Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego I

Wiadomości ogólne:

1. Nadciśnienie tętnicze:
   definicja >140/90
   izolowane nadciśnienie skurczowe: >160, <90 (udar zawał)
   powikłania: wzrost ryzyka chorób naczyniowo sercowych itd.

2. Leczenie niefarmakologiczne:
   zaprzestanie palenia tytoniu
   Zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi
   ograniczenie spożycia alkoholu do <30 g etanolu dziennie
   ograniczyć spożycie sodu do 110 mmol dziennie ( 2,4 g sodu, 6 g NaCl)
   kontrolować spożycie potasu, wapnia i magnezu
   Zmniejszyć zawartość tłuszczów nasyconych i cholesterolu w pokarmach
   Aerobowe wysiłki fizyczne

3. Farmakoterapia:

Podstawowe zasady: badać reaktywność pacjenta, unikać przedawkowania, obniżać stopniowo, zapewnić działanie hipotensyjne leków przez cała dobę,

LEKI MOCZOPĘDNE

• Mechanizm działania większości leków moczopędnych związany jest z hamowaniem reabsorbcji zwrotnej sodu

• Celem terapii jest zmniejszenie objętości płynu zewnątrzkomórkowego (ECF) oraz w konsekwencji zmniejszenie oporu naczyń

INHIBITORY ANHYDRAZY WĘGLANOWEJ

• Acetazolamid (Diuramid), metazolamid, dichlorfenamid

• Mechanizm działania: hamowania błonowej i cytozolowej anhydrazy węglanowej

W wyniku tego dochodzi do zahamowania wchłaniania Na (kotransport z jonami H⁺)

• Punktem uchwytu jest kanalik bliższy, w którym fizjologicznie reabsorbowane jest 60-70% ładunku NaCl i HCO₃^-)

• Wskazania: jaskra, zatrucia salicylanami, barbituranami, choroba wysokogórska, padaczka (terapia wspomagająca)

• Działania niepożądane: kwasica metaboliczna, zaburzenia smaku, parastezje, zaburzenia z przewodu pokarmowego, spadek libido, encefalopatia

• Słabe działanie moczopędne

DIURETYKI PĘTLOWE

• Pochodne sulfonamidowe (furosemid, torasemid, bumetamid, piretamid)

• Pochodne kwasu fenoksyoctowego (kwas etakrynowy)

• Nieodwracalnie blokują koprzenośnik Na+2Cl-K+ w grubościennym segmencie kanalika wstępującego

• Fizjologicznie reabsorbowane jest tutaj około 30% ładunku Na (Odcinek nieprzepuszczalny dla wody)

• Silnie wiążą się z białkami (Furosemid 70%)

• Silne działanie moczopędne

• DIURETYKI PĘTLOWE: DZIAŁANIE DODATKOWE:

• Zmniejszenie aktywności ATP-azy, spadek zużycia energii i tlenu przez nerki działanie nefroprotekcyjne

• Zwiększone wydzielanie Ca i Mg (mechanizm nieznany)

• Wzrost stężenia kwasu moczowego (zwiększone wchłanianie zwrotne z powodu hipowolemii)

• Blokują także koprzenośnik plamki gęstej (RAA)

DIURETYKI PĘTLOWE: WSKAZANIA

• Obrzęki (niewydolność serca, marskość wątroby w stadium dekompensacji, marskość nerek, niewydolność nerek, anuria)

• Obrzęk płuc

• Wzrost ciśnienia śródczaszkowego

• Zatrucia

• Nadciśnienie (Przełom nadciśnieniowy)

• Generalnie stosowane w stanach nagłych (furosemid działa po 3 minutach i.v. i po ½ h

• Osoby z nadciśnieniem leczeni preparatami litu (przy zastosowaniu tiazydów dochodzi do kumulacji litu- wzrost reabsorbcji)

• Osoby z nadciśnieniem z kreatyniną powyżej 2 mg%

DIURETYKI PĘTLOWE- DZIAŁANIA NIEPORZĄDANE

• Spadek stężenia Na, K (wpływ na serce, wzrost oporności na insulinę), Ca, Mg

• Wzrost stężenia kwasu moczowego

• Działanie ototoksyczne

• Wpływają niekorzystnie na gospodarkę lipidową

• Wzrost azotemii (uwaga mogą przyspieszyć rozwój enephalopatii wątrobowej)

• Biegunka

• Alergii

DIURETYKI TIAZYDOWE I TIAZYDOPODOBNE

• Nazywane inaczej diuretykami oszczędzającymi wapń

• Chlorotiazyd, hydrochlorotiazyd, politiazyd, cyklotiazyd, chlortalidon, indapamid, klopamid, metolazon, quinetazon

• Hamują koprzenośnik Na+Cl­­- w końcowym segmencie kanalika dalszego

• Rozszerzają naczynia krwionośne

• Średnie działanie moczopędne

TIAZYDY: WSKAZANIA

• Nadciśnienie

• Kamica nerek

• Niewydolność serca

• Hyperkalciuria

• Moczówka prosta

TIAZYDY - OBJAWY NIEPOŻĄDANE

• Wzrost stężenia cholesterolu, wzrost stężenia LDL, gorsza tolerancja glukozy (mechanizm nieznany, przypuszczalnie związany z hipokaliemią)

• Spadek stężenia K, Na, Mg

• Zaburzenia w morfologii (penie)

• Zapalenie trzustki

• Toczeń

• Hyperurykemia

INDAPAMID

• Nie wpływa niekorzystnie na gospodarkę lipidową i cukrową

• Jest dodatkowo antagonistą Ca, rozszerza bezpośrednio naczynia krwionośne

• Wywołuje mniejsze zaburzenia elektrolitowe

• Długotrwale stosowany zmniejsza przerost lewej komory

• Zmniejsza aktywność układu współczulnego

• Zmniejsza agregacje płytek

• Jest wymiataczem wolnych rodników

DIURETYKI OSZCZĘDZAJĄCE POTAS

• Antagoniści aldosteronu Spironolakton (związek o budowie sterydowej)- aktywnym metabolitem jest kanreonian

• Pseudo-antagoniści aldosteronu amiloryd, triamteren

• Działanie ich polega na blokowaniu kanałów sodowych znajdujących się w kanalikach zbiorczych

• Powodują alkalizacje moczu

• Słabe działanie moczopędne

DIURETYKI OSZCZĘDZAJĄCE POTAS- WSKAZANIA

• Hiperaldosteronizm pierwotny i wtórny (przewlekła niewydolnośc wątroby)

• Niewydolność serca (Spironolakton)

• Zastosowanie w terapii innymi diuretynami

• Amiloryd stosowany jest również w poliurii opornej na ADH (terapia litem)

DZIAŁANIA NIEPORZĄDANE

• Hyperkaliemia

• Ginekomastia, hirsutyzm, nieregularne miesiączkowanie, zanik jąder (Spironolakton)

• Zaburzenia z przewodu pokarmowego

• OUN-śpiączka splątanie

DIURETYKI OSMOTYCZNE

• Mannitol, mocznik, izosorbit, glicerol

• Powodują diurezę osmotyczną

• Wzrost przepływu krwi przez rdzeń nerek (działanie nefroprotekcyjne)

• Utrzymują RBF i GFR (spadek obrzęku nerek)

• Mannitol jest wymiataczem wolnych rodników

DIURETYKI OSMOTYCZNE - ZASTOSOWANIE

• ostra niewydolność nerek

• wzmożone ciśnienie śródgałkowe (atak jaskry)

• wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, obrzęk mózgu

• profilaktyka ONN (operacje, leki przeciwnowotworowe, urazy np. oparzenia)

DZIAŁANIA NIEPORZĄDANE

• obrzęk płuc

• nudności, wymioty, bóle głowy

• hiponatremia

• kwasica metaboliczna

DODATKOWE INFORMACJE

• dobrze reagują chorzy z niska aktywnością reninową osocza

• generalnie diuretyki potęgują działanie wszystkich innych leków hipotensyjnych (zapobieganie kumulacji płynów)

• ze względu na dosyć spłaszczony kształt krzywej dawka- efekt stosowane w niskich i średnich dawkach

• dobrze tolerowane, pacjenci uskarżają się głównie na zaburzenia seksualne (5%-10%)

1