ĆWICZENIA DOSKONALĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ

WIEK PRZEDSZKOLNY

• rozpoznawanie i nazywanie (przy zasłoniętym źródle dźwięku) odgłosów celowo wytworzonych (uprzednio zademonstrowanych);

• rozpoznawanie odgłosów związanych ze znanymi czynnościami i z najbliższego otoczenia, słuchanie „ciszy” - określanie rodzajów dźwięków, ich źródła, odległości, kierunku i miejsca
  z którego dochodzą;

• rozumienie szkodliwości hałasu dla naszego słuchu i zdrowia;

• zmienianie tonu głosu przy zdaniach oznajmujących, pytających i wykrzyknikowych;

• odtwarzanie podanych rytmów na instrumentach perkusyjnych i przez klaskanie;

• wystukiwanie usłyszanych rytmów: klockiem, patyczkiem, palcami o blat stołu;

• zabawa słuchowa: kto cię woła?

• Porównywanie melodii znanych piosenek pod względem tempa, wysokości głosów, odgadywanie tytułów.

• Tworzymy domino głoskowe. Tworzymy ciąg wyrazów w taki sposób, aby ostatnia głoska poprzedniego wyrazu była zarazem pierwszą głoską następnego np. burak - kapelusz - sznur - rower - radio - oset - telefon - nogi - igła -astry.

Uwagi:

→ jest to dobra zabawa wzbogacająca słownik, gdyż jeśli rodzic poda słowo,

którego dziecko nie zna, to jest doskonała okazja, aby je wyjaśnić;

→ jeżeli słowo zakończy się głoską „y” - zabawa się kończy;

→ należy zwracać uwagę na głoskę, którą kończą się słowa. Jeśli pojawi się

np. słowo „samochód”, to następne słowo powinno zaczynać się na głoskę ”t”

ponieważ w słowie samochód słychać „t”, a nie „d”.

• Zabawa w rymy. Dziecko podaje słowa rymujące się z podanym słowem np.

rama - mama, dama, sama, rama, jama, lama, tama, gama;

kotek - młotek, płotek, psotek, kołowrotek;

gala - fala, sala, hala, lala;

mina - lina, ślina, wina, modelina, malina, glina, Halina;

kawa - ława, strawa, potrawa, trawa, murawa;

fasola - Jola, wola, niewola, Lola, Tola, pola, rola, topola;

kasa - klasa, kolasa, trasa, rasa, masa, hasa.

Uwagi:

→ w łatwiejszych słowach różniących się jedną głoską dziecko może określić,

jakim dźwiękiem różnią się te dwa słowa;

→ znając słowa rymujące się można zapytać dziecko, jakie słowo powstałoby,

gdyby np. w słowie płotek, „pł” zamienić na „k” → kotek..

• Układanie słów z pierwszych głosek usłyszanych słów. Mówimy pierwsze słowo, a dziecko wyodrębnia pierwszą głoskę / może głośno / i stara się ją zapamiętać. Mówimy drugą nazwę i kolejne, a dziecko stara się je wszystkie zapamiętać, by następnie złożyć je w nowy wyraz np. kino - oko - tama → kot; wilk - owca - domek - aparat → woda; kapusta - obrazek - garnek - usta - telefon → kogut

Uwagi:

→ początkowo w zabawie stosujemy 3 słowa, stopniowo zwiększając ich ilość

w zależności od tego, jak dziecko radzi sobie z tworzeniem nowego słowa.

• Ćwiczymy zapamiętywanie ciągów słownych. Jest to ćwiczenie koncentracji i wrażliwości słuchowej. Dziecko słucha słowa, a następnie powtarza je zachowując tę samą liczbę i kolejność oraz poprawność

brzmieniową np. Wyrazy mogą być oparte na związku logicznym / podobna tematyka /

łyżka - nóż - widelec - talerz - miska; stół - taboret - krzesło - fotel - kanapa; ogród - drzewa - gałęzie - liście - owoce - pestki

Wyrazy mogą być bez związku logicznego np. sól - but - miód - koza - okno; kolacja - mydło - jabłko - zegar - las

Uwagi:

→ jeżeli dziecko ma trudności z zapamiętaniem słów, można zacząć od

podawania 3, stopniowo zwiększając liczbę.

→ należy pamiętać o tym, że dziecko szybciej zapamiętuje krótkie wyrazy,

jedno czy dwusylabowe, niż dłuższe, a więc od takich należy zaczynać.

• Układanie zdań z usłyszanych słów. Dziecko wysłuchuje kilka „ rozsypanych” słów / 4-5 /, z których powinno ułożyć zdanie np. mama, obiad, Kasi, gotuje → Mama Kasi gotuje obiad.

w piłkę, dzieci, na boisku, grają → Dzieci grają w piłkę na boisku.

jest, potrzebny, podczas, parasol, deszczu → Parasol jest potrzebny podczas

deszczu.

• Układanie opowiadania. Konieczne jest uważne słuchanie i kontynuowanie myśli nawiązujące do poprzednio usłyszanej. Ćwiczenie rozwija umiejętność tworzenia spójnego i logicznego opowiadania, która to umiejętność przyda się w nauce w klasach starszych.. Dziecko na zmianę z drugą osobą / lub kilkoma / podaje kolejne, wymyślone zdania na określony temat, zachowując logiczną całość np.

osoba: „ Na dworze jest piękna, wiosenna pogoda”.

dziecko: „ Świeci słońce „

osoba: „ Na trawnikach pojawiły się przebiśniegi”.

dziecko: „ Widziałam również żółte i niebieskie krokusy”.

osoba: „ Na drzewach i krzewach pojawiły się pąki” itd.

WIEK SZKOLNY

• układanie matematycznych działań dodawania do liczby usłyszanych dźwięków i ich rytmu w układach przestrzennych za pomocą klocków i określanie stopnia nasilenia odgłosów i dźwięków poprzez używanie różnych określeń: ledwo słyszalne, bardzo słabe, ciche, średnie, średnio głośne, donośne, bardzo głośne, hałaśliwe (ćwiczenia słownikowe);

• doskonalenie słuchu fonematycznego w oparciu o głoski opozycyjne, np. gra - kra, fale - szale, tonie - konie, wata - tata, matka - maska;

• słuchowe odróżnianie wymowy prawidłowej od nieprawidłowej : szalik - salik, czapka, capka;

• wyszukiwanie rymów;

• dzielenie prostych wyrazów na sylaby z wyklaskiwaniem;

• synteza i analiza słuchowa wyrazów o prostej budowie fonetycznej, przeliczanie głosek;

• określanie miejsca głoski w wyrazie (w nagłosie, śródgłosie, wygłosie);

• Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik (odbiór i nadawanie):

• uściślanie rozumienia znaczenia słów określających nazwy zwierząt, roślin, przedmiotów, części ciała, liczb, barw;

• uściślanie rozumienia zadań, w tym określeń czynności i związków gramatyczno - logicznych między słowami;

• powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań;

• wymienianie jak największej liczby wyrazów wg określonej zasady;

• pamięciowe opanowywanie wierszy, nazw tygodnia, pór roku, miesięcy, ciągów liczbowych;

• wydłużanie czasu trwania wrażliwości słuchowej przez dłuższe słuchanie opowiadań, bajek czytanych lub nagranych;

• Różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej:

• ćwiczenia słuchu fonematycznego:

• różnicowanie słów podobnie brzmiących (opozycje fonematyczne);

• powtarzanie par słów;

• różnicowanie i identyfikowanie sylab różnych i tych samych w szeregach sylab podawanych w specjalnie dobranych układach;

• segregowanie obrazków ze względu na właściwości głoskowe w ich nazwach;

• ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:

• podawanie liczby głosek w wyrazie;

• określanie lokalizacji konkretnej głoski w strukturze wyrazu;

• określanie sylab ze względu na lokalizację w wyrazie i odwrotnie, podanie lokalizacji konkretnej sylaby;

• kończenie zaczętego wyrazu przez dopowiadanie brakującej części;

• podział mowy na wyrazy, a wyrazów na sylaby i głoski.

• Dzieci wysłuchują zdania „To kotek” i układają tyle patyczków, ile słyszą wyrazów. Przeprowadzamy ćwiczenia z większą ilością zdań.

• Tworzenie zdań ze słów podanych przez nauczyciela, np. sklepu - idzie - do - Gosia. Dzieci mają dokonać pewnych przestawień i stworzyć zdanie sensowne.

• Zabawa w dopowiadanie brakującego słowa w zdaniu, np. gruszka jest żółta, a wiśnia...; brzoskwinia jest miękka, a jabłko....

• Zabawa w poszukiwanie sylab, których nazwy zaczynają się od - „-sza”- (szafa, szalik, szata).

• Zabawa w sklep: dziecko podchodzi do stolika, gdzie jest dużo obrazków. Może np. kupić tylko te obrazki, których nazwa zaczyna się od, np. „ko”.

• Nauczyciel wypowiada grupę sylab, dziecko podnosi rękę, gdy usłyszy określoną sylabę, np. nauczyciel mówi:

• da ba, ga, da, ..pa ba, da pa,..ta fa, wa fa

• Rozwiązywanie zagadek, np.

• Nie gryzą, choć zęby mają,

• wiosną,

• 
  
  
  
  
  
  zagonki spulchniają.

3

---