Zestaw zagadnień do egzaminu
z literatury pozytywizmu i Młodej Polski
I. Pojęcia i terminy
1. “Organicyzm" w światopoglądzie pozytywistów.
2. “Scjentyzm" jako fundament światopoglądowy pozytywizmu.
3. Co to jest tendencja w literaturze. Podaj przykłady. '
4. Co to jest powieść tendencyjna.
5. “Nietzscheanizm" młodopolski. -
6. “Modernizm" i “neoromantyzm" jako antynomie młodopolskie.
7. Młodopolski “oniryzm" (wybrane przykłady)
8. Na dowolnym przykładzie wyjaśnij pojęcie “dekadentyzm" - źródła światopoglądowe, modelowe postaci literackie.
9. “Dekadentyzm" i “aktywizm" młodopolski na wybranym przykładzie (np. w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
10. Na dowolnym przykładzie wyjaśnij pojęcie symbolizm - charakterystyka, źródła, literatura i zjawiska pozaliterackie.
11.Na dowolnym przykładzie wyjaśnij pojęcie impresjonizm - charakterystyka, źródła, literatura i zjawiska pozaliterackie.
12.Na dowolnym przykładzie wyjaśnij pojęcie ekspresjonizm - charakterystyka, źródła, literatura i zjawiska pozaliterackie.
13. Na dowolnym przykładzie wyjaśnij pojęcie parnasizm - charakterystyka, źródła, literatura i zjawiska pozaliterackie.
II. Poezja
1. Poeci czasów niepoetyckich.
2. Liryka Marii Konopnickiej - tematy i formy.
3. Adam Asnyk wobec romantyzmu i pozytywizmu.
4. Poezja Adama Asnyka - motywy, inspiracje filozoficzne, język.
5. Satyryczna poezja pozytywistyczna - Zagórski, Rodoć.
6. Liryka pejzażowa Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
7. Młodopolska twórczość Leopolda Staffa.
8. Młodopolska twórczość Bolesława Leśmiana.
9. Poezja Tadeusza Micińskiego.
10.Ewolucja poetycka Jana Kasprowicza.
11 .Hymny Jana Kasprowicza.
12. Katastrofizm w Hymnach J. Kasprowicza.
13.Okres symboliczny w twórczości Kasprowicza - tom Krzak dzikiej róży.
14.Młodopolskie debiuty poetyckie drugiej generacji - po 1900.
15.Poetki Młodej Polski.
16. Przezwyciężenie dekadentyzmu w poezji Młodej Polski.
17.Franciszkanizm i poetyka codzienności w poezji młodopolskiej.
18. Tatry w poezji Tetmajera i Kasprowicza.
19.Modernistyczny preekspresjonizm w poezji.
20. Inspiracje franciszkańskie w poezji młodopolskiej.
21. Inspiracje filozofią Wschodu w poezji Młodej Polski.
22.Scharakteryzuj twórczość wybranego poety spośród listy lektur uzupełniających z literatury polskiej.
III. Proza
1. Proza pozytywistyczna - od tendencyjności do realizmu.
2. Strategie powieści tendencyjnej (na podstawie wybranych utworów).
3. Wysadzony z siodła Antoniego Sygietyńskiego.
4. Twórczość Adolfa Dygasińskiego.
5. Paralelizm świata ludzkiego i zwierzęcego na przykładzie wybranego utworu
Adolfa Dygasińskiego.
6. Góralszczyzna w Na przełęczy Stanisława Witkiewicza.
7. Nowele Aleksandra Świętochowskiego.
8. Cykl historyczny Józefa Ignacego Kraszewskiego.
9. Omów wybraną powieść historyczną Józefa Ignacego Kraszewskiego.
10.Kryzys tendencyjności w twórczości E. Orzeszkowej.
11.Nad Niemnem - powieść tendencyjna czy powieść idei.
12.Dwie mogiły w Nad Niemnem E. Orzeszkowej.
13.“Negatywne" postaci w Nad Niemnem E. Orzeszkowej.
14.Dwór i zaścianek w Nad Niemnem E. Orzeszkowej.
15.Problemy społeczności żydowskiej w Meirze Ezofowiczu E. Orzeszkowej.
16.“Niziny społeczne" w Dziurdziach E. Orzeszkowej.
17.Cham E. Orzeszkowej - natura, ciało, środowisko.
18.Dzieje Franki i Pawła w Chamie E. Orzeszkowej.
19. Powstanie styczniowe w twórczości Elizy Orzeszkowej.
20.Tematyka żydowska w twórczości Elizy Orzeszkowej.
21. Elementy naturalizmu w twórczości Elizy Orzeszkowej.
22.Fazy twórczości Elizy Orzeszkowej.
23.Bohater dziecięcy w twórczości Bolesława Prusa.
24.Nowelistyka Bolesława Prusa.
25.Analiza Kamizelki B. Prusa.
26.Rozpad dwory ziemiańskiego w Anielce B. Prusa.
27.Placówka - pierwsza powieść naturalistyczna.
28.Perspektywa historyczna Lalki B. Prusa.
29.Narracja w Lalce B. Prusa.
30.Stawska - Łęcka - Wąsowska - portrety kobiet w Lalce B. Prusa.
31.Wokulski i Rzecki - opozycyjne konstrukcje charakterologiczne.
32.Miłość jako źródło klęski bohaterów Lalki B. Prusa
33.Recepcja Lalki B. Prusa.
34. Faraon B. Prusa - nowy model powieści historycznej.
35.Faraon B. Prusa - historia i współczesność (władza, tłum, jednostka).
36.Portret władcy w Faraonie B. Prusa.
37. Walka o władzę w Faraonie B. Prusa.
38. Z legend dawnego Egiptu i Faraon - historiozoficzna refleksja Bolesława Prusa.
39. Dzieje Madzi Brzeskiej - bohaterki Emancypantek B. Prusa.
40.Różne przykłady klęski emancypacji w powieści B. Prusa.
41. Prus w szkole naturalizmu.
42.“Mistyk realizmu" (tak nazwał Prusa T. Miciński) - jak można rozumieć to
określenie.
43.Problematyka religijna w twórczości B. Prusa.
44.Nowelistyka Henryka Sienkiewicza.
45.Nowele amerykańskie Henryka Sienkiewicza.
46.Naturalizm Szkiców węglem H. Sienkiewicza.
47. Realia historyczne Trylogii H. Sienkiewicza.
48.Dwa plany akcji - historyczny i fikcyjny - w Trylogii H. Sienkiewicza.
49.Trylogia H. Sienkiewicza jako “baśń historyczna".
50.Obraz świata pogańskiego i chrześcijańskiego w Quo vadis H. Sienkiewicza.
51.Jurand i Zygfryd - protagoniści w Krzyżakach H. Sienkiewicza.
52.Portret dekadenta w Bez dogmatu H. Sienkiewicza.
53.Płoszowski i Petroniusz - dwa portrety dekadenta.
54. Po wieści współczesne Henryka Sienkiewicza.
55.Nowelistyka Marii Konopnickiej (naturalizm, impresjonizm, reportażowość).
56.Pozytywiści w szkole naturalizmu.
57.Późna nowelistyka pozytywistów.
58.Dwór ziemiański w prozie pozytywistycznej.
59. Rodzina w twórczości pozytywistów - Rodzina Połanieckich H. Sienkiewicza i Nad Niemnem E. Orzeszkowej.
ó0. Dwa modele historyzmu - Trylogia i Faraon.
61. Kraszewski i Sienkiewicz - odmiany powieści historycznej.
62.“Bezdogmatowcy" Sienkiewicza i Orzeszkowej.
63.Miasto w twórczości Prusa i Orzeszkowej.
64.Pozytywiści o rewolucji 1905 roku.
65.Pozytywistyczna proza satyryczna na przykładzie twórczości J. Lama.
66.Proza “tatrzańska" Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
67. Przekształcenie wzorca powieści realistycznej w twórczości Reymonta na przykładzie Chłopów.
68.Chłopi W. S. Reymonta - naturalizm i impresjonizm.
69.Narracja w Chłopach W. S. Reymonta,
70. Miasto jako bohater Ziemi obiecanej W. S. Reymonta.
71.Trzech głównych bohaterów Ziemi obiecanej W. S. Reymonta.
72. Dzieje Janki Orłowskiej - bohaterki Komediantki W. S. Reymonta.
73.Nowelistyka W. S. Reymonta.
74.Twórczość Wacława Berenta.
75. Artysta jako bohater powieści W. Berenta.
76.Ocena modernizmu w Próchnie W. Berenta.
77.Obraz społeczeństwa w Oziminie W. Berenta. ,
78.Salon i ulica w Oziminie W. Berenta. •
79.Czy Ozimina W. Berenta jest powieścią polifoniczną.
80.Ozimina W. Berenta wobec Wesela S. Wyspiańskiego.
81.Dwa pierwsze tomy Zeromskiego: Opowiadania i Rozdzióbią nas...
82.“Chłopskie" opowiadania S. Zeromskiego.
83.Radek i Borowicz - dwu bohaterów Syzyfowych prac S. Zeromskiego.
84.Narracja Ludzi bezdomnych S. Zeromskiego.
85.Bohaterowie Popiołów S. Zeromskiego. i
86.Bohater zbiorowy Popiołów S. Zeromskiego. l
87.Rok 1905 w twórczości S. Zeromskiego. l
88.Stefan Żeromski wobec rewolucji 1905 roku.
89.Epoka napoleońska w pisarstwie S. Zeromskiego. f
90.Powstanie styczniowe w twórczości S. Żeromskiego.
91. Postaci kobiece w twórczości S. Żeromskiego.
92.Bohaterowie Żeromskiego w poszukiwaniu sensu istnienia.
93.Pisarstwo S. Żeromskiego po roku 1905.
94.Obraz wydarzeń 1905 roku w prozie Andrzeja Struga Dzieje jednego pocisku.
95. Kryzys światopoglądowy w Śmierci Ignacego Dąbrowskiego.
96.“Państwo" i “służba" w twórczości G. Zapolskiej (na podstawie Kaśki Kariatydy oraz Moralności pani Dulskiej)
97.Twórczość prozatorska Stanisława Przybyszewskiego.
98.Bohater S. Przybyszewskiego - postawy i wybory, inspiracje.
99.Twórczość literacka Stanisława Brzozowskiego.
100.Pałuba K. Irzykowskiego - problem prawdy i kłamstwa (ludzkiego i literackiego).
101. Pałuba K. Irzykowskiego jako wyraz sprzeciwu wobec zastanych poetyk powieściowych.
102.Groteska w prozie Młodej Polski na przykładzie Historii maniaków R.Jaworskiego.
103 “Bohater miejski" powieściopisarzy młodopolskich.
104.Powieści o “wieku nerwowym".
105.Żywotność baśni w literaturze Młodej Polski.
106.Proza poetycka, poemat prozą w epoce Młodej Polski.
107.Młodopolskie powieści o artystach.
108.Rewolucja 1905 roku w prozie młodopolskiej.
109.Przeobrażenia poetyki powieści w Młodej Polsce (bohater prowadzący, powieść jako zespół scen, powieść w pierwszej osobie).
110.Omów wybraną pozycję ze spisu lektur uzupełniających z literatury polskiej.
IV. Dramat
l. Dramat w okresie pozytywizmu.
2. Komedia mieszczańska na przykładzie twórczości Michała Bałuckiego.
3. Twórczość dramatyczna Aleksandra Świętochowskiego.
4. Dramaturgia Młodej Polski.
5. Stanisław Wyspiański jako “człowiek teatru".
6. Symbolika Wesela S. Wyspiańskiego.
7. Wesele jako dramat “syntezy sztuk".
8. Wesele - osoby i osoby dramatu.
9. Plan historyczny i mitologiczny w Nocy listopadowej S. Wyspiańskiego.
10. Antyk w Nocy listopadowej S. Wyspiańskiego.
11.Różne formy obecności antyku w dramatach S. Wyspiańskiego.
12. “Teatr w teatrze" - Wyzwolenie S. Wyspiańskiego.
13. Warszawianka S. Wyspiańskiego jako dramat nastroju.
H.Tradycja romantyczna w dramatach S. Wyspiańskiego. 15.Droga Czarowica przez “polskie piekło" w Róży S. Żeromskiego.
ló.Bohaterowie dramatów J. A. Kisielewskiego.
17.Opozycja “artysta - filister" w dramacie J. A. Kisielewskiego W sieci.
18.Twórczość dramatopisarska Gabrieli Zapolskiej.
19.Ich czworo Gabrieli Zapolskiej - studium zakłamania i słabości.
20.Dramatopisarstwo Stanisława Przybyszewskiego (na podstawie dramatu Złote runo).
21.Młodopolski dramat preekspresjonistyczny na przykładzie Kniazia PatiomkinaTadeusza Micińskiego.
22.Dramaty o rewolucji 1905 roku.
23.Omów wybrany dramat ze spisu lektur uzupełniających z literatury polskiej.
V. Świadomość literacka
1. Europejskie i polskie rozumienie terminu “pozytywizm".
2. Wczesne programy polskiego pozytywizmu.
3. Programy literackie okresu pozytywizmu.
4. Krytyka literacka w dobie pozytywizmu.
5. Pozytywistyczna teoria powieści
6. Jak pozytywiści rozumieli społeczną użyteczność literatury.
7. Aleksander Świętochowski jako publicysta.
8. Wystąpienia krytyczne Piotra Chmielowskiego.
9. Krytycy kręgu “Wędrowca" (Sygietyński i Witkiewicz).
10. Krytyka i twórczość Antoniego Sygietyńskiego.
11. Stanisław Witkiewicz, jako estetyk i krytyk.
12. Eliza Orzeszkowa o powieści.
13. Spór o powieść historyczną w okresie pozytywizmu.
14. Pozytywistyczne spory o Trylogię H. Sienkiewicza (i oceny późniejsze).
15. Jakie wzory zagraniczne dostrzegamy w konstrukcji Trylogii H. Sienkiewicza.
16. Henryk Sienkiewicz i moderniści.
17. Młodopolskie forpoczty ewolucji psychicznej.
18. Maria Komornicka - poszukiwanie tożsamości.
19. Młoda Polska A. Górskiego - spór pokoleń.
20.Artykuły programowe Stanisława Przybyszewskiego (do roku 1917).
21. Twórczość krytyczna Stanisława Brzozowskiego.
22.Czyn i słowo K. Irzykowskiego - koncepcja sztuki, koncepcja krytyki.
23. Karol Irzykowski i jego ocena Młodej Polski.
24. Działalność Zenona Miriama-Przesmyckiego.
25. Osąd postaw romantycznych w dobie Młodej Polski.
26. Spór o służebność i autonomię literatury w dyskusjach młodopolskich.
27. Kampanie “likwidacyjne" Młodej Polski.
28. Omów wybrane opracowanie w obowiązującej listy lektur.
VI. Kultura i geografia literacka
1. Granice czasowe twórczości pokolenia pozytywistycznego.
2. Co to jest “stara i młoda prasa" w warszawskim pozytywizmie.
3. Kronika - pozytywistyczny “prasowy" gatunek literacki.
4. Gatunki “prasowe" w literaturze pozytywizmu.
5. Czasopisma literackie Młodej Polski. •
6. “Życie" krakowskie jako czasopismo modernistyczne.
7. Charakterystyczne zjawiska kultury artystycznej Młodej Polski.
8. Cyganeria artystyczna Młodej Polski.
9. Satyra młodopolska -Boy, Nowaczyński.
10. Geografia literacka pozytywizmu.
11.Warszawa - ośrodek kultury pozytywistycznej.
12.Trójzaborowa geografia literacka Młodej Polski.
13.Kraków - stolica Młodej Polski.
14.Zakopane - “międzyzaborowa stolica" Młodej Polski.
15.Modelowa biografia pisarza pozytywisty.
l6.Życie Stanisława Przybyszewskiego jako przykład biografii młodopolskiego “twórcy wyklętego".
VII. Kontekst literatury powszechnej
1. Twórczość Balzaca jako wzór powieści realistycznej w recepcji polskiej.
2. Świat pieniądza i walki o byt w Straconych złudzeniach Balzaca,
3. Charakterystyka tytułowej postaci powieści Flauberta Pani Bovary.
4. Polska recepcja naturalistów francuskich.
5. Problematyka artystowska w nowelistyce Tomasza Manna.
6. Czerwone i czarne Stendhala - dramat ambitnego parweniusza.
7. Problematyka grzechu i zbawienia w wybranej powieści Dostojewskiego.
8. Związek Swanna i Odetty z powieści W stroną Swanna jako Proustowski model miłości “w ogóle".
9. Tragedia głodu uczuciowego w Annie Kareninie Tołstoja.
5