Najważniejsze zasady systemu ubezpieczeń w Polsce:
Ustawowa klasyfikacja ubezpieczeń - zgodna z dyrektywami ubezpieczeń
UE w tym zakresie:
* Dział I - ubezpieczenia na życie (5 grup)
* Dział II - pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz majątkowe
(podzielone na 18 grup wg. ryzyka będącego przedmiotem
ochrony ubezpieczeniowej).
zasada branżowości - zakład ubezpieczeń nie może jednocześnie
prowadzić działalności w dziale I i II.
Formy organizacyjno - prawne zakładów ubezpieczeń:
1. Zakład ubezpieczeń w formie S.A. regulowany przepisami ustawy
o działalności ubezpieczeniowej, w zakresie nieregulowanym
- przepisy Kodeksu Spółek Handlowych.
Najważniejsze zasady dotyczące zakładu w formie S.A. to:
1. Statut i niektóre zmiany- zatwierdza organ nadzoru.
2. Kapitał zakładowy krajowego ZU, nie może być niższy niż najwyższa
wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego, wymaganego dla grup
ubezpieczeń, w zakresie których posiada zezwolenie.
3. Kapitał zakładowy jest pokrywany wkładem pieniężnym i podlega
wpłaceniu w całości przed zarejestrowaniem w KRS.
4. Środki na opłacenie KZ nie mogą pochodzić z kredytu lub pożyczki
albo być w inny sposób obciążone; wpłaty na akcje nie mogą pochodzić
z nielegalnych źródeł.
5. Akcje ZU nie mogą być tylko akcjami imiennymi z wyjątkiem akcji
wprowadzonych do publicznego obrotu, na podstawie odrębnych przepisów.
6. Nabycie (objęcie) lub zbycie większej ilości akcji ZU, poddane jest nadzorowi KNF.
Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW):
* zrzesza swoich członków na zasadach wzajemności, twór specyficzny
dla ubezpieczeń (spółdzielnia)
1. Uzyskanie członkostwa oznacza zawarcie umowy ubezpieczenia ( i utrata=zerwanie).
2. Działa non-profit , składka obliczona jest na ryzyko (koszty ochrony) i koszty
administracyjne, mozliwe są dopłaty, gdy składka zebrana nie wystarcza na pokrycie
odszkodowań i świadczeń, ale i zwrot gdy szkodowść była mniejsza niż przyjęta
dla kalkulacji składki.
3. TUW może ubezpieczać osoby spoza grona członków- ale w ograniczonym zakresie
-składki od tych osób nie mogą stanowić więcej niż 10% zebranej składki brutto TUW.
A osoby te nie mogą być zobowiązane do udziału w pokrywaniu straty towarzystwa
przez wnoszenie dodatkowej składki.
4. Do TUW -ów, mają zastosowanie niższe wartości minimalnego kapitału gwarancyjnego
dla małych TUW- ów - nawet zerowe.
5. Przepisy ustawy z 2003r. wprowadzają regulację trybu przekształcenia TUW
w spółkę akcyjną (tzw.demutualizacja).
TUW posiadający ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków
lub niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia lub niewielki terytorialny zasięg
działalności może być uznany przez organ nadzoru za małe towarzystwa ubezpieczeń
wzajemnych jeśli:
* towarzystwo ubezpiecza jedynie swoich członków
* członkami towarzystwa jest zdefiniowany w statucie, krag przedmiotów
roczny przypis składki nie przekracza w złotych 5mln euro
Dla małego TUW, obowiązują mniej restrykcyjne wymogi kapitałowe i formalne
dot.prowadzonej działalności.
Rodzaje ZU:
* wg. formy organizacyjno- prawnej
* S.A.
* TUW
* wg. zakresu działalności
* zakłady ubezpieczeń działu I ( na życie)
* ZU działu II (pozostałe osobowe i majątkowe)
* wg. zakresu działalności
* ZU- działalność wyłącznie bezposrednia
(klienci nie będący ZU)
* ZUiR- działalność mieszana
* ZR - działalność wyłącznie pośrednia (reasekuracja=klienci to ZU)
PTRiU S.A. , jedno w całej Polsce.
Instytucje Polskiego Rynku Ubezpieczeniowego:
1. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
2. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG)
3. Polska Izba Ubezpieczeń (PIU)
4. Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych (PBUK)
5. Rzecznik Ubezpieczonych
KNF- sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym, nadzór ubezpieczeniowy,
emerytalny oraz nadzór uzupełniający nad konglomeratami finansowymi,
w skład których wchodzą nadzorowane podmioty.
Cel nadzoru, zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku, jego stabilność,
bezpieczeństwo i przejrzystość, a także ochrona interesów uczestników tego rynku.
Od 1 stycznia 2008r. KNF, objęła również nadzór bankowy oraz nad instytucjami
pieniądza elektronicznego. Nadzór nad KNF sprawuje Prezes RM.
Nadzór nad rynkiem ubezpieczeń:
Cel działania- ochrona interesów osób ubezpieczonych i zapobieganie sytuacji,
w której zakład ubezpieczeń nie będzie w stanie wypłacać należnych
odszkodowań i świadczeń.
Działania KNF przy podejmowaniu działalności ubezpieczeniowej - wydawanie
zezwolenie po sprawdzeniu m.in. czy założyciele zakładu dysponują odpowiednim
kapitałem oraz kwalifikacjami do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej,
wydawanie zgody na zarząd ZU.
Działanie KNF w stosunku do funkcjonowania ZU:
1. Wydawanie zgody na najważniejsze zmiany w zakresie rzeczowym
lub terytorialnym prowadzonej działalności.
2. Monitorowanie działalności na podstawie otrzymywanych sprawozdań
finansowych ZU.
3. Prawo do przeprowadzenia kontroli w siedzibach (ZU) , zakładów ubezpieczeń.
4. Konieczność zawiadomienia organu nadzoru o nabycie akcji lub udziałów
ZU w niektórych istotnych sytuacjach.
Działanie KNF w przypadkach zagrażających
bezpieczeństwu ubezpieczonych:
1. Wydawanie zgody na przeniesienie portfela ubezpieczonego.
2. Wymóg opracowania planu poprawy sytuacji finansowej zagrożonego zakładu.
3. Nakładanie kar pieniężnych.
4. Wprowadzanie zarządu komisarycznego.
5. Cofnięcie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie jednej
lub wszystkich grup ubezpieczonych.
Działania KNF w zakresie nadzoru nad pośrednikami ubezpieczonymi:
1. Nadzór nad działalnością agentów ubezpieczeniowych wykonywany pośrednio
przez nadzór na ZU.
2. Bezpośredni nadzór nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych
i reasekuracyjnych, poprzez organizację egzaminów, wydawanie
i cofanie zezwoleń oraz kontrolę działalności.
PONADTO:
*KNF prowadzi dostępny i jasny rejestr pośredników ubezpieczeniowych,
* KNF organizuje egzaminy państwowe dla aktuariuszy oraz prowadzi
ich rejestr.