Kredyt i pożyczka na wypłatę dywidendy
Jeśli podatnik w celu wypłaty dywidendy zaciąga pożyczkę lub kredyt, należy rozważyć, czy odsetki od takiej pożyczki/kredytu stanowią koszty uzyskania przychodów.
Zarówno otrzymanie kapitału pożyczki/kredytu, jak i jego spłata nie budzą wątpliwości na tle regulacji podatkowych. Otrzymane kwoty pożyczek/kredytów nie stanowią bowiem przychodów do opodatkowania na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 1 updop. Podobnie zwrócone kwoty pożyczek/kredytów, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a updop, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Ponadto odsetki od pożyczek nie są kosztem aż do chwili, w której zostaną zapłacone. Zgodnie bowiem z art. 16y ust. 1 pkt 11 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań - w tym również od pożyczek/kredytów.
Jeśli pożyczka/kredyt są zaciągane na poczet wypłaty dywidendy, może powstać wątpliwość, czy zapłacone odsetki od takiej pożyczki/kredytu lub inne koszty związane z taką pożyczką/kredytem (np. prowizje i opłaty) mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 15 ust. 1 updop, koszty uzyskania przychodów powinny być poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów - z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop (np. z zastrzeżeniem przepisu art. 16 ust. 1 pkt 10 updop zakazującego zaliczenia w koszty uzyskania przychodów odsetek przed datą ich zapłaty). W tym miejscu należy postawić pytanie, czy odsetki od pożyczki/kredytu zaciągniętej na wypłatę dywidendy zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania źródła przychodów.
Ewentualne wątpliwości mogą powstać na tym tle w związku z faktem, że dywidenda stanowi wypływ środków pieniężnych ze spółki i nie przyczynia się wprost do generowania przez spółkę przychodów. Z drugiej strony, wypłata dywidendy jest wypełnieniem obowiązku spółki. W razie braku takiej wypłaty udziałowcy/akcjonariusze mieliby wobec spółki roszczenie o wypłatę dywidendy, spółka mogłaby zostać pozwana i narażona na koszty postępowania sądowego i egzekucyjnego. W tym znaczeniu wypłata dywidendy (a więc pośrednio również zaciągnięcie pożyczki/kredytu na dywidendę) jest dokonywana w celu zachowania źródła przychodów.
Ponadto zaciągnięcie pożyczki/kredytu na wypłatę dywidendy sprawia, że w celu wypłaty dywidendy spółka nie musi angażować bieżących środków i może je przeznaczyć na finansowanie działalności gospodarczej. Alternatywnie - przeznaczając środki z pożyczki/kredytu na wypłatę dywidendy spółka unika konieczności zaciągania pożyczki/kredytu na sfinansowanie innej działalności generującej przychody.
Na podstawie tych argumentów można stwierdzić, że odsetki od pożyczki/kredytu na wypłatę dywidendy są kosztem poniesionym również w celu osiągnięcia przychodów. Z tego względu mogą one zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów z chwilą zapłaty. Analogicznie inne koszty związane z taką pożyczką/kredytem mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.
Powyższa argumentacja - mimo że oparta na obowiązujących przepisach i logicznie spójna - nie zawsze znajduje uznanie organów podatkowych.
Korzystne interpretacje w tej sprawie są nieliczne. Przykładowo, zostały wydane m.in. przez naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego (interpretacja z 17 stycznia 2007 r., sygn. ŁUS-II-2-423/191/06/AG) czy naczelnika I Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego (interpretacja z 24 lipca 2006 r., sygn. ZD/406-88-1/CIT/06). Interpretacje te podkreślają, że zaciągnięcie pożyczki warunkowało utrzymanie płynności finansowej lub było związane z całokształtem działalności gospodarczej. Konsekwentnie stwierdzono, że odsetki od tych pożyczek oraz prowizje związane z ich zaciągnięciem mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.
Niestety, większość pisemnych interpretacji - w tym interpretacje wydawane po 1 lipca 2007 r. przez izby skarbowe z upoważnienia Ministra Finansów - konsekwentnie prezentują stanowisko o braku możliwości zaliczenia odsetek i innych kosztów związanych z pożyczką/kredytem zaciągniętą na wypłatę dywidendy do kosztów uzyskania przychodów. Interpretacje te stwierdzają przykładowo, że:
wypłata dywidendy nie stanowi wydatku umożliwiającego powstanie przychodu ani też nie jest związana z utrzymaniem bądź zabezpieczeniem źródła przychodu (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 października 2008 r., sygn. IBPB3/423-655/08/PC oraz interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 16 września 2008 r., sygn. ILPB3/423-367/08-5/ŁM),
dywidenda dotyczy tej części osiąganego dochodu, która pozostanie po opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. W związku z tym również wydatki związane z kredytem zaciągniętym na wypłatę dywidendy w postacie odsetek, prowizji i innych opłat, jako związane z kategorią wydatków niebędących kosztami uzyskania przychodów nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 updop (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 maja 2008 r., sygn. IP-PB3-423-283/08-2/GJ),
zaciągnięty kredyt na wypłatę dywidendy nie został przeznaczony na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Dywidenda stanowi bowiem wypracowany zysk spółki (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 lutego 2008 r., sygn. IBPB3/423-356/07/NG).
Należy zauważyć, że powyższe argumenty użyte przez dyrektorów izb skarbowych nie odnoszą się bezpośrednio do literalnego brzmienia przepisu art. 15 ust. 1 updop. Przepis ten nie warunkuje zaliczenia odsetek od pożyczek do kosztów uzyskania przychodów istnieniem związku między wypłaconą dywidendą a osiąganymi przychodami. Podatnicy wnioskując o wydanie interpretacji z pewnością nie pytali bowiem o możliwość zaliczenia kwoty dywidendy do kosztów uzyskania przychodów. Na podstawie tego przepisu można, jako warunek zaliczenia odsetek do kosztów uzyskania przychodów, wskazać jedynie związek tych odsetek z działalnością gospodarczą (tj. fakt poniesienia tych odsetek w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania źródła przychodów). Taki warunek jest spełniony, gdyż zaciągnięcie pożyczki/kredytu zapewnia pośrednio środki na finansowanie działalności gospodarczej. Tym samym argumenty przytoczone przez dyrektorów izb skarbowych są bezzasadne.
Możliwość zaliczenia kosztów odsetek i prowizji od pożyczek/kredytów na wypłatę dywidendy została dwukrotnie rozstrzygnięta przez sądy administracyjne. Oba wyroki - WSA w Warszawie z 28 listopada 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 1976/08) oraz z 13 lipca 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 382/07) są korzystne dla podatników - stwierdzają, że odsetki od pożyczek/kredytów zaciągniętych na wypłatę dywidendy mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.
W kwestii możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek i kosztów prowizji od pożyczek/kredytów zaciągniętych na wypłatę dywidendy może jedynie dziwić konsekwencja organów podatkowych trwających przy błędnej opinii o braku możliwości uznania takich kosztów za koszty uzyskania przychodów. Mając na względzie korzystne dla podatników orzeczenia sądów administracyjnych w tej sprawie można mieć nadzieję, że stanowisko to ulegnie zmianie. Dlatego podatnicy zaciągający pożyczkę/kredyt na wypłatę dywidendy mogą - pamiętając o ryzyku sporu z organami podatkowymi - zaliczać koszty odsetek, opłat i prowizji związanych z taką pożyczką/kredytem do kosztów uzyskania przychodów.