I. JOŃSCY FILOZOFOWIE PRZYRODY

TALES z Miletu (przełom VII i VI w.)

Grecki mędrzec który jak się zdaje jako pierwszy oddzielił mitologię do nauki.

Tatarkiewicz w swojej książce wyróżnia trzy najważniejsze poglądy:

1. PRZEJŚCIE OD UMIEJĘTNOŚCI DO NAUKI

2. PRZEJŚCIE OD MITOLOGI DO NAUKI

3. PIERWSZE ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE

Od 1. ODDZIELENIE UMIEJĘTNOŚCI DO NAUKI

Tales posiadał umiejętności matematyczne i astronomiczne, potrafił przepowiadać zaćmienia słońca czy odgadywać odległości okrętów na morzu, ale za nic nie potrafił wyjaśnić - lub lepiej - wykazać że tak jest naprawdę. Oddzielił więc umiejętności od nauki. Nauka według niego powinna być uporządkowana, zanalizowana i co najważniejsze udowodniona. „ Nauka wymaga nie tylko umienia, lecz i zrozumienia” swojej przyczyny- jak pisze Tatarkiewicz. Umiejętności wykorzystywane są do celów praktycznych, nauka zaś do celów wyższych, teoretycznych.

Prawda której próbował dociec, gdzie nie mogło być mowy o praktycznych celach i taka która była najbardziej pociągająca teoretycznie w późniejszym okresie została nazwana FILOZOFIĄ.

Od 2. PRZEJŚCIE OD MITOLOGI DO NAUKI

Za czasów Talesa uważano, że świat powstał dzięki bóstwom WODY (Okeanosie i Tetydzie), on zaś oddzielił mitologię od nauki. Fantastyczne postacie uznał za fantazję, a sam mówił o realym przedmiocie i wysnuł teorię: Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa! (a nie jak dotychczas że bóstwa wody były rodzicami śwaita). Jońscy filozofowie przyrody z Talesem na czele zerwali z mitologicznym sposobem myślenia i choć wyjaśnianie zjawisk nie różniło się od mitologicznej myśli to sposób wyjaśniania był inny.

Zagadnieniem Talesa było pochodzenie świata- jaki świat był od początku. Uważał, że na końcu świat wróci do stanu z której wyszedł. (czyli do wody).

(Obserwował przyrodę i stwierdził że to co żywe, żyje wilgocią, martwe wysych, że zarodki wszystkiego są mokre, pokarm soczysty- woda jest życiodajna)

Od 3. PIERWSZE ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE

Pytania jakie stwiali sobie jońscy filozofowie przyrody to:

- Jaki był początek przyrody? - czyli, jaki był pierwotny rodzaj ciał, z których rozwinęła się przyroda? Jaka była pierwotna materia?

Tales materie traktował bardzo realnie. Nie przychodziło mu do głowy żeby siła czy ruch mogła być poza materią przeciwnie, uważał że zasadniczą własnością materii jest poruszanie się.

Filozofów którzy nie ddzielali materii od życia, siły i duszy nazwano później HILOZOISTAMI. Czyli tymi co życie łączyli z materią, i wszystkim przedmiotom materialnym przypisywali cechy duchowe.

ANAKSYMANDER z Miletu I ANAKSYMENES z Miletu

( jak matematyk do fizyka)

ANAKSYMANDER był uczniem Talesa. Jako pierwszy zaczął używać terminu „POCZĄTEK” (arche), zmieniając jego potoczne znaczenie.

ARCHE była dla niego zasadą rzeczy. Czyli tym co było jest i będzie w przyrodzie. Zaczęto używać słowa zastępczego „przyroda = natura”, co dla tej filozofii oznaczało raczej na dzisiejszy język „naturę rzeczy”. Tak więc ANAKSYMANDER uznał że ZJAWISKA posiadają stałą NATURĘ. Dodatkowo:

- Zjawiska są dostępne zmysłom a natura jest ukryta trzeba jej szukać.

- Zjawiska są różnorodne i jest ich wiele a natura jest jedna i stała.

Dodatkowo natura była najwyższą doskonałością i pięknem. Nie mogła się równać dla nich z pięknem sztuki.

BEZKRES I POWSTANIE PRZYRODY

Arystoteles pisze o Anaksymaderze: „Widząc jak jeden żywioł zmienia się w drugi nie uważał za słuszne jedne z nich przyjąć za zasadę lecz przyjął coś poza nimi.”

Tym czymś był bezkres. Uważał że z niego kształtuje się natura, że jest to nieskończony byt w którym powstają połączone przeciwności, które rozłączają się i w wyniku powstawania przyrody trafiają na ziemię. Dlatego mamy na świecie same przeciwności- ciepło i zimno, jasno i ciemno, mokro i sucho. Wszystkie te sprzeczności tworzą na świecie równowagę.

Taki proces wywołuje w bezkresie wieczny ruch (Był to znamienny pogląd hilozoistów- ruch jest nieodłączny od materii).

Dzięki tej teorii wyjaśnił etapy powstawania świata, który podobny jest do teorii tworzenia się systemu planetarnego, które głoszone były ponad dwadzieścia wieków później.

Przez przeciwieństwa wytworzyły się różne stany skupienia, ziemia, która była najcięższa znalazła się po środku, a pozostałe żywioły otoczyły ją coraz to cieplejszymi lżejszymi strefami. Część wody w niektórych miejscach wyparowała. Zewnętrzna ognista sfera rozdarła się i odrzuciła swoje części (ciała niebieskie) wokół ziemi.

ANAKSYMENES zachował ogólne zasady poprzednika, ale bezkres utożsamił z materią jaką jest POWIETRZE. (tak jak Tales miał sowją wodę tak Anaksymenes miał swoje powietrze).

1 . Powietrze było przecież jako jedyne nieskończone, mogło wypełniać bezkres.

2 . Dodatkowo tamtejsze przekonania, że dusza nie jest różna od powietrza i to że dusza utrzymuje ciało przy życiu przekonało Anaksymenesa, że bez powietrza nie może żyć dusza, a bez duszy nic nie może żyć.

3 . Łatwa zmienność powietrza, pozwala najłatwiej wyobrazić sobie, że powstały z niego wszystkie przedmioty.

Te przekonania umocniły teorię o jedności przyrody. Ponieważ z jednego stanu skupienia ciągły ruch materii przemienia je w inne stany skupienia. Oddziaływanie ciepła na powietrze zmienia jego stan skupienia. Przez rozcieńczenie staje się ogniem, przez kondensowanie wiatrem, chmurą potem wodą, ziemią i nawet kamieniem. Jako pierwszy wyjaśniał zjawiska meterologiczne.

HERAKLIT z Efezu (przełom VI i V w.)

Dzieło jego składało się z trzech traktatów:

1. KOSMOLOGICZNEGO

2. POLITYCZNEGO

3. TEOLOGICZNEGO

Poszerzył więc w porównaniu do pierwszych Jończyków zakres badań.

Jego „Arche” był ogień, z niego powstawało morze, powietrze, ziemia i na powrót ogień. Kierunki działania są dwa w górę i w dół, ale „droga w dół i w górę jest jedna” (parowanie, skraplanie)

Znalazł własność przyrody jaką wg. niego była zmienność. „Niepodobna wstąpić dwa razy do tej samej rzeki”, czyli wszystko płynie. . Nie ma rzeczy o stałych własnościach, nie ma bytu jest tylko stawanie się. Tak jak słusznie zauważył włączając w swoją filozofię ogień, ten ogień zaraz już nie jest ogniem bo zmienia się w coś innego. I teraz zadajcie sobie pytanie czy jest coś co jest niezmiennego w naszym świecie? Śmierć także ciągle się w nas dokonuje, ciągle w naszym organizmie coś umiera, coś znika i przyjmuje inną postać.

Drugą bardzo ważną myślą (obok zmienności) była ROZUMNOŚĆ ŚWIATA. Mówił: „Ogień według miary zapala się i gaśnie według miary”. Heraklit uważał, że jedno prawo rządzi wszelkimi zmianami, zarówno człowiekiem jak i przyrodą. Człowiekiem rządzi rozum więc światem też musi rządzić rozum. To cecha wszechświata a człowiek ma w niej tylko swój udział.

Nie bał się przeciwności. Wiedział, że jeśli świat jest rozumny to wszystkie złe rzeczy nie są na ziemi przypadkowo. Mówił, ze tym się różni filozof od zwykłego człowieka, że filozof wie, że zło czyni dobro przyjemnym, a głód później pozwala na szanowanie jedzenia. Dlatego też podzielił moralność na dwa rodzaje: przeciętną i wyższą; moralność tłumu i mędrca.

Krytycznie zapatrywał się także na poznanie zmysłowe. Mówił że „złymi świadkami są oczy i uszy ludziom, którzy mają dusze barbarzyńców.”

SOKRATES z Aten (469 - 399)

Sokrates całkowicie w swojej filozofii odrzucił przyrodę. Mówił, że drzewa niczego nie mogą go nauczyć. Całą swoją uwagę skierował na człowieka i sprawy etyczne. Tatarkiewicz dzieli jego poglądy na:

1. POGLĄDY ETYCZNE

2. POGLĄDY LOGICZNE

Od. 1. POGLĄDY ETYCZNE

CNOTA JEST DOBREM BEZWZGLĘDNYM

Sokrates wyodrębnił specjalne zalety moralne i słowu „cnota” nadał nowe wartości: cnota = sprawiedliwość, odwaga i panowanie nad sobą. Uważał, że prawa dotyczące cnoty moralnej nie są nigdzie spisane i wywodzą się z samej natury rzeczy. Nie ma różnych cnót dla kobiet i mężczyzn czy dzieci. Cnota jest tylko jedna i powszechna dla wszystkich. Ponadto człowiek powinien poświęcić swoje dobra takie jak zdrowie, bogactwo, sławę i dążyć do dobra najwyższego jakim jest cnota.

Sokrates wznosił dobra moralne ponad wszystkie inne, wyróżnił je i za to nazywano go twórcą etyki.

CNOTA WIĄŻE SIĘ Z POŻYTKIEM I SZCZĘŚCIEM

Dodatkowo uważał, że pożytek zależny jest od dobra. Czyli tylko to co dobre jest najbardziej pożyteczne. Czyn jest najbardziej dobry gdy wypływa zeń pożytek.

Podobnie rozumiał stosunek dobra do szczęścia. Szczęśliwy jest ten kto posiada największe dobra, a największym dobrem jest cnota.

CNOTA JEST WIEDZĄ

Zło podchodzi od nieświadomości i niewiedzy. Przecież jeśli by ktoś wiedział, że czyniąc zło będzie nieszczęśliwy, a czyniąc dobro szczęśliwy nigdy by nie czynił zła. Więc wiedza jest tym samym co cnota. „Jest to jedno i to samo wiedzieć co jest sprawiedliwe i być sprawiedliwym.”

Mówiąc wiedza Sokrates miał na myśli nie wiedze o żywiołach i naturze, ale o sprawiedliwości, odwadze czyli o etyce.

Takie analogie doprowadziły Sokratesa do kilku podobnych stwierdzeń:

1. CNOTY MOŻNA SIĘ UCZYĆ- bo cnota jest wiedzą, a wiedzy można się uczyć.

2. CNOTA JEST JEDNA - ostatecznie wszystkie cnoty są wiedzą, więc w swej istocie są jednym i tym samym.

3. ZDOBYWAJĄC WIEDZĘ ZDOBYWAMY DOBRO, A Z NIM POŻYTEK I SZCZĘŚCIE.

II. POGLĄDY LOGICZNE

Sokrates nie wykładał swojej filozofii, nie głosił co ludzie powinni robić. Był rodzajem nauczyciela, który chodził po mieście i swoimi pytaniami zmuszał młodych ludzi do myślenia. Wyrocznia w Tebach powiedziała mu na jednej z wizyt, że jest najmądrzejszym z ludzi. Sokrates długo się zastanawiał dlaczego tak jest, aż wpadł i krzyknął: WIEM ŻE NIE WIEM!, co później przekształciło się w „wiem że nic nie wiem.” Dzięki tej wiedzy o sobie zaczął pytać ludzi co to jest dobro, co to jest sprawiedliwość i udowadniał im że nie wiedzą tak naprawdę o czym mówią. Uważał że jest do tego uprawniony skoro posiada swoją „wiedzę niewiedzy”.

METODA ELEKTYCZNA I METODA MAIEUTYCZNA

(negatywna i pozytywna)

METODA ELENKTYCZNA czyli metoda zbijania uczyła jak usuwać fałszywe przekonania. Sokrates uważał ją za największy i najskuteczniejszy spośród sposobów oczyszczania umysłu. Polegała na doprowadzaniu do absurdu. Fałszywą tezę rozmówcy Sokrates przyjmował na poważnie (co nazwano ironią Sokratesa) i pytaniami zmuszał do wyciągnięcia z tezy konsekwencji, aż doprowadziły do twierdzenia sprzecznego z twierdzeniami powszechnie uznanymi bądź z samą pierwotną przy której się upierał. Celem było zdemaskowanie tego co jest tylko pozorem wiedzy i oczyszczenie umysłu.

Powtarzał: NAJPIERW KRYTERIUM WIEDZY POTEM DOPIERO SAMA WIEDZA. Uważał że krytyka poznania jest pierwszą z nauk filozoficznych.

METODA MAIEUTYCZNA czyli sztuka położnicza, uważał bowiem, że każdy ma już wiedzę prawdziwą, ale jej sobie nie uświadamia. Pomagał w ten sposób wydobywać prawdę z człowieka. Metoda ta była metodą wspólnego szukania. Sokrates spełniał ją przy pomocy pytań. Dzielił pytania złożone na najprostsze i zadawał je tak aby uzyskać odpowiedz tak albo nie. Pytaniami tego typu przyciskał do muru rozmówców i dostawał odpowiedzi takie jakie chciał, ponieważ pytania wymagały od rozmówcy tylko rozsądku by na nie dobrze odpowiadać. (położnicza ponieważ sztuka nauczyciela jest podobna do sztuki akuszerki)

Swoje rozważania zaczynał z przekonaniem że wie co jest dobre a co złe. Mówił że ma intuicyjną wiedze o dobru, czasem powoływał się także na demona który jest w nim i podpowiada mu co ma robić.

Sokrates zaczął od stwierdzenia według niego prawdziwego, że sprawiedliwość jest dobrem a tchórzostwo złem. Wszystkie odpowiedzi próbował porównać do tej prawdy. Do trudniej uchwytnych prawd próbował dotrzeć drogą analogii. Ona jednak pozwalała poznać zakres pojęcia nie treść. I tak Sokrates stworzył metodę indukcji. NP. do jednego worka wkładał wszystkie przejawy odwagi, wyciągał z tych wszystkich przypadków ich cechy wspólne i tak powstawały ogólne cechy odwagi. I tak Sokrates stworzył jako pierwszy definicje. Szukał pojęć etycznych bo kto ma pojęcia i definicję ten ma wiedzę, a kto ma wiedzę ten ma cnotę, a kto ma cnotę ten jest szczęśliwy.

SOKRATYZM to skrajny moralizm, połączony ze skrajnym intelektualizmem: cnota jest dlań celem człowieka, a wiedza - generalnym środkiem. Wiedze pojmuje jako pojęciową, a sposób tworzenia pojęć widzi w indukcji. Kto posiada wiedzę, i co za tym idzie cnotę, ten posiada największe dobro i przeto jest szczęśliwy. A więc nierozłączność szczęścia, rozumu i cnoty była konsekwencją sokratyzmu.

I druga : wiedza jest zawarta w pojęciach ogólnych, - więc wiedza może być tylko ogólna.

PLATON (427-347) , Ateńczyk, uczeń Sokratesa

Tatarkiewicz podzielił filozofię Platona na 6 części:

1. Nauka o IDEI

2. Nauka o duszy

3. Nauka o przyrodzie

4. Nauka o poznaniu

5. Etyka

6. Estetyka

I. NAUKA O IDEI

DUALIZM PLATONA (dwa rodzaje bytu: byt poznawany przez zmysły i byt poznawany przez pojęcia)

Platon przejął od Sokratesa pojęcie definicji. Kiedy jednak Sokrates dopasowywał ją do kwestii etycznych, Platon rozszerzył ją na wszystkie pojęcia. Badając świat przez pojęcia odkrył, że rzeczywistość nie jest spójna z pojęciami i wywnioskował że to NIE RZECZY SĄ PRZEDMIOTAMI POJĘĆ.

Heraklit uważał, że naturą rzeczy jest wieczny ruch i zmienność. Platon zauważył, że stałe wartości przysługują pojęciom, a nie rzeczom. Idąc tym tropem pojęcia muszą być niezmienne i tak powstały niezmienne IDEE. (np.: Idea piękna). Na podstawie takiego myślenia stworzył cały świat IDEI. Ustrój tego świata jest hierarchiczny, zaczynając od niższych IDEI, aż do bardziej ogólnych, a na samym szczycie usadowił IDEĘ DOBRA. Drugim rodzajem bytu był byt ziemski, poznawany przez zmysły, który nie mógł się równać z IDEAMI.

BYT A RZECZY

Potem biorąc pod uwagę rozumowanie innych filozofów, jako by byt miał być niezmienny i trwać zawsze, stwierdził że byt jest tylko jeden i jest to świat IDEI.

„Jedynie IDEE istnieją, a o rzeczach możemy powiedzieć, że co najwyżej stają się.”

Świat w którym żyjemy porównywał do cieni na ścianie (cieni idej), napisał przypowieść o ludziach przykutych w jaskini do kamienia, którzy widzą tylko cienie na ścianie i na ich podstawie rozumieją i widzą świat. Nie są w stanie wyjść z jaskini i zobaczyć świata w całej swej okazałości, dlatego przyjmują świat, który tak naprawdę jest tylko światem zdeformowanych cieni.

IDEE są wzorami rzeczy na świecie. Im bardziej coś jest piękne, tym bardziej jest zbliżone do IDEI piękna. Ktoś kto tworzył świat, chciał go stworzyć na podobieństwo IDEJ. Jednak nie da się nieskazitelnie przelać swojej idei do świta rzeczywistego, tak jak reżyser nigdy nie przeleje na film wyobrażeń o nim. Lub jak poeta nie wyrazi słowami tego co chciałby przekazać, próbuje przenośniami, ale słowa zawsze zamykają furtkę.

II. NAUKA O DUSZY

Dusza dla Platona była czynnikiem życia bez którego ciało jest martwe. Uważał, że dusza jest tym co samo się wprowadza w ruch. Dusza jest przeciwieństwem materii. Dodatkowo uważał, że ciało i jego zmysły są dla duszy narzędziem poznania. Jednak kiedy ciało nigdy nie miało okazji poznać IDEJ, dusza je zna. Człowiek rodzi się z wiedzą o IDEACH dzięki duszy.

Platon rozdzielił dusze na

- impulsywną

- rozumną

- zmysłową

I tylko rozumna mogła być zaliczona do samej duszy, bez potrzeby korzystania z ciała.

DUALIZM DUSZY I CIAŁA

Platon głosił że:

- Dusza jest niematerialna

- Jest oddzielona od ciała, niezależna.

(Dusza i ciało żyją w człowieku niezależnie. Że złączenie z ciałem nie jest dla duszy niezbędne.)

- Dusza nie jest tak jak ciało złożona z części. Właśnie to co spaja człowieka to dusza.

- Dusza jest doskonalsza od ciała (Rozumna część duszy poznaje idee i upodabnia się do nich, jest źródłem prawdy i dobra. Człowiek to dusza władająca ciałem.)

- Ciało jest dla duszy cierpieniem i mogiłą, ze śmiercią ciała zaczyna się dopiero prawdziwe życie duszy.

- Dusza jest nieśmiertelna!

NIEŚMIERTELNOŚĆ DUSZY

Dusza dla Platona była nie tylko nieśmiertelna, ale i odwieczna.

Wnioskował to z tego, że dusza posiada wiedzę, czyli musiała gdzieś ja zdobyć wcześniej. Dusza jest zasadą życia, czyli póki istnieje może być tylko żywa a nie martwa. I trzeci wniosek: Każda rzecz ginie od swoistego zła, skoro posiada wiedzę to poznała ją już i nie zginęła. Więc nie zginie nigdy.

ESCHATOLOGIA

Platon stawiał sobie pytanie. Dlaczego dusza doskonała i wieczna, związana jest z czymś tak niedoskonałym i znikomym jak ciało człowieka?

Uważał, że dusza istniała pierwotnie bez ciała, zaciążył na niej grzech i dla odkupienia została złączona z ciałem. Gdy odkupi swoje winy znów będzie wolna.

Platon poznanie prawdy przez filozofię uważał za najpewniejszy środek wyzwolenia duszy.

III. NAUKA O PRZYRODZIE

CELOWOŚĆ ŚWIATA

Platon uważał, że natura tez ma coś z IDEJ. Stwierdził, że HARMONIA jest zasadą budowy świata. Skoro ciała niebieskie krążą po stałych geometrycznych szlakach to wszechświatem musi rządzić rozum i ład.

Dalej DEMIURG czyli boski budowniczy świata powodowany dobrocią zbudował świat na podobieństwo IDEJ. Demiurg był siłą stwórczą a idee wzorami idealnego świata. Nic w naturze nie jest przypadkowe. Demiurg wszystko tak zaplanował, żeby każde zwierze miało odpowiednie tylko potrzebne funkcje, żeby ziemia była najdoskonalszym kształtem i żeby wszystko ze sobą współpracowało.

MATERIA

Platon uważał, że świat musiał być stworzony z jakiejś materii. To właśnie materia, obok demiurga i idej, była trzecią przyczyną świata. Obok sprawczej i celowej była przyczyną materialna. Tak więc uznał, że świat nie jest stworzony lecz zbudowany (ulepiony) z istniejącego już wcześniej tworzywa. Materia jest pierwiastkiem nie boskim, lecz ziemskim, dlatego uformowany przez demiurga świat nie jest idealny jak idee, tylko zdeformowany, jest cieniem idej. Idea jest doskonała, materia niedoskonała, ich połączenie sprawia, że świat nie jest całkowicie celowy i zgodny z rozumem.

DUSZA ŚWIATA

Najpierw demiurg stworzył dusze, a później dopiero ciała, jako narządy do mieszkań dusz. Tymi ciałami nie są tylko ludzie ale także planety, ponieważ są w ruchu. Wszechświat także posiada duszę bo jest w ciągłym ruchu.

W przeciwieństwie do Jońskich filozofów przyrody to nie materia ale dusza jest podstawowym pojęciem Platońskiej filozofii przyrody.

IV NAUKA O POZNANIU

Podobnie jak istnieją dwa rodzaje bytu, idee i rzeczy- tak też dwa rodzaje poznania :

- poznanie rozumowe

- poznanie zmysłowe - jest bardziej domysłem niż poznaniem, ponieważ dotyczy tylko zjawisk i i ulega nieustannym złudzeniom.

Jednakże tylko dusza może poznać rzeczy naprawdę, ponieważ tylko myśli są prawdą a rzeczy tylko złudzeniem.

Dodatkowo myśl jest od postrzegania niezależna. Jednak myśli nie jesteśmy w stanie mieć w ogóle jeśli nie łączy się ona z postrzeganiem zmysłowym; wzrokiem, słuchem, węchem. Zależność ta występuje zawsze, chyba że nasza wiedza występuje bez względu na to co widzimy, wtedy jest to nasza wiedza wrodzona, którą nasza dusza w poprzednim wcieleniu poznała i teraz my sobie ją przypominamy. Nasza dusza widziała idee i dlatego ludzie wiedzą sami w sobie co jest dobre a co złe, lub czy rzeczy są równe czy nie. Ta wiedza wyprzedza postrzeganie. Taka wiedza wrodzona jest przypomnieniem.

(aprioryzm Platona- pogląd głoszący, że istnieje wiedza niezależna od doświadczenia i niewymagająca uzasadnienia w nim)

W zasadzie biorąc pod uwagę to że poznanie zmysłowe jest tylko domysłem to można uznać że jest tylko racjonalne poznanie idej, reszta jest domysłem.

DIALEKTYKA

Niezawodną metodą dla Platona do poznania naukowego była Dialektyka.( teoria filozoficzna ujmująca rzeczywistość jako proces rozwijający się na zasadzie wyłaniania się i przezwyciężania przeciwieństw) Dialektyka szuka prawdy na drodze samego tylko zestawienia pojęć i twierdzeń, ich analizy i syntezy. Bada własne założenia i szuka w nich racji, aż znajdzie niepodważalną. A co najważniejsze można tą metodą badać idee i zjawiska.

V ETYKA

NAUKA O CNOTACH

Platon stworzył nieco ulepszoną koncepcję cnoty od Sokratesa. Cnota jako ład i harmonia duszy miała się dzielić na cztery cnoty.

1. mądrość - która jest cnotą części rozumnej

2. męstwo - impulsywnej

3. panowanie nad sobą - pożądliwej

4. sprawiedliwość - dodatkowa cnota potrzebna do utrzymywania ładu między trzema cnotami, aby każda „spełniała swoje”.

NAUKA O MIŁOŚCI

Dobra Platon jako wieczny idealista rozdzielał dobro na dwa światy:

Świat idealny i świat realny.

Dodatkowo dobra idealne stawiał nieporównywalnie wyżej od realnych. Jego dojrzały dorobek filozoficzny podzielił swoją teorię etyczną na trzy tezy:

1. dobra stanowią hierarchię

2. szczytem hierarchii nie jest żadne z dóbr realnych, lecz dobro idealne, idea dobra.

3. dobra realne są początkiem i nieuniknionym etapem w drodze do szczytu.

Miłość wg. Platona to właściwe duszy dążenie do osiągnięcia i wiecznego posiadania dobra. Na początku tak jak to jest z dobrem, w miłości cenimy dobra realne (piękno ciał), z czasem jednak dochodzimy do tego że piękno dusz jest piękniejsze od piękna ciał i pięknem staje się wtedy piękno duchowe.

PRZEZ CELE REALNE, Względne, Skończone, doczesne, można osiągnąć cele idealne, bezwzględne, wieczne. - Teoria ta nie była tylko etyczną teorią celów, ale też psychologicznym opisem dążeń ludzkich. Platon twierdził że owszem dusza także ma pożądania ( w końcu jest złączona z ciałem), ale że ma też pociąg do rzeczy wiecznych, nadzmysłowych i bezwzględnych. Jak miłość.

NAUKA O PAŃSTWIE

Idealne państwo Platona winno spełniać pięć podstawowych zasad

1. Dążyć do szczęścia ogółu, państwo musi być jednym organizmem które dąży do wspólnych celów, nie może być mowy o dążeniu do dobra na własną rękę dla siebie.

2. Od mieszkańców wymagał stałości w sposobie myślenia i odczuwania, nie wybijanie się ze swoimi pomysłami, ba w ogóle nie posiadanie własnego zdania. Dlatego wszyscy artyści musieliby opuścić takie miasto, ponieważ siali by zniszczenie i bunt.

3. Na czele państwa powinni zasiąść filozofowie, aby państwo było mądre i mądrze zarządzane.

4. Musi być hierarchiczne. (trzy hierarchie jak trzy cnoty- mądrość (król), Męstwo (strażnicy), panowanie nad sobą (rzemieślnicy). Te trzy grupy winny żyć w odmiennych warunkach.

5. Jest państwem ascetycznym. Wyznawcy mądrości i męstwa wyrzekają się dóbr doczesnych i własności prywatnej, dążą oni bowiem do doskonałości.

VI ESTETYKA

Artystów traktował jak rzemieślników, którzy próbują skopiować rzeczywistość, która dzięki temu jest podwójnie niedoskonała. (niedoskonałość świata do idei + niedoskonałość idei twórcy do rzeczywistego dzieła). Sztuka więc tylko obniża wartość rzeczywistości.

---