (katalogowe, kalkulacyjne, ustalone na zasadzie przywództwa cenowego)

Urzędowe: ustalane przez organy państwowe lub publiczne, obejmują one ważniejsze produkty i usługipaliwa, elektryczność, łączność, usługi komunalne itp.

Min- cena ust. Przez org. Państwowe lub publiczne gdy występują nadwyżki rynkowe( klęska urodzaju) - w celu zapobiegnięcia dalszemu spadkowi cen- ochrona producentów.

Max: Występuje przy nadwyżce popytu nad podażą, w celu ochrony konsumentów. Ich przekraczanie jest zabronione.

Elastyczność cenowa popytu- stosunek % zmiany popytu do % zmiany ceny. E_P^D= - ΔQ^D/Q^D / ΔP/P

P cena D popyt ΔQ zmiana popytu

E=0 doskonale nieelastyczny- jakakolwiek zmiana ceny nie wywołuje zmiany popytu; 0<E<1 nieelastyczny % zmiana popytu jest mniejsza od % zmiany ceny P +10% D+5% E=1 proporcjonalny zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do ceny P -10% D +10% E>1 elastyczny % zmiana D jest wyższa niż % zmiana P P +5% D -10%

E= niesk. Doskonale elastyczny minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę popytu.

Elastyczność cenowa podaży- to samo tylko że Q^S

Elastyczność mieszana popytu:

E_M^D= +- ΔQ_A^D/ Q_A^D / ΔP_B/P_b

Q_A^D popyt na dobro A P_B cena na dobro B + substyt - komp.

Dla subst E_M^D>0 wzrost P masłaspadek D na masło wzrost D na oleje jad. Dla komp. E_M^D<0 wzrost P samochodów spadek D na samochody spadek D na benzynę

Dla dóbr niezależnych E_M^D=0

Elastyczność dochodowa popytu

E_y^D= +- ΔQ^D/Q^D / Δy/y

Q^D popyt y dochód

E>1 dobra luksusowe D rośnie szybciej niż dochód 0<E<1 dobra pierwszej potrzeby D rośnie wolniej niż dochód (żywność) E<0 dobra niższego rzędu Wraz ze spadkiem dochodów rośnie D na dobra tańsze, gorsze jakościowo.

Prawo Engla: W miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem zmniejsza się

---