„Do młodych” Adam Asnyk
Informacje o autorze
Adam Asnyk (El…y) - uczestnik powstania styczniowego, filozof, prekursor pozytywizmu. Debiutował w
1864r., oprócz poezji uprawiał dramat. W jego twórczości wyróżniamy 2 okresy:
okres lwowski - dominowała tu liryka osobista związana z powstaniem styczniowym oraz liryka miłosna. Wiersze z tego okresu poświęcone są ocenie przeszłości, Asnyk stara się w nich odpowiedzieć na pytania dotyczące klęski powstania, oskarża tych, którzy zapomnieli o wielkich ideałach, konfrontuje przeszłość i teraźniejszość. Wzoruje swoją poezję na poezji romantycznej, szczególnie na Słowackim. Wykorzystuje romantyczny motyw emigranta i tułacza, próbuje doścignąć ideału poezji romantycznej. Jako poeta gardzi tłumem, kreuje siebie na samotnika, rozmawia z Bogiem, czuje się niezrozumiany i wyobcowany. Odrzuca pozytywistyczny program literatury zaangażowanej i tendencyjnej.
okres krakowski - dominuje w nim liryka filozoficzna, np. cykl 30 sonetów „Nad głębiami”. Widać tu już zgodę na program pozytywistów, na utylitarny cel literatury, na podporządkowanie interesów jednostki interesom ogółu. Pisze też cykl utworów tatrzańskich, np.: „Limba”, „Ulewa”. Pisze też wiersze programowe, np.: „Daremne żale”, „Do młodych”, „Dzisiejszym idealistom”.
Analiza i interpretacja wiersza
utwór jest porównywany niekiedy do „Ody do młodości”
jest to liryka inwokacyjna, jest to apel, wezwanie, świadczą o tym formy czasownika, np.: szukajcie rozproszcie
jest apelem (apostrofą) do młodych pozytywistów, z którymi Asnyk dzielił się swoją wiedzą, swoimi doświadczeniami i refleksjami.
jest to wiersz o charakterze programowym. Zawiera pewne:
zakazy: „Szukajcie prawdy jasnego płomienia!
Szukajcie nowych, nie odkrytych dróg…”
„Nieście więc wiedzy pochodnię na czele
I nowy udział bierzcie w wieków dziele” - twórzcie nową rzeczywistość, troszczcie się o
rozwój ekonomiczny, bądźcie tolerancyjni,
pozbądźcie się przesądów.
nakazy: „Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy” - bo przodków trzeba szanować, ponieważ bez
przeszłości nie byłoby teraźniejszości.
przestrogi: ludzie mają to do siebie, że przemijają i to pokolenie również przeminie, każda epoka jest
inna, każde pokolenie trzeba szanować.
młodzi powinni propagować naukę, wiedzę, powinni poszukiwać prawdy, korzystać z wynalazków, myśleć o przyszłości, oświecać i uświadamiać innych. Przestrzega ich, że ich czas się kiedyś skończy, ich ideały też kiedyś stanął się przestarzałe, będą krytykowane, taka jest kolei rzeczy, coś mija, a coś się rodzi, co dziś jest aktualne jutro przeminie. Ludzie z różnych epok mają różne cele, każda epoka jest inna.
Asnyk ukazuje teorię nieustannego rozwoju ludzkości i świata (ewolucjonizm). Pokazuje, że pozytywiści zastąpili romantyków, pokonali ich, ale przecież sami kiedyś zostaną zmuszenia do ustąpienia ze sceny dziejów. W przyszłości pojawi się nowe pokolenie młodych, dla których ideały pozytywistów będą przestarzałe.
Asnyk rozumiał, że każda epoka jest szczeblem w niekończącym się procesie rozwoju człowieka. Współcześni powinni umieć przejąć to, co było najcenniejsze w dorobku poprzedników. Następnie wzbogacić to, by móc przekazać swój dorobek następcom, dlatego pozytywiści nie mogą odrzucać przeszłości i tradycji.
prawdziwa mądrość ma pogodzić romantyków i pozytywistów, powinni zapomnieć o swoich waśniach i troszczyć się o wspólne dobro.
Środki stylistyczne w wierszu
wiersz jest jasno i prosto sformułowany
występuje dużo wyrazów potocznych, np. nie depczcie
wiersz jest oszczędny w metafory, np. pochodnia wiedzy, ołtarze przeszłości
jest to utwór publicystyczny w formie wiersz. Świadczy o tym wersyfikacja, regularność zwrotek (zwrotki są 5-wersowe), z tym, że 5 wers jest krótszy i graficznie wyodrębniony.
rymy są dokładne ABAAB, przeważają rymy żeńskie (1,5 zgłoskowe), np. płomienia - stworzenia, występują też rymy męskie (1 zgłoskowe), np. dróg - Bóg.
Wiersz ten może być również adresowany do współczesnych, do każdego pokolenia młodych, przed którymi Asnyk stawia pewne zobowiązania, cele.